Türkiye tarihinin en kritik seçimi simgesel öneme sahip bir güne denk getirilmişti.
Eski Başbakan Adnan Menderes ve arkadaşlarına 63 yıl sonra selam yollandı.
Fakat 14 Mayıs'ı bitirirken cumhurbaşkanlığı seçiminin sonucu hâlâ belli değil.
15 Mayıs sabahı için de -en azından şimdilik- aynı belirsizliğin öylece ortada durduğunu söylemek olası.
Bahar yerine sonbahar mı?
Millet İttifakı'nın seçmenine muştuladığı bahar gelmedi.
"Payız (Sonbahar) is coming" diyen Ata İttifakı Cumhurbaşkanı Adayı Sinan Oğan'ın yüzde 5'in üzerinde topladığı oy oranı ise seçim öncesi tartışma yaratan "Bedavadan ortak olmayacağız, taleplerimiz olacak" sözlerinin artık bir politik pazarlık temeline oturduğunun kanıtı.
Zira ortaya çıkan tablo hem Cumhur hem Millet ittifakı adaylarına tepkili bir kesimin Oğan'a yöneldiğini ortaya koyuyor.
MHP, Yeniden Refah Partisi, Büyük Birlik Partisi, Zafer Partisi birlikte ele alındığında, Türkiye bir anlamda Avrupa'daki bazı ülkeler gibi aşırı sağın belirleyici rol üstleneceği bir yola girmiş olabilir.
"Kim kazanırsa kazanır, dünyanın o bölümünde şu an yeteri kadar sorun var"
ABD Başkanı Joe Biden'ın bisiklet üstündeyken Türkiye'deki seçimlere ilişkin yaptığı açıklama bu yönde.
TRT Washington temsilcisi Yunus Paksoy'un aktardığı haber böyle diyor.
Biden'ın sözleri Beyaz Saray tarafından nasıl tercüme edilir başka bir konu.
Ancak açık olan Türkiye siyasi tarihinin en yoğun katılımlı seçimlerinden birinde cumhurbaşkanlığı için sonucun netleşemediği.
Anket firmaları yanıldı
Neredeyse 5 milyon seçmenin, yani gençlerin bir başka deyişle AK Parti iktidar olduğunda doğanların ilk kez oy kullandığı, 60 milyon 697 bin 843 seçmene sahip Türkiye'de ilk turda cumhurbaşkanın belli olacağı öngörüsünde bulunan 14 kamuoyu araştırma şirketi yanıldı.
Kazananın ikinci turda belirleneceğini iddia eden 9 anket firması ise haklı çıktı.
Ne pozitif ne negatif kampanya
Seçim kampanyası süresince "Ekonomik kriz, özgürlükler, demokrasi, adalet, kadın hakları, sevgi, gençlik" üzerinden mesaj veren Millet İttifakı kadar "Terörle mücadele, din, milliyetçilik, aile, yerli savunma sanayi, icraatçılık" gibi kavramlardan hareketle halihazırdaki söylemini pekiştiren Cumhur İttifakı Cumhurbaşkanı Adayı yüzde 50+1'e ulaşamadı.
Hem Millet İttifakı Adayı Kılıçdaroğlu hem mevcut cumhurbaşkanı ve Cumhur İttifakı Adayı Erdoğan, iddia ettikleri gibi seçimi ilk turda alamadı.
Erken balkon konuşması
İlk başta seçimi alışılageldiği üzere İstanbul'da mı yoksa Ankara'da mı takip edeceği netleşmeyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, İstanbul Kısıklı'daki evinden AK Parti Genel Merkezi'ne doğru yola çıktığında coşku yüksekti.
Balkon konuşması için gündüz saatlerinde başlayan hazırlıklar yerini buldu ve Erdoğan seçmenin karşısına çıktı.
Gece geç saatte yaptığı bu "erken" balkon konuşmasında Erdoğan, "Tercih bizden yana", "Öndeyiz", "Bir 5 yıl daha sizlere hizmet edeceğimize inanıyoruz" ve "Sizlerle destan yazıyoruz" dedi.
Ama ağzından bu kez "Kazandık" sözcüğü çıkmadı.
"Cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turda bitip bitmediğini henüz bilmiyoruz, ikinci tura giderse onun da başımızın üstünde yeri var" diye konuşan Erdoğan'ın ardından gözler Kılıçdaroğlu'na çevrildi.
CHP Genel Merkezi'ndeki sessizlik hali, 6 liderin birlikte kameralar karşısına çıkacağı öğrenildiğinde yerini koşuşturmaya bıraktı.
Oğan: Krize müsaade etmeyeceğiz
Kılıçdaroğlu beklenirken seçimin sürprizini yapan Ata İttifakı Adayı Oğan'a herkes dikkat kesildi.
Katıldığı TV programında kurumsal manada olmasa da iktidar ve muhalefetten tebrik telefonları aldığını ifade eden Oğan, "Türk siyasetinin krize girmesine müsaade etmeyeceğiz ve en kısa sürede en doğru kararı vereceğiz" diyerek olası ikinci tur için iki tarafa açık kapı bıraktı.
