Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB), 2 Aralık’ta TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda gerçekleştirdiği sunumda yaşananlar, 17 Ekim’de gerçekleşen torba kanun teklifi görüşmelerinde yaşananların devamı niteliğindeydi. 

Gündem ise Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu’nun sunumu ya da yüzde 85’i aşan enflasyon değil, bir önceki görüşmede de olduğu gibi Kur Korumalı Mevduat’tı (KKM). 

Komisyona katılan muhalefet sıraları, 20 Aralık 2021’de başlatılan, insanlara paralarını TL’de tutmalarını, dövizde tutmadıkları için karşılacakları muhtemel kaybın Hazine ve Merkez Bankası tarafından karşılanacağını vadeden KKM sisteminde Merkez Bankası tarafından ne kadar ödeme yapıldığı tekrar soruldu. 

Aralık 2021’de Dolar/TL’nin 18 liraya kadar çıkmasıyla devreye sokulan KKM ile döviz 11 dolara kadar gerilemişti. 

Ancak Dolar/TL’nin yeniden 18 lirayı aşması nedeniyle, devletin de TL’de kalanlara bir geri ödeme yapması gerekiyordu. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, 10 Kasım’da Plan ve Bütçe Komisyonu’nda yaptığı açıklamada 2,3 milyon mudinin yaklaşık 1,5 trilyon TL'lik tasarrufunun kur korumalı mevduat (KKM) hesaplarında değerlendirildiğini söyledi. 

Nebati’nin açıklamasına göre dövizin yükselmesi nedeniyle yapılan ödeme ise yaklaşık  91,6 milyar TL. Merkez Bankası’nın yaptığı KKM ödemeleri ile ilgili ise henüz bir veri yok. 

Plan ve Bütçe Komisyonu’nda da bir açıklama gelmemesi üzerine hararetli tartışmaların ardından, CHP, HDP ve İYİ Parti sıralarındaki komisyon üyeleri salonu terk etti. 

İki tarafın da itirazlarında dayanakları, 1211 sayılı TCMB Kanunu. 

Muhalefet partileri, “Özel denetim ve kamuoyunun aydınlatılması” başlıklı 42’nci maddeyi işaret ederek Merkez Bankası’nın faaliyetlerine ilişkin olarak, yılda iki defa Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonunu bilgilendirmesi zorunluluğunu hatırlatıyor. 

“Şahsi paranızı değil, milletin parasını soruyoruz” diyen CHP kanadı, hiçbir bilginin saklanamayacağı görüşünde. 

CHP Genel Başkan Yardımcısı Bülent Kuşoğlu, buna ek olarak Kanunun 56’ncı maddesini hatırlattı. Söz konusu madde, şu ifadelere yer veriyor: 
 

Banka, Hazine ile kamu kurum ve kuruluşlarına avans veremez ve kredi açamaz, Hazine ile kamu kurum ve kuruluşlarının ihraç ettiği borçlanma araçlarını birincil piyasadan satın alamaz.

Banka, bu Kanunla yetki verilen işlemler dışında avans veremez ve kredi açamaz, vereceği avans ve açacağı kredi teminatsız veya karşılıksız olamaz, her ne şekilde olursa olsun kefil olamaz ve doğrudan kendisi ile ilgili işlemler dışında teminat veremez. 

Kuşoğlu, Merkez Bankası’nın KKM ile bir teminatın altına girdiğini savundu. 

Merkez Bankası yönetimi ve AK Parti- MHP sıralarının referans aldığı maddeler ise 57 ve 58’inci maddeler. 

“Banka hesapları ve bilanço hesap dönemi” başlıklı 57’nci madde, “Bankanın hesap dönemi, takvim yılıdır” derken, “Bilanço ve rapor” başlıklı 58’inci madde şunları söylüyor: 
 

Banka, her takvim yılı sonu itibarıyla düzenleyeceği bilanço ve kâr ve zarar hesabı ile yıllık faaliyet raporunu Genel Kurulun içtimaından evvel Cumhurbaşkanlığına tevdi eder ve bilançoyu Resmi Gazete ile yayınlar.

Merkez Bankası’nın bilanço yapısının Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan farklı olduğunu söyleyen Kavcıoğlu, KKM’ye yapılan ödemenin yıl sonunda açıklanacağını aktardı. 

Kuşoğlu’nun 56’ncı madde referansına da cevap veren Merkez Bankası Başkanı, “KKM bir avans verme işi değil. Biz döviz alıp döviz veriyoruz. Bu, sadece bir kur koruma değil, bir rezerv oluşturma yöntemi. Fiyat istikrarını sağlamanın en önemli kalemlerinden bir rezerv” dedi. 

Kavcıoğlu, “Merkez Bankası bir suç işlemiş gibi yapılan açıklama, doğru değil. IMF, bizim aldığımız makroihtiyati tedbirleri diğer ülkelere önerir oldu” açıklamasını yaptı.