Küresel çaptaki yansımaları nedeniyle bütün dünyanın yakından takip ettiği ABD başkanlık seçimi, atmosferin ötesinde de ciddi etkilere sahip.
Donald Trump'ın 4 yıl önce ayrıldığı Beyaz Saray'a dönüşüyle birlikte insanlığın da nihayet Ay'a geri dönüp dönemeyeceği öne çıkan başlıklar arasında yer alıyor.
Son yıllarda NASA'yla yakın işbirliği içinde çalışan ve ABD yönetiminden fon alan uzay yolculuğu şirketi SpaceX'in sahibi Elon Musk'ın, Cumhuriyetçi lidere verdiği desteğin nasıl ödüllendirileceği hem merak hem endişe uyandırıyor.
Trump, 2017-2021'deki ilk başkanlık döneminde uzay keşfi ve savunması çalışmalarında önemli adımlar atmış ve halefi Joe Biden, pek çok şeyin aksine bu faaliyetleri sürdürmüştü.
Diğer yandan özellikle NASA'nın Ay'a dönüş programı Artemis'teki aksamalar tepki çekerken, Çin'le kızışan uzay yarışında bazıları Trump'tan medet umuyor.
Bu hafta Logos'ta 5 Kasım'daki oylamayla ABD'nin 47. Başkanı seçilen Trump'ın ikinci döneminin uzay programları açısından ne anlama geldiğini ele alacağız.
ABD ve Çin'in Ay rekabeti
Soğuk Savaş'ta dünya devleri ardı ardına uzayda önemli başarılara imza atarken, Ay'a ilk insanları indirmek ABD'ye nasip olmuştu.
SSCB'ye karşı bu büyük zaferi elde eden Batı ülkesi, uyduya geri dönüş çalışmalarında bugün Çin'e mağlup olma ihtimaliyle karşı karşıya.
Trump ilk başkanlık döneminde NASA'nın Artemis programını başlatmış ve insanlığın tekrar Ay'a ayak basacağı tarih olarak 2024'ü işaret etmişti.
Ancak pek çok uzmanın muhtemel görmediği bu planda gecikmeler yaşanmaya devam ediyor.
SpaceX'in yeniden kullanılabilen devasa roketi Starship'in astronotları Ay'a taşıması beklenirken, esasen güvenlik endişeleri nedeniyle bu görev en son Eylül 2026'ya ertelendi.
Ancak bazı uzmanlar bu hedefin de gerçekçi olmadığı görüşünde. Öte yandan daha basit bir proje yürüten Çin, 2030'da astronotlarını Ay'a indirme planında emin adımlarla ilerliyor.
Bu nedenle Trump'ın ocakta yönetime geçtiğinde Artemis programını hızlandırmaya odaklanması bekleniyor.
Ay'a dönüş çalışmaları aynı zamanda insanları Mars'a taşıma yolunda da basamak olarak görüldüğü için Cumhuriyetçi liderin bütçe kısıtlamalarıyla buna ağırlık vereceği öngörülüyor.
Mars'a ilk astronotları indirmeye çalışacak
2017'de Trump, ilk başkanlık döneminde "ya da en kötü ihtimalle ikinci döneminde" insanları Kızıl Gezegen'de görmek istediğini söylemişti.
Sık sık iyimser tahminler ortaya atan Musk ise mürettebatsız görevler için 2026'yı işaret ediyor.
Trump'ın başkanlık yarışını destekleyen ve kampanyasına 119 milyon dolar bağış yapan teknoloji milyarderinin Mars'ta koloni kurma hayalleri gerçekleşmeye hiç olmadığı kadar yaklaşmış olabilir.
Reuters'ın Trump'ın uzay çalışmaları programına yakın kaynaklara dayandırdığı haberine göre NASA'nın yeni dönemde Mars'a odaklanması bekleniyor.
Cumhuriyetçi Partili siyasetçinin önceki başkanlığında uzay ajansında çalışan Doug Loverro şu ifadeleri kullanıyor:
En azından daha gerçekçi bir Mars planımız olacak, Mars'ın bir hedef olarak belirlendiğini göreceğiz.
Musk 2028'de astronotları Kızıl Gezegen'e indirmeyi amaçlarken, Trump bu planları kendisiyle konuştuğunu söylemişti.
