Ocak ayındaki yazımda jeoekonomik kalkınmaya değindiğimde, ABD Başkanı Donald Trump'ın yeni göreve başlamasının, İstanbul merkezli (ya da İstanbul'da bir bölgesel merkezi olan) bir yeni kalkınma bankası için doğru zaman olduğunu yazmıştım.
Bunu yazarken, Başkan Trump'ın ABD yardım kuruluşu USAID gibi, birçok kalkınma programlarını bu derece kısıtlayacağı bilmiyordum.
Mevcut durumda, daha da fazla özel sektör kârlarına odaklanan Başkan Trump, uluslararası kalkınma alanından ABD'yi büyük ölçüde geri çekmiş bulunuyor.
Trump'ın yaratmış olduğu bu boşluğu doldurmak için de belki özel sektör ile uluslararası kuruluşların ortak fonlarıyla oluşturulacak yeni bir hibrid kalkınma bankasının, tahminimden çok daha hızlı şekilde hayata geçirilmesi gerekir.
Ayrıca, bu yeni "jeoekonomik" bankanın somut fizibilitesi olan yatırımlara odaklanması gerekebilir.
Örneğin, gıda güvenliğini güçlendirebilecek, tarımı kolay, sağlıklı ve sürdürülebilir olan, çeşitli tahılların üretiminin ölçek ekonomisi elde edilecek şekilde gerçekleştirilmesi ve böylece sürekli uluslararası yardımlara bağımlı olarak değil, kıtlığın yaşandığı bölgelere yakın olarak da yetiştirilebilmeleri avantajlı olabilir.
ABD'nin USAID'nin faaliyetlerini durdurduğu, uluslararası yardım alanındaki boşluğu Hindistan ve darılar gibi alternatif tahıllar belki kısmen doldurabilirler.
Hem zorlu iklim koşullarına dayanıklı hem de ticari olarak mantıklı alternatifler olabilecek, darılar gibi özel tahıllara yatırım yapılabilir.
Buna ilaveten, kuraklık koşulları göz önünde tutulursa, sadece darı çeşitleri değil, onların ötesinde olağanüstü durumlara karşı hazırlıklı olabilmek bakımından, afet ya da kıyamet günü "tohum bankaları" ve "gen bankaları"nın yaratılması da düşünülebilir.
Bu alanda bilinen önemli depo ve ambarları olan Norveç'e ilaveten, Hindistan'da da tohum bankaları oluşturmak için çalışmalara devam ediliyor.
2023 yılı, maalesef cumhuriyetin 100. yılında meydana gelen 6 Şubat'taki Kahramanmaraş merkezli depremlerle de hatırlanacaktır.
Bu vesileyle, 2 yıl önce, 6 Şubat 2023 depremlerinde hayatını kaybedenlere Allah'tan rahmet, yaralılara şifa, yakınlarını kaybedenlere sabır dilerim; milletçe başımız sağ olsun.
Dolayısıyla, 2023 yılının, darıların önemine dikkat çekmek vesilesiyle "Uluslararası Darı Yılı" olduğu (2023 International Year of the Millet), haliyle Türkiye'de çok gündeme gelemedi.
2023 yılında, bilhassa Hindistan Başbakanı Narendra Modi'nin darı gibi stratejik bir tahıla önem vermesi sebebiyle de Hindistan'ın önderliğinde dünya darı yılı kapsamında, çeşitli etkinlikler gerçekleşti.
Hindistan'da darılarla ilgili küresel mükemmeliyet merkezi de bu vesileyle oluşturuldu (ICAR-Indian Institute of Millets Research. Annual Report 2023. ICAR-Indian Institute of Millets Research. Annual Report 2022. Rajendranagar, Hyderabad, India. February, 2024).
Ayrıca, Mart 2023'te, Hindistan'ın başkenti Yeni Delhi'de darılarla ilgili bir küresel konferans gerçekleştirildi ("Global Millets [Shree Anna] Conference" in New Delhi).
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü FAO (Food and Agricultural Organization – FAO), darıların uzun yıllar fazla rağbet görmemişken yeniden öneminin artmasına dikkat çekiyor.
Darılar, hem sağlıklı, hem de çevreci, sürdürülebildiler süper tahıllar olarak lanse ediliyorlar.
