Anadolu topraklarında bedelli askerlik, ilk defa Osmanlı döneminde uygulandı.
19'uncu yüzyılın ortalarında "Bedel-i Şahsi" uygulaması kapsamında askere alınacak kişi, kendi yerine belli şartları taşıyan başka bir kişiyi askere gönderebiliyordu.
1870'te getirilen uygulama ile belirlenen miktardaki parayı ödeyenler, 3 ay temel askerlik yaparak 5 yıl sürecek askerlikten muaf olmaya başladı.
Bu durum yıllarca süren savaşlardan bunalan halk arasında "zenginimiz bedel verir, askerimiz fakirdendir" şeklinde eleştirilere konu oldu.
İlk olarak gurbetçiler için başladı, zamanla yaygınlaştı
Cumhuriyet döneminde 1987'de Turgut Özal döneminde yurtdışında yaşayan Türk vatandaşları için çıkarılan bedelli askerlik 1992'de ikinci kez daha çıkartıldıktan sonra 1999'da Türkiye'de yaşayanları da içine alacak şekilde kapsamı genişletildi.
2011 ve 2014 ve 2018'de yeniden çıkarılan bedelli askerlik uygulaması, 26 Haziran 2019'da yeni askerlik kanunu ile kalıcı hale geldi.
28 gün yapılıyor, her ay sevk var
Şu an için 104 bin lira tutarındaki parayı ödeyenler, bedelli askerlikten faydalanarak sadece 28 gün askerlik yapıyor.
Bedelli askerlik için neredeyse her ay bir sevk tarihi belirleniyor. 28 günlük askerliği bitirenlerin yerini sonraki ay gelenler alıyor.
Milli Savunma Bakanlığı, 2023 yılı için sevk tarihlerini; 2 Şubat, 2 Mart, 6 Nisan, 5 Mayıs, 31 Mayıs, 6 Temmuz, 10 Ağustos, 7 Eylül, 5 Ekim, 9 Kasım, 7 Aralık olarak belirledi.
"28 günlük askerliğin 10 günü doğum izninde geçiyor" iddiası
Bedelli askerlik, acemilik olarak nitelendirildiği için 28 gün süresince çarşı izni bulunmuyor ama pazar günleri istirahat günü olarak kabul ediliyor.
Askerlik yaparken birinci dereceden yakınlarını kaybeden veya eşleri doğum yapan kişiler, 10 günlük izninden faydalanabiliyor.
Bir dönem Muharip Gaziler Derneği Başkanlığı yapan eski Özel Kuvvetler Alay Komutanı Emekli Albay Mithat Işık, özellikle doğum amaçlı izin almanın belli kişilerce artan bir şekilde ve bilerek suiistimal edildiğini öne sürdü.
Bazı kişilerin bedelli askerlik yapacağı dönemi, eşlerinin doğum yapacağı zamana getirdiklerini ifade eden Işık, "O süreçte 10 gün de doğum izni alarak neredeyse hiç askerlik yapmamaya çalışıyorlar. Bu konuyu son dönemlerde artan bir şekilde duyuyoruz. Yasal bir hak suiistimal edilmemeli" dedi.
"Bedelli askerler de 10 günlük doğum izninden faydalanır"
Peki bedelli askerler doğum izninden faydalanabilir mi?
Eski asker ve avukat Murat Altay, 7179 sayılı Askeralma Kanunu'nun 3. maddesinin E fıkrasında bedelli askerliğin tanımlandığını hatırlattı.
Bu kanunda bedelli askerliğin şartlarının düzenlendiğini aktaran Altay, "Kanunun 28. maddesinde izin süreleri düzenlemiştir. Bu maddenin 4. fıkrasında 'Muvazzaflık hizmeti esnasında eşi doğum yapan ya da eşi veya ikinci derece dahil kan veya kayın hısımlarından biri vefat eden erbaş ve erlere, talepleri üzerine ilave 10 gün izin verilir' yazıyor. Bu kanuna göre bedelli askerlik zamanı bile olsa doğum gibi özel bir olayın tekrarı, telafisi mümkün olmadığında yükümlü erlerdeki gibi izin hakları var" diye konuştu.
Devlet memurları da faydalanıyor
Bu arada erkeğe doğum izni 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu için de düzenleniyor.
Madde 104/B'ye göre; eşi doğum yapmış erkek memur, 10 günlük babalık izni hakkına sahip. Kanuna göre söz konusu bu izin ücretli izin kabul ediliyor ve memur sanki çalışıyormuş gibi maaş almaya devam edebiliyor.
© The Independentturkish
