İran'da yapılan erken seçimin ikinci turunda cumhurbaşkanı seçilen Mesud Pezeşkiyan'ın propaganda döneminde verdiği vaatlerden biri de Batı'yla diyalog yolunu açma girişimlerine ilişkindi.

İktidarının ilk ayında İran Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan'ın bu yönde herhangi bir adım atmaması dikkat çekici.

ABD'nin Illinois Eyaleti'nin Chicago kentinde bulunan Günaz TV kanalının imtiyaz sahibi Ahmad Obalı Independent Türkçe'ye İran'da Pezeşkiyan dönemini değerlendirdi.

"Batı'yla diyalogu hem Pezeşkiyan'ın hem de Hamaney'in istediğini düşünmemiz asla yanlış olmaz"

İran Cumhurbaşkanlığı adaylığı döneminde Mesud Pezeşkiyan'ın Batı'yla ilişkileri geliştirmek üzerine, "Ülkeyi bu ağır siyasi ve ekonomik buhran kuyusundan çıkarmak gerekir" açıklamaları olduğunu hatırlatan Ahmad Obalı, "Ayrıca Mesud Pezeşkiyan, iktidara dini lider Hamaney'in doğrudan desteğiyle gelmiştir, bunu da biliyoruz. Daha yıllar önce milletvekili adaylık başvurusu yaptığında kendisine yetersiz olduğu bildirilmişti, fakat Hamaney'in talimatıyla yeterliliği tanınmıştı. Cumhurbaşkanı seçildikten sonra da açıkça 'Şayet Hamaney olmasaydı ismim sandıktan çıkmayacaktı' dedi. İşte bundan dolayı Pezeşkiyan'ın cumhurbaşkanı olmasını bizzat dini lider Hamaney'in istediğini ifade etmemiz yanlış olmayacaktır" şeklinde konuştu.

Obalı, "Pezeşkiyan'ın cumhurbaşkanı olmasını Hamaney'in istediğini ve kendisinin Hamaney'in iznini almadan herhangi bir adım atmasının imkansız olduğunu da hesaba katarsak, Batı'yla görüşmelerin gerçekleşmesini hem Pezeşkiyan'ın hem de Hamaney'in istediğini düşünmemiz asla yanlış olmaz. Yani bu noktada Pezeşkiyan'ın Hamaney'i tatmin ettiği söylenebilir" dedi.

Aday olmadan önce Hamaney ile Pezeşkiyan arasında çok uzun süren bir görüşme gerçekleştirdiğini hatırlatan Obalı, "Muhtemelen o buluşmada Batı'yla ilişkilerin normalleştirilmesi konusu da masaya yatırılmıştır. Ve yine muhtemelen Pezeşkiyan, Cumhurbaşkanı seçilmesi durumunda Batı'yla görüşmeleri geliştirmek isteyeceğini söylemiştir. Hamaney'in izin vermemesi durumunda Pezeşkiyan da Cumhurbaşkanlığına adaylığını koymaktan vazgeçecekti" ifadelerini kullandı.

"Batı'yla görüşmelere Hamaney'in daha fazla ilgi göstermesine tanık olabiliriz"

Ayrıca, Hamaney'in başka bir sorununun da "yönetimde çiftbaşlılık" olduğunu söyleyen Ahmad Obalı, "Daha önce bir yanda 19 Mayıs'taki helikopter kazasında hayatını kaybeden Reisi, eski Cumhurbaşkanı Ahmadinejad varken Reisi ortadan kaldırıldıktan sonra yeni seçimin yolu açıldı. Ve Pezeşkiyan'ı getirmek suretiyle Hamaney karşı tarafı bir nebze zayıflatmayı başardı. Onun için karşı tarafın yeniden güç toplayamaması gerekir ve bundan dolayı Hamaney'in aşırı dikkatli olması gerekir" değerlendirmesinde bulundu.

"İşte bundan dolayı, bundan sonraki dönemde Batı'yla görüşmelere Hamaney'in daha fazla ilgi göstermesine tanık olabiliriz" diyen Ahmad Obalı, sözlerine şöyle açıklık getirdi:

Çünkü karşı taraf aşırı radikal adımlar atmak istiyor. SEPAH'ın içinde ortaya çıkan çiftbaşlılıktan dolayı bir kısım öbür tarafı desteklerken çoğunluk Hamaney saflarında yer alıyor. Yönetim içindeki bu sorunların su yüzüne çıkıp çıkmayacağını henüz bilmiyoruz. Şimdi Hamaney'in ve İran rejiminin isteği olsa bile Batılı ülkelerin İran ile görüşmeler konusunda ne ölçüde istekli olup olmadığını bilmiyoruz. Bunu Batı'nın da istediğini kabul etsek bile şu anda koşulların çok değiştiğini ifade etmemiz gerekir.

Obalı ayrıca, "Şu anda Batı, İran'ın kendi petrolünü satamadan, sattığı petrolün paralarını tahsil edemeden ayakta durmakta zorlandığını biliyor. Bana göre İran ile Batı arasındaki eski anlaşmaların yeniden yürürlüğe konması durumunda anlaşmalara yeni koşullar eklenecek ve böylece İran'ın eli-kolu biraz daha bağlanacak" diye konuştu.

"Pezeşkiyan'ın başarısını, onun yolunun nereye kadar açık olacağı belirleyecek"

Rusya'yla her ne kadar yakın olmasına rağmen Moskova'nın Tahran'a yardım edemediğini söyleyen Ahmad Obalı, "Kendisi Ukrayna'da sıkıntı içindedir. Onun için Rusya'nın da durumunu göz önünde bulundurarak bu kez İran'a karşı daha ağır koşullar getirilebilir. Batı'yla görüşmelerde Pezeşkiyan'ın ne kadar başarılı olabileceğini onun yolunun nereye kadar açık olması belirleyecek. Eli kolunun tamamen açık olması durumunda Batı'yla büyük ölçüde anlaşabileceğinden eminim. Bu durumda tüm sorunlar da ortadan kalkar. Ancak Hamaney, SEPAH ve diğer kurumların el ele vererek Pezeşkiyan'ın Batı'yla görüşmelerinin öngörülen sonucu vermemesi için çalışması durumunda, o zaman İran'ın yeni Cumhurbaşkanının bir şeyler yapabilmesi olanağı da ortadan kalkacaktır. Onun için ülkeyi içine düştüğü bu zor durumdan kurtarması için Pezeşkiyan'ın hem içerde reformlar yapması hem de rejimin sivri koluyla mücadele etmesi ve toplumu ikna etmesi gerekirken, öte yandan Batılı ülkelerle konsensüs yolları bulması lazım" yorumunda bulundu.

Obalı, "Tüm bu denklemlerde Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan'ın işinin çok zor olduğunu düşünüyorum. Dini lider Hamaney'in, Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan'ın ellerini çözmemesi durumunda istenen sonucu almak güç olacaktır" ifadeleriyle sözlerini tamamladı.