Aşırı dozda opioid alımında vücuda ilaç vererek hayat kurtarma potansiyeli taşıyan bir implant geliştirildi. Derinin altına yerleştirilen cihaz, aşırı doz durumunda sağlık görevlilerini de haberdar ediyor. 

Özellikle ABD'de salgın denebilecek boyutlara ulaşan opioid kullanımı, her yıl onbinlerce kişinin hayatına mal oluyor. Sadece ABD'de 2023'te en az 80 bin kişinin aşırı doz opioid yüzünden öldüğü düşünülüyor. 

Nalokson denen bir ilaç zamanında kullanıldığında aşırı dozda ortaya çıkan solunum sorununu ortadan kaldırarak kişinin nefes almasını sağlıyor.

Ancak aşırı doz durumunda kişinin genellikle yalnız olduğunu söyleyen bilim insanları, farklı yöntemler arayışına giriyor. 

Science Advances adlı hakemli dergide 23 Ekim Çarşamba günü yayımlanan çalışmada, naloksonu vücuda otomatik olarak veren bir implant geliştirildi. 

Naloximeter (Naloksölçer) adlı cihaz, derinin altına yerleştiriliyor ve vücuttaki oksijen düşüşünü tespit ediyor. Cihaz özellikle oksijenin nasıl bir hızda ve miktarda düştüğünü saptıyor.

Ardından kullanıcının telefonuna bir bildirim gidiyor. Eğer 30 saniye boyunca kişinin iyi olduğu telefona girilmezse nalokson vücuda salınıyor. Ayrıca cihazı ilk müdahale ekiplerine uyarı gönderecek şekilde ayarlamak da mümkün.

Naloksonun etkisi geçtikten sonra aşırı doz belirtileri tekrar ortaya çıkabileceği için implantın sağlık ekiplerine haber verebilmesi önemli bir özellik.

Halihazırda sıçan ve domuzlarda test edilen yeni teknoloji başarılı sonuçlar verdi: İlaç zamanında vücuda salındı ve 5 dakika içinde hayvanlar normale döndü. 

Cihazın insanlarda kullanılmasına henüz vakit var. Ancak böyle bir yöntemin varlığı pek çok kişinin hayatını kurtarabilir. 

Washington Üniversitesi Ağrı Yönetim Merkezi Direktörü ve çalışmanın ortak yazarı Dr. Robert W. Gereau, çoğu kişinin aşırı doz anında yalnız olduğunu ve durumu fark etmediğini belirterek "Eğer yanlarında biri varsa, naloksona erişmeleri ve birkaç dakika içinde nasıl kullanacaklarını bilmeleri gerekiyor" diye ekliyor:

Risk altındaki bireylere insan müdahalesi olmadan hızlıca nalokson veren bir cihaz geliştirerek daha fazla hayat kurtarma fırsatı yakaladık.

Uzmanlar bu yöntemin özellikle uyuşturucuyu yeni bırakmış kişilere yardımcı olabileceğini düşünüyor. Madde kullanımını bıraktıktan sonraki ilk aylarda aşırı dozdan ölüm riski 10 ila 16 kat daha fazla. 

Diğer yandan uzmanlar, bu adım heyecan verici olsa da derinin altına nüfuz etme gerekliliğinin, kullanım yaygınlığını etkileyeceğini düşünüyor. Ayrıca madde bağımlılığı yaşayan kişilerin cihazı kullanmak istememesi de sorun teşkil edebilir.

Independent Türkçe, IFL Science, Science News, Science Advances

Derleyen: Büşra Ağaç