Yıldızları gözlemleyen herkes uçakların havada ışık kullandığını ve karanlık saatlerde kayan yıldızlar gibi göründüğünü biliyor.
Ama 10 bin metre yukarıda gördüğümüz güçlü LED ışıklar saat 8:30’da bir uçuşun güzergahını gösteren farlar değildir. Bu, diğer pilotların havadaki uçağı fark etmesine yardımcı bir işarettir ve uçaklar yüksek irtifada geleneksel anlamda far kullanmazlar.
Pilot ve uçuş hocası Tim Sanders “Geceleri okyanus geçişi yaparken çoğu zaman ön cam dışında hiçbir şey görünmez, saatlerce karanlığa bakarız. Pilotlar bilim ve uçuş sanatını öğrendikçe, gece veya bulutların içinde normal görüş yerine uçuş araçlarını, navigasyon sensörlerini ve hava sensörlerini (temel olarak radar) kullanmaya geçer” diye konuştu.
Uçakların farları var mı?
Her ne kadar uçağın geleneksel anlamda farları olmasa da, her biri farklı bir işlevi yerine getiren çok sayıda ışıklandırması bulunuyor.
Otomobillerimizde veya motosikletlerimizdekilere en benzer ışıklar, uçuş güvertesi tarafından bir havaalanına yaklaşırken kullanılan iniş ışıklarıdır. Bu ışıklar kanattan gövdeye kadar farklı uçaklarda farklı yerlerde yer alıyor.
On our way to #Algiers today, we passed a company #B747 #Queenoftheskies cruising at FL370 #aviation #Boeing #airlinepilot #pilotlife #cockpitview #avgeeks pic.twitter.com/8aNV78U0pp
— Asgeir Orri (@The747Ace) 5 Ocak 2018
The Telegraph'ın haberine göre bunlar sadece pilotların gece inişine yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda etraftakilerin uçağı fark etmesini sağlar. Daha rahat fark edilmek için bazı pilotlar son yaklaşmada ya da kule fark etsin diye iniş takımlarını açtığında ışıklarını yakıp söndürür.
Bir uçağın gece hangi yöne gittiğini belirtmek için sağında yeşil solundaysa kırmızı LED ışıklar da bulunur. Ayrıca yanıp sönen bir efekt oluşturmak için gövdenin üst ve alt kısımlarında kırmızımsı turuncu renkte dönen çarpışma önleyici işaret lambaları da vardır. Bunlar uçağın motorları çalıştığı sürece açıktır.
Uçaktaki ışıklar ne kadar güçlü?
İkinci Dünya Savaşı'nda orduya kapasitör üreterek işe başlayan aydınlatma uzmanı Oxley şirketi, bugün modern uçaklar için gereken aydınlatma gereçleriyle bütün havacılık müşterilerine hizmet veriyor.
Bunlar arasında -54 dereceyle 71 derece arasındaki sıcaklıklarda çalışabilen iniş lambaları bulunuyor. Bu lambaların ışık şiddeti 600 bin kandelaya kadar çıkabiliyor (Bu 600 bin kandela anlamına gelir o da bir mumun ışık şiddetinin 600 bin katı demektir).
Mark Vanhoenacker “Çoğumuz havaalanlarını epey iyi aydınlatılmış yerler olarak düşünürüz ve terminal binalarının etrafındaki apron alanlarının genellikle parlak şekilde aydınlatıldığı doğru. Ancak hızlanma pistleri ve pistler o kadar zayıf aydınlatılıyor ki, özellikle kentsel peyzajda geceleri bir hava sahasını bulmak için karanlık yerlere bakmak gerekiyor. Yakından baktığınızda neyse ki iniş ve pist ışıkları açık oluyor” dedi.
Pilotlar kokpitten neler görebilir?
Pilotların genellikle bulutların üstünde tam karanlıkta çalıştığı göz önüne alındığında, kokpitten görülecek şeylerin çok fazla olmadığını düşünebiliriz.
Ancak ABD Hava Kuvvetleri'nden ticari pilotluğa geçen Ron Wagner'e göre, görülecek çok şey var.
Wagner “Oklahoma ve Tulsa çevresinde bir yerlerde doğuya giderken havanın açık olduğu gecelerde bir yanda Dallas (yaklaşık 290 km) ve Houston'ın (yaklaşık 675 km) ışıklarını bir yönde, Kansas City (yaklaşık 500 km) ve St Louis'i (yaklaşık 750 km) aynı anda gördüm” dedi.
Pilotlar aşağıdaki şehir ışıklarının yanı sıra, fırtına bulutları ve şimşeklerden Kuzey Işıklarına kadar değişik hava olaylarını ön koltuktan izliyor.
Wagner “Gece beni jet kokpitlerinde ürküten şey Aziz Elmo Ateşi'nin (aydınlık plazmanın, atmosferdeki güçlü bir elektrik alanındaki keskin ya da sivri bir cisimden korona boşalmasıyla yaratıldığı bir hava durumu olgusu ed.n.) uçağın ön camında dans etmesiydi. Bazen kokpit içine girer ve alev siperi üzerinde dans ederdi. Havacılık ve uzay mühendisliği bölümü bitiren zeki biri olmama rağmen, Aziz Elmo Ateşi beni her zaman korkuttu. Geceleri dans eden elektriği gördüğümde bilinçaltıma bir haller oluyor” dedi.
Öte yandan Wagner, “güneşin son ışıklarının” kaybolmasının ardından yeryüzünden nadir görülebilen ve "yakalaması zor yeşil ışığa” tanıklık ettiğini de belirtti. Ayrıca pilotlar bazen diğer uçakların bir kilometre yakınından da geçebiliyor.
Pilotlar hiçbir şey göremediğinde ne olur?
Pilotlar, yalnızca kokpitte ekranlara iletilen bilgileri ve konumlandırmayı kullanarak, çoğu zaman aşırı hava koşulları nedeniyle, en az görüşte “aletli iniş” (pist başına yerleştirilmiş vericiler vasıtasıyla uçakların inişine yardımcı olan hassas yaklaşma sistemi ed.n.) gerçekleştirmek üzere eğitilmiştir.
Havalimanları ayrıca, uçağın pistten yayılan bir iniş sinyaline kilitlendiği bir Aletli İniş Sistemi (ILS) sağlayarak pilotlara yardım eder.
*İçerik orijinal haline bağlı kaldırarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
https://www.telegraph.co.uk/travel/travel-truths
Independent Türkçe için çeviren: İsmail Aydın