Ancak bu hedef pek çok uzmana göre gerçekçi değil.
ABD Ulusal Uzay Konseyi'nin 2017-2021 dönemindeki sekreteri Scott Pace "Elon'un Trump'ın görev süresinin sonuna kadar tek yönlü bir görevle Mars yüzeyine Starship'i indirmesi mümkün mü? Kesinlikle, bunu kesinlikle yapabilir" diyerek ekliyor:
Peki bu insanlı bir görev mi olur? Hayır. Koşmadan önce yürümek zorundasınız.
Teknik zorluklar ve insan sağlığı üzerinde yaratması beklenen ciddi risklerin yanı sıra gerekli finansmanın da sağlanması gerekiyor.
Yine de Trump'ın Çin'le yarışta öne geçmek adına NASA içinden ve diğer bütçelerden kıstığı kaynakları buraya aktarması da muhtemel.
Kızıl Gezegen'den örnek getirme alanında da Asya ülkesiyle rekabet içindeki ABD 2030'ları hedeflerken, Çin 2031'de bunu başarmayı planlıyor.
NASA'nın Avrupa Uzay Ajansı'yla yürüttüğü bu görevin talipleri arasında Musk'ın Starship'i de var.
Uzmanlar, teknoloji milyarderinin koloni kurma çabalarına katkı sunması beklenen bu çalışmaya Starship'in dahil edilmesinin mantıklı bir karar olabileceğini düşünüyor.
ABD merkezli uzay odaklı bilimsel topluluk Planetary Society'den Casey Dreier "NASA tarafından yönetilen bağımsız bir proje olan Mars Örnek Getirme görevi için şu anda çok karanlık bir gelecek görüyorum" diyor.
Trump'ın, Musk'ın etkisinin yanı sıra Çin'le rekabetten dolayı da bu projeye ağırlık vermesi pek şaşırtıcı olmaz.
Elon Musk'ın çıkarı ne olacak?
Yeni bir yıldızımız var. Bir yıldız doğdu: Elon
Trump'ın galibiyet konuşmasında bu sözlerle tanımladığı Musk'ın, finansal yardımın yanı sıra mitinglere katılarak kampanyasına destek vermesi nedeniyle yeni dönemde ciddi bir etkiye sahip olması bekleniyor.
SpaceX'in yanı sıra X, Tesla ve Neuralink gibi şirketlerin sahibi olan Musk, daha önce ABD federal hükümetini denetleyecek bir verimlilik komisyonu kurulmasını önermişti. Trump dün (12 Kasım) yaptığı açıklamada yeni bir Verimlilik Bakanlığı kurarak başına Musk'ı ve Cumhuriyetçi Partili Vivek Ramaswamy'yi getireceğini söyledi.
Böyle bir hamlenin Jeff Bezos'un Blue Origin'i gibi diğer uzay şirketleriyle haksız rekabete yol açacağından endişe duyulurken, doğrudan NASA çalışmalarını da etkileyeceği düşünülüyor.
2 trilyon dolarlık bir bütçe kesintisi yapabileceğini söyleyen teknoloji milyarderinin, NASA'nın Uzay Fırlatma Sistemi'ni (Space Launch System / SLS) hedef alması muhtemel.
Milyarlarca dolar harcanan devasa fırlatma aracı, Artemis görevinin de kalbinde yer alıyor. Fakat bu roket yeniden kullanılamıyor ve Starship'in tek bir uçuşunun maliyetinin 10 milyon doların altına inmesi bekleniyor.
Musk'ın SLS projesini durdurması halinde, aracın büyük bir kısmının geliştirildiği Cumhuriyetçi eyaletlerden destek görmesi yüksek bir ihtimal.
Öte yandan bazıları, binlerce kişinin işine mal olacağı ve ABD'yi SpaceX'e daha da bağımlı hale getireceği için bu programı iptal etmenin pek kolay olmayacağı görüşünde.
Musk'ın varlığını hissettirmesi beklenen yerlerden bir diğeriyse Federal Havacılık İdaresi (Federal Aviation Administration / FAA).
Özel şirketlere ait roketlerin uçuşunu denetleyen kurum, güvenlik gerekçelerinden dolayı Starship'in fırlatmalarını yavaşlatmış ve bazı düzenlemelere uymadığı iddiasıyla SpaceX'in 630 bin dolar tazminat ödemesi gerektiğini savunmuştu.
