Bilim insanları evrendeki en eski ve uzak kuasar birleşimini gözlemledi. Bu dönemde böyle olaylar yaşandığı tahmin edilse de ilk kez kanıtlandı.
Bazı galaksilerin merkezinde yer alan kuasarlar son derece parlak galaksi çekirdeklerini ifade ediyor. Enerjisini galaksi merkezindeki süper kütleli kara deliği çevreleyen gaz diskinden alan kuasarlar, galaksilerin birleşmesi gibi olaylarla ortaya çıkıyor.
13 milyar yıl kadar önce gerçekleştiği düşünülen Büyük Patlama'dan beri evren genişlediği için ilk dönemlerinde galaksilerin birbirine çok daha yakın olduğu ve daha sık birleştiği tahmin ediliyor.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Fakat Büyük Patlama'dan 50 milyon yıl sonra başlayıp 1 milyar yıl sonra bittiği kabul edilen Kozmik Şafak adlı dönemde kuasar birleşimi hiç gözlemlenmemişti.
The Astrophysical Journal Letters adlı hakemli dergide yayımlanan araştırmada evrenin oluşumundan 900 milyon yıl sonra iki kuasarın birleştiği tespit edildi.
Subaru Teleskobu'nun çektiği görüntüleri inceleyen gökbilimciler, birbirine çok yakın iki kırmızı nokta fark etti. Daha sonra bu teleskop ve Gemini Kuzey Teleskobu'yla daha yakın bir inceleme yapan araştırmacılar bunun kuasar birleşimi olduğunu doğruladı.
Çalışmanın ortak yazarı Yoshiki Matsuoka, bu keşfi "tamamen şans eseri" yaptıklarını belirterek ekliyor:
Reiyonizasyon Çağı'nda birleşen kuasarların varlığı uzun zamandır tahmin ediliyordu. Artık ilk kez doğrulandı.
Kozmik Şafak döneminde yer alan Reiyonizasyon Çağı'nda evrenin ilk yıldız, galaksi ve kuasarlarının doğmasıyla karanlık dönem sona erdi. Büyük Patlama'dan 400 milyon yıl sonra başlayan bu çağa ait 300 kadar kuasar bulunsa da hiç çift halinde tespit edilmemişlerdi.
İki kuasar arasında biz gaz köprüsü gözlemleyen bilim insanları sadece bu parlak cisimlerin değil, içinde bulundukları galaksilerin de birleştiğini düşünüyor.
Araştırmacılar ayrıca galaksilerin merkezinde Güneş'in 100 milyon katı, Samanyolu'nun merkezindeki Sagittarius A'nın da 20 katı ağırlıkta birer süper kütleli kara delik saptadı. Matsuoka çalışmanın önemini şöyle açıklıyor:
Reiyonizasyon Çağı'ndaki kuasarların istatistiksel özellikleri bize reiyonizasyonun ilerleyişi ve kökeni, Kozmik Şafak sırasında süper kütleli kara deliklerin oluşumu ve kuasara ev sahipliği yapan galaksilerin en erken dönemlerindeki evrimi gibi pek çok şey anlatıyor.
Evrendeki nötr hidrojen atomlarının tekrar iyonize olmasıyla tanımlanan Reiyonizasyon Çağı'na dair gözlemler, bilim insanlarının evrenin ilk dönemlerini daha iyi anlamasını sağlıyor.
Independent Türkçe, IFL Science, Popular Science, The Astrophysical Journal Letters
Derleyen: Büşra Ağaç
