4 soruyla İspanya ve Portekiz'deki elektrik kesintileri

İberya'nın karanlığa gömülmesiyle ilgili bilinenler ve bilinmeyenler

İspanya'da polis hırsızlık ve yağmaya karşı devriye gezdi (Reuters)

İber Yarımadası'nın iki ülkesi İspanya ve Portekiz'de dün hayatı durma noktasına getiren, Fransa'daki Bask bölgesini de kısmen etkileyen elektrik kesintisi dünyayı meraklandırdı. 

Uçak ve tren seferleri aksadı, kredi kartı okuyucularının arızalanmasıyla birlikte ATM ve marketlerde kuyruklar oluştu.

İspanya'daki elektrik şebekesi operatörü Red Electrica'nın eski başkanlarından Jorge Fabra, "Sektörde 40 yılı aşkın süre geçirsem de böylesini görmedim" ifadesini kullandı. 

Dünden bu yana süren elektrik kesintilerinin neredeyse tamamen giderildiği bu sabah belirtildi. Ancak Avrupa'nın batısındaki iki ülkenin saatler boyu karanlıkta kalmasının sebebi hâlâ duyurulmadı. İspanya Başbakanı Pedro Sanchez de "Nedenini bilmiyoruz" diyor. 

Ne oldu?

Dün Kanarya Adaları haricindeki İspanya saatiyle 12.33, Portekiz saatiyle 11.33 sularında büyük bir elektrik kesintisi başladı. 

Şebekedeki enerji akışında çok güçlü dalgalanmalar tespit edildi. İspanya'nın El Pais gazetesi, elektrik üretimindeki ani düşüşün bunda rol oynadığını bildiriyor. 

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

15 GW'lık enerji üretiminin 5 saniye boyunca kesildiğine dikkat çeken İspanyol gazetesi, ülkedeki 5 nükleer santralin toplamda 7,4 GW'lık üretim kapasitesi olduğunu hatırlatıyor. 

İspanya Başbakanı Sanchez, "Elektrik şirketi bize dün 12.33'te sistemden 5 saniye içinde 15 gigavatlık üretimin aniden kaybolduğunu bildirdi. Bu daha önce hiç yaşanmamış bir şey. Fikir vermesi açısından 15 gigavat o anda ülkenin ihtiyacının yaklaşık yüzde 60'ına denk geliyordu" dedi. 

Henüz nedeni bilinmeyen bu dalgalanma üzerine İspanya şebekesi, Avrupa ağından koptu. 

Portekiz Başbakanı Luís Montenegro, sorunun İspanya'dan kaynaklandığını belirtti. 

Reuters, Portekiz'in elektrik şirketi REN'e dayandırdığı haberinde, "nadir görülen bir atmosfer olayının" İspanya'nın iç bölgelerindeki sıcaklıklarda dengesizlik yarattığını ifade etti. 

Ani sıcaklık değişimlerinin yüksek gerilim hatlarını vurduğu ve "indüklenmiş atmosferik titreşimi" tetiklediği bildirildi. Bunun sonucunda elektrik şebekelerinin senkronizasyonunun bozulduğu da aktarıldı. 

Ancak sonrasında REN'den bu habere yalanlama geldi.

İspanya

İspanya'daki 6 bin uçuştan 344'ünün iptal edildiği açıklanırken tren seferlerindeki aksamalar otobüslerde izdihama neden oldu (Reuters)


Türkiye etkilenir mi?

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Avrupa'da yaşanan elektrik kesintisiyle ilgili Kabine'ye bilgi verdiğini belirterek, "Bizde sıkıntı olmuyor ama bizi etkileyebilecek boyutta bir şey. Allah'tan biz en uçtayız" dedi.

Bugün Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde gazetecilerin sorularını yanıtlayan Bakan Bayraktar, Türkiye'nin de Avrupa'nın elektrik sistemine bağlantısı olduğunu anımsattı.

Kesintinin ana sorumlusunun İspanya olarak görüldüğüne dikkati çekerek şu ifadeleri de kullandı:

Talep fazla olmayınca rüzgar ve güneşin aşırı üretimini yönetemediler de deniyor, Fransa'daki enterkonneksiyon sistemi de kendini emniyete almak için kesmiş. Böyle şeylerden bahsediliyor. Büyük sıkıntı, bayağı büyük çaplı bir şey.

İspanya

Dükkanlardaki müşterilerin yardımına fener ve mumlar yetişti (Reuters)


Kasıtlı olabilir mi?

Endülüs Özerk Yönetimi Başkanı Juan Manuel Moreno'nun elindeki bilgileri yetkili kurumlara doğrulatmadan "Böylesi bir kesintinin sebebi yalnızca bir siber saldırı olabilir" demesi, gözlerin Avrupa'da başka sabotajlarla da suçlanan Rusya'ya çevrilmesine neden oldu.

2015-2014'te Portekiz Başbakanı olan Avrupa Konseyi Başkanı António Costa, "Siber saldırıya dair bir kanıt yok" derken olayın tüm sebeplerinin net bir şekilde belirlenemediğini de vurguladı.

Mevcut Portekiz Başbakanı Luís Montenegro kesin gerekçeleri saymak için henüz çok erken olduğunu ifade etti. 

İspanya Ulusal Güvenlik Konseyi dün toplanarak bu krizi ele aldı. Ancak İspanyol siyasiler "Spekülasyon yapmak istemiyoruz" diyor.

King’s College London'dan Lukasz Olejnik, elektrik şebekelerine yönelik siber saldırıların hem teoride hem de pratikte mümkün olduğunu söyleyip ekliyor:

Böylesine büyük ve senkronize bir saldırıyı koordine etmek aşırı zor.

Olejnik, benzer saldırıların yalnızca 2015 ve 2016'da Ukrayna'da başarılı olduğunu ve Rusya'nın bunları gerçekleştirdiğini işaret ediyor: 

Diğer anlatılan vakalar yalnızca dedikodu ya da başarısız girişimlerdi.

Daha önce benzer bir olay yaşandı mı?

2003'te İsviçre'yle İtalya'yı birbirine bağlayan hidroelektrik enerjisi hattında görülen sorun, İtalya çapında yaklaşık 12 saat süren bir elektrik kesintisine neden olmuştu. 50 milyonu aşkın kişi neredeyse koca gün karanlıkta kalmıştı.

2006'da Almanya'da yaşanan bir sorun, ülkedeki 10 milyon kişinin yanı sıra Portekiz ve Fas'ı dahi etkilemişti. 

Elektrik şirketlerine yazılım sağlayan Neara'nın yöneticilerinden Taco Engelaar, ülkeler arasındaki enerji bağlarının özellikle "temiz enerji" paylaşımı açısından çok önemli olduğunu ancak sorunların da yayılmasına yol açtığını savunuyor. 

Brüksel merkezli düşünce kuruluşu Bruegel'den Georg Zachmann ise ülkelerin birbirine bağlı olmasının sorunların da çabuk çözülmesini sağladığını öne sürüyor:

Evet sorunlar başka yerlere de bulaşır ama daha büyük sistemler bir tampon görevi görerek krizin büyümesini engeller.


Independent Türkçe, El Pais, Guardian, New York Times, AA

DAHA FAZLA HABER OKU