Musk, FAA'den onay almanın uzun sürmesinin yanı sıra bazı faaliyetlerini kısıtlayan çevresel düzenlemelerin çoğuna da itiraz ediyor.
Uzmanlar, Starship'in geliştirilmesini hızlandırmak adına şirketi yavaşlatan düzenlemelerin hafifletilmesinin muhtemel olduğunu düşünüyor.
Ayrıca New York Times'ın kaynaklara dayandırdığı haberine göre Musk, SpaceX'in bazı çalışanlarının Savunma Bakanlığı gibi üst düzey görevlere getirilmesini istiyor.
Trump'ın yeni döneminde Musk'a nasıl bir rol vereceği ve taleplerinin ne kadarını karşılayacağını zaman gösterecek.
Ancak siyasetle ilgilenmeye devam edeceğini söyleyen milyarderin, uzay çalışmalarında daha da fazla nüfuza sahip olacağı görülüyor.
Bazıları bu durumun genellikle partizan olmayan NASA'yı da etkileyeceğini düşünüyor.
Dreier, Musk'ın federal hükümet üzerindeki etkisinin artmasıyla birlikte "Mars'a insan gönderme fikrinin muhafazakar ya da sağcı bir değer gibi görülmeye başlayabileceğini" söyleyerek ekliyor:
Bunun için doğal bir neden olmasa da sağ kanadın tanımlayıcı bir yönü olarak görüleceği için karşı taraftan ani bir redde yol açabilir.
Bilimsel projeler tekrar hedef alınabilir
Trump önceki döneminde uzay çalışmalarında Artemis programının dışında daha çok savunmaya odaklanmıştı.
1947'den bu yana ilk yeni askeri hizmet olan ABD Uzay Kuvvetleri'nin kurulmasına öncülük eden Cumhuriyetçi, bunu ilk döneminin en gurur verici başarılarından biri olarak görüyor.
Trump, yeniden seçilmesi halinde Ulusal Uzay Muhafızları'nı oluşturarak ABD'nin uzaydaki askeri savunmasını güçlendireceğini söylemişti.
ABD Kongresi'nde yeterince destek bulamadığı için henüz gerçekleşmeyen bu plan, Senato'yu kazanan ve Temsilciler Meclisi'ni de kazanması muhtemel Cumhuriyetçi yönetiminde hayata geçirilebilir.
Trump ayrıca 1993'te kapatılan Ulusal Uzay Konseyi'ni de 2017'de tekrar faaliyete geçirmişti. Yeni döneminde konseyi açık tutup tutmayacağı bilinmiyor ancak varlığını sürdürmesi halinde başına başkan yardımcısı JD Vance'in geçmesi gerekiyor.
Odağını daha çok Ay ve Mars'a yapılacak görevlere çevirmesi beklenen başkanın, gereken bütçeyi NASA'nın diğer bilimsel projelerinden kesmesi bekleniyor.
İklim değişikliği konusunda şüpheci bir tutum sergileyen Trump'ın fırtına ve orman yangını gibi olayları takip eden uydu sayısında kısıtlamaya gitmesi muhtemel.
Ayrıca önceki döneminde gençlere yönelik STEM (fen, teknoloji, mühendislik ve matematik) programı gibi bilimsel çalışmaları iptal etmeye çalışmış, genellikle Kongre'nin NASA'nın bütçesini artırmasıyla bunlar engellenmişti.
Trump'ın yeni döneminde bu çalışmaları hedef alıp almayacağı henüz belli değil. Muhtemelen bu, bütçe planlamalarında netleşecek.
Daha kesin bir şekilde söylenebilecek şeyse, ABD'nin 47. Başkanı'nın başlattığı Artemis programının meyve verdiğini görmek ve Mars'a ilk Amerikan astronotların inmesini sağlamak için çaba sarf edeceği.
Mevcut gidişata bakılırsa bütün bunlarda "yeni yıldız" Musk ve yıldız gemisi Starship ona eşlik edecek.
Haftaya bilim ve teknoloji dünyasından yeni keşifler, dosyalar, listelerle buluşmak üzere, merakla kalın!
© The Independentturkish
