Bilim insanları Alzheimer'ı tedavi etme potansiyeline sahip bir burun spreyi geliştirdi. Beyindeki zararlı proteinleri hedef alan ilacın, bilişsel iyileşme yarattığı görüldü. 

Demansın en yaygın türü olan Alzheimer, hafızadan karar almaya kadar çeşitli bilişsel becerileri etkiliyor. Genellikle yaşlanmayla ortaya çıkan bu hastalıkta beyinde tau proteini birikiyor. 

Sağlıklı kişilerin beyin hücrelerinin yapısını korumaya yardım eden tau proteini, nöronlar arasında besinleri de taşıyor. 

Fakat Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıklarda bu proteinler bir araya toplanarak hücre içinde yumaklar oluşturuyor. Bu yumaklar beyin hücrelerinin normal işleyişini bozarak ölmelerine ve kişinin bilişsel gerileme yaşamasına yol açıyor. 

Bilim insanları bir araya toplanan tau proteinlerini ortadan kaldıracak yöntemler üzerine yıllardır çalışıyor. 

Science Translational Medicine adlı hakemli dergide yakın zamanda yayımlanan çalışmayı yürüten ekip, bunu başarabilen bir burun spreyi geliştirdi. Yaşlı farelerde denenen yöntemde, umut verici sonuçlar elde edildi.

Teksas Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden bilim insanları tau proteinlerini saptayıp hedef alan TTCM2 adlı bir antikor geliştirdi. Daha sonra bunu, genleri insanlardaki tau proteinini ifade edecek şekilde değiştirilmiş yaşlı farelere burundan verdiler.

Üç saat sonra beynin çeşitli bölgelerine ve hücrelerin içine yayılan TTCM2, tau proteinlerini temizledi.

Araştırmacılar antikorun, hücredeki TRIM21 adlı proteinle işbirliği yaptığını kaydetti. Normalde vücudun virüslerden arınmasında rol oynayan bu protein, TTCM2'yle etkileşime geçerek yumakların daha etkili bir şekilde ortadan kaldırılmasını sağladı. 

Çalışmanın sorumlu yazarı Dr. Rakez Kayed şu ifadeleri kullanıyor:

Bu yöntem sadece terapötik antikorların daha iyi iletilmesini sağlamıyor, aynı zamanda tau kümelerini temizlemede ve bilişsel işlevleri iyileştirmede verimliliği de artırıyor.

Daha sonra fareleri davranış testine tabi tutan ekip, TTCM2 tedavisi uygulanan hayvanların "belirgin seviyede daha iyi" bir performans sergilediğini kaydetti. Araştırmacılar farelerin bilişsel becerilerinde iyileşme gözlemledi. 

Araştırmacılar burun spreyi yönteminin, tau yumakları oluşturan Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıklara karşı yeni tedavilerin geliştirilmesine zemin hazırlayacağını düşünüyor.

Antikoru test etmeyi sürdüren ekibin insan deneylerine ne zaman başlayacağı henüz belli değil.

Independent Türkçe, New Atlas, Euronews, Science Translational Medicine

Derleyen: Büşra Ağaç