Oğan, Almanya merkezli Der Spiegel dergisine verdiği röportaj hakkında ise "Mülakat doğru ancak size verdiğim röportajda Türk basınına dediğimiz genel şartlardan farklı bir şey demedik. Bunu nereden uydurdunuz?" diye sordu.
Der Spiegel muhabiri, söz konusu röportajda Oğan'ın "Kılıçdaroğlu'nu ancak HDP siyasi sistemden dışlanırsa destekleyeceğim" sözlerini sarf ettiğini öne sürmüştü.
Kılıçdaroğlu, 5 lider ve 2 belediye başkanını yanına alıp konuştu
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, sabaha karşı 3'e doğru basın mensuplarının karşısına 6'lı masanın diğer bileşenleri ve İBB-ABB başkanlarıyla çıktı.
"Seçim balkonda kazanılmaz, millet ikinci tur diyorsa başımızın üstüne" diyen Kılıçdaroğlu da rakibi Erdoğan gibi ikinci turun kapısı açıp "Önümüzdeki 15 gün boyunca her türlü mücadeleyi yapacağız ve mutlaka bu ülkeye demokrasiyi getireceğiz" ifadesini kullandı.
Böylece ABB Başkanı Mansur Yavaş'ın saatler önce yaptığı (23.47) "İkinci tura kalma ihtimali yüksek" açıklamasından yaklaşık dört saat sonra Kılıçdaroğlu da 28 Mayıs'ı işaret etmiş oldu.
Millet İttifakı Cumhurbaşkanı Adayı Kılıçdaroğlu, hazırlanan kısa metni okudu, diğer liderler ise bir açıklama yapmadı.
Anadolu Ajansı verileri tartışması
Sandıkların açılmasıyla beraber tıpkı 2019'daki yerel seçimlerde olduğu gibi Anadolu Ajansı'nın (AA) sağladığı seçim verileri de bir kez daha tartışmaların odağındaydı.
Independent Türkçe, oy verme işleminin tamamlanmasıyla beraber AK Parti ile CHP genel merkezlerinde ittifakların değişken psikolojisine de tanıklık etti.
AK Parti Genel Merkezi'nde seçim müzikleri, partililer ve seçmelerle coşkulu bir resim çizilirlen, CHP içinde daha çok itidalli bir hava hakimdi.
Yüksek Seçim Kurulu'nun (YSK) yayın yasaklarını beklenenden yaklaşık 2,5 saat önce kaldırması sonrası veriler gelmeye başladı.
Islak imzalı tutanakların sonuçlanması gecikirken, iki ajans da veri akışını durdurdu.
AA verilerinin muhalefetin hedefine yerleşmesi uzun sürmedi.
CHP sözcüsü Faik Öztrak'ın ardından ittifakın iki cumhurbaşkanı yardımcısı adayı Ekrem İmamoğlu ve Mansur Yavaş, ajansın yayınladığı sonuçlara itibar etmediklerini belirtti.
İmamoğlu, "Biz Anadolu Ajansı'na toplama çıkarmayı öğreteceğiz" derken, Yavaş ise "Güvenilir hiçbir tarafı yok, 2014 seçimlerinde de böyleydi" diye konuştu.
İkilinin açıklamasına tepki AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik'ten "AA'nın verileri gerçek verilerdir, güvenilirdir. Telaşa kapıldılar. Hem CHP sözcüsü hem belediye başkanları telaştalar" sözleriyle geldi.
CHP Genel Başkan Yardımcıları Bülent Tezcan ve Muharrem Erkek ile Grup Başkanvekili Engin Özkoç, sabaha karşı YSK'yı ziyaret edip "Yurtdışı oyları sayımı zaman alacak gibi duruyor. Seçim sonucu kesinleşene kadar görevimizin başındayız" mesajı verdi.
Kılıçdaroğlu, seçimden iki hafta önce verdiği demeçte AA ve YSK verilerine güvenmediğini ifade etmişti.
"Veri akışı engelleniyor" iddiası
Millet İttifakı Cumhurbaşkanı Adayı Kılıçdaroğlu, özellikle büyük kentlerde önde oldukları sandıklarda iktidarın sonuçlara itiraz edip süreci bloke etmekle suçladı.
Ankara'da 300 ve İstanbul'da ise 780'den fazla sandıkta itirazların olduğunu belirten Kılıçdaroğlu, bazı sandıklarda 6 kez bazılarında ise 11 kez itiraz edildiğini ifade etti.
Özellikle Millet İttifakı'nın güçlü olduğu yerlerde sisteme girilmeyen çok sayıda oy olduğu öne sürüldü.
HDP Seçim Takip Koordinasyon Merkezi Sözcüsü ve YSK temsilcisi Mehmet Rüştü Tiryaki de açıklanan verilere ilişkin "Muhalefetin oy oranının yüksek olduğu yerlerde veri akışını engellemeye çalışıyorlar" diye konuştu.
Mecliste ne oldu, kimler kazandı, kimler kaybetti?