Darı ve benzer dayanıklı tahıllar, gıda güvenliği için sürdürülebilir hem de besleyici alternatifler olarak ön plana çıkıyor (Ceasar, S.A., Baker, A. Millets for food security and agricultural sustainability. Planta 261, 39 -2025).
FAO'ya göre darılar, dünyanın bazı savunmasız topluluklarının geçim kaynakları olan dayanıklı tahıllar.
Bu tahılların, yani farklı türdeki darıların, nispeten kurak koşullarda yetişebiliyor olmaları, zorlu iklim koşullarında tercih edilebilecek alternatifler olarak yeniden gündeme gelmelerine sebep oldu.
Darılar, doğadaki zararlılara ve hastalıklara karşı dirençli, olumsuz iklim koşullarına dayanıklı.
Darılar, milyonlarca insan için temel bir gıda ve günlük besin kaynağı (FAO. 2024. International Year of Millets 2023. Final report. Rome, syf.2).
Mütevazı ve ucuz alternatif olan darıların, bilhassa Hindistan'da giderek popüler tahıllar olduğu gözlemleniyor.
Gene de Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı – WFP (UN World Food Program) yayınlarında belirtildiği gibi, "fakir besini" olarak görülen darıların, sağlıklı alternatifler olarak kabul görmeleri zaman alabilir.
Türkiye'nin de bu tahılların üretimine ve tedarik edilmesine ağırlık vermesi, hem Türkiye'nin gıda güvenliği bakımından, hem de Ortadoğu ile Afrika için sunulabilecek bir tahıl olarak da yeni fırsatlar oluşturabilir.
Türkiye, jeopolitik konumu sayesinde tarımda, lojistikte, ticarette ve küresel tedarik zincirlerini oluşturan rotalarda avantajlı.
Ticaret, lojistik ve gıda alanında önemli merkez olmanın ötesinde, ekonomik kalkınmanın da bölgesel merkezi Türkiye olabilir.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Türkiye'nin bir lojistik üs olabilmesi için, Orta Koridor ve Kalkınma yolu gibi stratejik projelerin hayata geçirilmesi gerekir.
Bu rotalar marifetiyle hem ticarette avantaj elde etmek, aynı zamanda bölgedeki gelişmekte olan ülkelere yardım ve destek sağlamak mümkün olacaktır.
Afrika'nın ve Ortadoğu'nun ihtiyacı olan gıda ve tahılların da bu sayede iletilmesi mümkün olabilir.
Lojistik depolama, karayolu, demir yolu ve benzeri tesislerin tamamlanmasıyla, bölgesel kalkınmaya da hizmet edilmiş olunur.
Türkiye'nin uluslararası kuruluşlarla olan ilişkilerinin daha kurumsal bir çerçeveye oturtması için özel sektör, kamu ve uluslararası kuruluşların iş birliğiyle somut pojeler ve oluşumlar da hayata geçirilebilir.
Bu bağlamda, Türkiye'de bu yeni tohum bankalarının, gen bankalarının ve tahıl ambarlarının yapılmasına da destek olabilecek bir "Jeoekonomik Kalkınma Bankası"nın hayata geçirmesi faydalı olacaktır.
Böyle bir bankanın, BM kuruluşlarının önemli bir merkezi olmaya aday İstanbul'da kurulması, Türkiye'nin kalkınma ve ekonomi alanındaki avantajlarına ilaveten, jeoekonomik açıdan BRICS'in New Development Bank – NDB 'ye de, bir NATO ülkesinde alternatif yaratılması, yeni alternatif seçenekler sağlayacaktır.
ABD Başkanı Trump, BRICS ülkelerine karşı yaptırımlardan söz ediyor.
Hindistan'ın, Başkan Trump'ın BRICS ülkelerine yönelik olası yaptırımlarından muaf tutulması, hiç şaşırtıcı olmaz.
Ancak bu yaptırım durumu, hem Hindistan hem de Türkiye gibi demokratik ülkeler adına, BRICS'in kalkınma bankası NDB'ye de alternatiflerin önemini artırıyor.
Türkiye'nin kalkınması ve gıda güvenliği, bu bağlamda önemli.
Yeni dönemde ABD ile Avrupa Birliği'ne ilaveten, darılar gibi farklı alanlarda önemli çalışmaları olan Hindistan'la da yeni iş birliği imkânları değerlendirilmelidir.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
