Yıllardır kurulması beklenen Suriye Anayasa Komitesi, Birleşmiş Milletler (BM) gözetimindeki ilk toplantısını bugün Cenevre’de yapacak.
2017’den bu yana kurulmaya çalışılan komite 50’si muhalefet, 50’si rejim, 50’si de BM temsilcisi olmak üzere 150 kişiden oluşuyor.
Anayasa Yazım Komitesi’nin çalışma esaslarını belirleyecek ve komiteyi yönetecek bir icra kurulu oluşturulacak ve hem rejimden hem de muhaliflerden birer eş başkan komiteyi yönetecek.
Rejim heyetine Baas Partisi'nin gözde hukukçusu başkanlık ediyor
Rejim delegasyonunu başında Baas Partisi üyesi bir hukukçu olan Ahmed el Kızbari bulunuyor.
Suriye Parlamentosu’nun Anayasa ve Yasama Komisyonu Başkanı olan Kızbari, Suriye Barolar Birliği ile İngiltere, Fransa ve Japonya Uluslararası Barolar Birliği üyesi.
2012 Anayasa değişikliği için kurulan komisyonda da görev alan Kızbari, İngiltere’de master ve doktora derecesi aldı.
Bank al Shark, Cham Bank ve R. M. C isimli mühendislik ve müteahhitlik şirketinin kurucu ortağı olan Kızbari, Cenevre, Moskova ve Kahire müzakerelerinde rejimin temsilciliğini yaptı.
Muhalif heyetin başında SMDK'nın eski başkanı var
Anayasa Yazım Komitesi’nde muhalif heyetin başkanı ise Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu’nun (SMDK) eski başkanı Hadi el Bahra.
Bahra da tıpkı Kızbari gibi Şamlı. ABD’de mühendislik eğitimi alan Bahra, bazı hastane ve medya şirketlerinin yönetim kurulu başkanlığını yaptı.
İlk Cenevre görüşmelerinde de baş müzakereci olan Bahra şimdi yine Cenevre’de Kızbari ile karşı karşıya gelecek.
Suriye’de siyasi muhaliflerin çatı yapılanması olan SMDK’nın eski başkanlarından Halid Hoca yeni Anayasa sürecine temkinli yaklaşıyor.
"İlk Cenevre süreci devam etmeliydi"
Independent Türkçe’ye konuşan Hoca, “Astana sürecine benim gibi muhalifler karşı çıktı. Cenevre, ‘Rejim ile muhalifler oturup konuşsun. Bu bağlamda tam yetkiyle donatılmış bir geçiş iktidar heyeti kurulsun ve seçimlere kadar bu heyet ülkeyi yönetsin’ konsepti üzerine kurulmuştu. Ancak bu konsept 2015’in ardından terk edildi” dedi.
“Cenevre süreci 2012 Ağustos ayında başladı. Türkiye de Cenevre sürecini destekliyordu. 2015’te Suriye’ye yönelik Rus işgali başladı. Türkiye’deki darbe girişiminin ardından Türkiye-Rusya ilişkileri daha da gelişince Türkiye Astana’ya ağırlık verdi” ifadelerini kullanan Hoca şöyle devam etti:
Astana’ya Rusya’nın tasvip etmediği muhalifler katılamadı. Rusya, çözümün sadece yeni bir Anayasa ile olacağını savunarak Anayasa komitesi kurulması gerektiğini vurguladı. Oysa ilk Cenevre görüşmelerinde sırasıyla savaş suçlularının yargılanması, tutukluların serbest bırakılması, ulusal barışın sağlanması en sonunda da yeni bir Anayasa hazırlanması konusunda adımlar atılması planlanmıştı Rusya ise en son yapılacak işlemi en önce yapmaya çalışıyor.
Astana kapsamında “Çatışmasızlık Bölgeleri”nin de kurulduğunu hatırlatan Hoca, bölgelerin adı çatışmasızlık da olsa Suriye’de hiç çatışmasız bir ortam kurulamadığının altını çizdi. Şam, Der'a ve Halep'in Rusya desteğiyle tek tek muhaliflerden alındığını kaydeden Hoca, "Sırada sadece İdlib kaldı. Anayasa sürecinin de 'Çatışmasızlık' sürecine benzememesi için bir neden yok" ifadelerini kullandı.
Devrimi başlatanlar anayasa sürecinin dışında tutuldu
“Anayasa meselesi asıl sorunun üzerini örtüyor” diyen Hoca, “Rusya bu örtüyle sorunları kapatmaya çalışıyor ve buradan bir baaşarı hikayesi çıkartıyor. İşgalci güç defakto bir durum ortaya koyuyor” dedi.
Yeni Anayasa sürecine muhalif heyetten katılan katılan kimi isimlerin Rusya ve Mısır tarafından yönlendirildiğini ileri süren Hoca, “Devrimi başlatan isimler bilerek bu sürecin dışında tutuldu. Baktığımız zaman muhalif heyette bir Anayasa hukukçusu yok. Yaşanacak tartışmalarda teknik olarak ‘aciz’ kalacaklar. Bu Putin’in mühendisliğiyle oluşturuldu” şeklinde konuştu.
Aslında bu tür çekinceler Anayasa sürecine dahil olan muhaliflerde de var. SMDK’nın Hukuk Komisyonu üyelerinden Yasir el Ferhan Independent Türkçe’ye rejim ve Rusya’nın askeri hamleleri için bu tür süreçleri zaman kazanmak amacıyla kullandığını söyledi.
Bir diğer çekince sürecin yeni ve kapsamlı bir anayasa yazımına dönüşmesi yerine mevcut anayasada küçük değişikliklerle geçiştirilmesi.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
"Dayatılmış bir anayasa taslağını müzakere etmeyeceğiz"
Komitenin muhalif üyelerinden Firas Halidi, AA’ya “dayatılmış bir anayasa taslağını müzakere etmeyeceklerini, Suriye için halkın tümüne hitap eden özgün bir anayasa hazırlayacaklarını” söyledi.
Suriye Anayasa Komitesi’nin ön görüşmeleri kapsamında dün Türkiye, Rusya ve İran dışişleri bakanları bir araya geldi.
BM’nin Cenevre ofisine girerken gazetecilere açıklamalarda bulunan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, siyasi sürece ağırlık verilmesini umduklarını ve tüm çabaların Suriye'ye barış ve istikrarı getirmek olduğunu söyledi. ABD Cenevre’deki ön görüşme toplantılarına bakan yardımcısı vekili düzeyinde katıldı.
Bugün başlayan komite toplantılarına 1 Kasım Cuma gününe kadar BM Suriye Özel Temsilcisi Geir O. Pedersen başkanlık edecek. Komitenin tüm üyeleri konuştuktan sonra 4 Kasım’da rutin toplantılara başlanacak.
Anayasayı 45 kişi yazacak
Rejim, muhalefet heyeti ile sivil toplum temsilcileri olmak üzere 3 gruptan oluşan “Büyük Yapı” komite üyelerinin tümünü kapsıyor.
Anayasa maddelerini ise 3 listeden seçilecek 15’er kişinin oluşturduğu “Küçük Yapı” yapacak.
Söz konusu 45 kişinin hazırladığı anayasa taslağı, 150 kişilik büyük yapının oylamasına sunulacak. Maddelerin geçmesi için yüzde 75 çoğunluk aranacak.
© The Independentturkish