2018'de gerçekleşen seçimlerde AK Parti'nin oy oranı yüzde 42,56'ydı, 2023'te bu oran yüzde 35,40'a düştü.
Bir başka deyişle AK Parti neredeyse ilk kez seçmenin karşısına çıktığı 2002 seçimlerinde aldığı oy oranına kadar (34,28) geriledi.
AK Parti'nin TBMM'deki oylarında geçen seçime göre 7 puan düşüş görünüyor.
Yani 2018'de oy veren 7 seçmenden 1'inin tercihini farklı yönde kullandığı fark edildi.
Bununla birlikte bir başka dikkat çekici veri ise Cumhurbaşkanlığı Kabinesi'nin 16 üyesinin 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimi'nde, AK Parti'den milletvekili seçildi.
AK Parti oyları gerilese de Cumhur İttifakı mecliste çoğunluğu sağladı.
Bunda sadece MHP'nin değil ittifakın yeni ortağı Yeniden Refah Partisi'nin gösterdiği performansın da etkisi önemli oldu.
Yeniden Refah Partisi Genel Başkanı Fatih Erbakan dahil takriben 5 sandalye kazanacağı öngörülen YRP seçimin sürprizlerinden.
Fatih Erbakan'ın milletvekilliği kesinleşirse Erbakan soyadı yaklaşık çeyrek asır sonra yeniden TBMM çatısı altında telaffuz edilecek.
Destici seçilemedi
Cumhur İttifakı bileşenlerinin en başarısız performans sergileyeni ise Büyük Birlik Partisi (BBP) oldu.
Oyu yaklaşık yüzde 1'lerde kalan parti lideri Mustafa Destici aday olduğu İstanbul 1. bölgede yüzde 1 oy aldı ve seçilemedi.
HÜDA PAR'ın dört adayından 3'ü, saat 02.57'deki resmi olmayan verilere göre AK Parti listelerinden TBMM'ye girdi.
AK Parti İstanbul 2. bölge 4. sıra adayı DSP Genel Başkanı Mehmet Önder Aksakal da kesin olmayan sonuçlara göre milletvekili seçildi.
Yaklaşık yüzde 10 bandında görünen MHP ise beklentilerin aksine 2018 seçimlerindeki oylarını korudu.
6 Şubat depremlerinden etkilenen 10 kentte toplam milletvekili sayısı 93'tü, gayriresmi sonuçlara göre AK Parti bu illerde 47'ye yakın vekil çıkarmayı başardı.
CHP listesinden vekillik
CHP listesinden seçilmeye hak kazanan DEVA, Gelecek Partisi, Saadet Partisi ve Demokrat Parti'den yaklaşık 38 kişi resmi olmayan sonuçlara göre parlamentoya girmeye hak kazandı.
Ergenekon ve Balyoz davalarının olduğu dönemde Adalet Bakanlığı görevi yürüten DEVA Parti'li Sadullah Ergin de 28. dönem vekillik koltuğunu kaptı.
Aday gösterilmesi tepki çeken Ergin, Ankara 1. bölge 4. sıradan aday gösterilmişti.
CHP emanet oyları geri aldı ama...
2018'de yüzde 22,65'i gören CHP bu seçimde yüzde 25,19 aldı.
Geçen seçimde HDP'ye giden 3 puanlık stratejik oyların CHP'ye geri döndüğü bunun haricinde pozisyonunu koruduğu görüldü.
MHP'nin içindeki muhaliflerin katılımıyla kurulan ve 3 Mart'taki 6'lı Masa krizinde kadar kamuoyu araştırmalarında bir ara oyu yüzde 17 bandına yaklaşan İYİ Parti, bu seçimde Bahçeli liderliğindeki MHP'nin yaklaşık 1 puan altında kaldı, önceki seçimin üstüne koyamadı.
Listeler ayrışınca batı TİP'e kaydı
Emek ve Özgürlük İttifakı altında seçime giren Yeşil Sol Parti, Türkiye İşçi Partisi'nin batıdaki illerde seçime ayrı liste ile girmesi nedeniyle geriledi.
Antalya'da aday olan Barış Atay yeniden milletvekili seçilemezken, Gezi davasından tutuklu avukat Can Atalay’ın Hatay'dan seçilmesiyle, TİP Meclis’teki koltuk sayısını korudu.
2018 genel seçimlerinde meclise 67 vekil gönderen YSP (HDP), 5 sandalye kaybetmiş oldu.
Türk lirası dolar karşısında son iki ayın en düşük seviyesinde
14 Mayıs seçimlerinin kuşkusuz bir başkla yansıması da finansal çevrelerin verdiği ve vereceği tepkilerde saklı.
Türk lirası, dolar karşısında 19,70'e kadar zayıfladıktan sonra kayıplarının bir kısmını geri alıp 19,66'ya geriledi, kasım başından beri en kötü seansını yaşadı.
New York merkezli danışmanlık şirketi Teneo, müşterilerine yolladığı bilgilendirme yazısına "Türkiye'deki çifte oylamadan piyasalara olumlu yansıyacak bir senaryonun çıkmasını beklemek çok güç" notu düşüldü.
© The Independentturkish
