Bir yıldan kısa bir süre kalan Türkiye seçimlerinde zorlu ekonomik şartların etkisiyle yıpranan iktidarın değişebileceğine yönelik beklentiler güçlenirken, bazı uzmanlar muhalefetin iktidara gelebilmesi için HDP'nin seçimlerdeki gücünü kabul etmesi gerektiğini belirtiyorlar.

Ancak milliyetçi seçmenin hassasiyetleri ve hükümetin HDP'yi "terör" ile ilişkilendirmesi, partilerin HDP ile yanyana gelmesinde sorun oluşturuyor.

Öyle ki geçtiğimiz günlerde CHP İstanbul Milletvekili Gürsel Tekin'in "HDP'ye bakanlık elbette verilir" sözleri tartışma yaratmıştı. Altılı masada yer alan İYİ Parti'nin Grup Başkanvekili Musavat Dervişoğlu bu açıklamanın ardından tepki göstermiş ve bu açıklamayı, "Densizlik, hadsizlik ve ilkelere saygısızlık" olarak nitelendirmişti. HDP ise bu tartışmaların ardından bakanlık konusunda herhangi bir talepleri olmadığını vurguladı.

Kılıçdaroğlu'nun gücü artıyor mu?

Muhalefet, adayını henüz açıklamasa da, bazı anketlere göre, muhalefetin "temsilcisi" konumuna gelen Kemal Kılıçdaroğlu'nun Erdoğan karşısındaki gücü artmış görünüyor. Ancak Reuters'ın görüşüne başvurduğu dört kamuoyu yoklama şirketine göre bu oyların da mevcut durumda yine meclis çoğunluğu ve cumhurbaşkanlığından oluşan iktidarı alabilecek güçte olup olmadığıni söylemek için erken.

Anketlere göre ayrıca son aylarda asgari ücrete yapılan artışlar ve memur zamlarının etkisiyle iktidarın oylarında bir miktar kıpırdanma olduğu gözleniyor ama son noktada hem Millet hem de Cumhur ittifakında belirgin bir öne çıkış yok.

"Bu şartlar altında biz bugün (Eylül başı) seçim olsa ve seçime girsek Cumhur İttifakı'nın milletvekili sayısıyla, Millet İttifakı'nın milletvekili sayısı arasında dikkate değer bir fark olmayacak" diyen Metropoll Başkanı Özer Sencar sözlerini şöyle sürdürdü:

"(Millet İttifakı) anayasayı değiştirecek bir çoğunluk üretemiyor... Anayasayı değiştirecek bir çoğunluk için kabaca yüzde 63 civarında oya ihtiyaç var... Millet İttifakı'nın güçlü bir desteği yoksa HDP olmadan karar çıkaramazlar."

"Muhalefet rehavete sürüklenmemeli"

Sencar, Ağustos ayındaki ankete göre AK Parti oylarının son üç aydır yükselişte olduğunu ve 3.5 puanlık artış kaydettiğini söyledi. Sencar ayrıca, sadece Erdoğan ve Kılıçdaroğlu karşılaştırılarak yapılan bir ankette CHP'nin parti oylarına yansımasa da cumhurbaşkanı adayı olarak Kılıçdaroğlu'nun Erdoğan'ın önünde gittiğini kaydetti.

Öte yandan, Erdoğan'ın attığı bazı adımların halkta olumlu karşılığını az da olsa bulduğunu, bu nedenle de muhalefetin dikkatli olması gerektiğini söyleyen Sencar'a göre, AK Parti kitlesinin sosyal medyaya çok fazla aşina olmaması nedeniyle hükümetin Kemal Kılıçdaroğlu dediği için yapılan şeylerden haberi olmuyor. Bu nedenle Sencar'a göre sosyal medyadaki muhalif tablo muhalefeti rehavete sürüklememeli.

"Kısaca bizim bulgularımızla (AK Parti) son dört ayda kararsızlar dağıtılmadan yüzde 25'ten kabaca yüzde 29'a çıktı" diyen Sencar şu değerlendirmeyi yaptı:

Kılıçdaroğlu, Ağustos ayında Erdoğan'dan 6 puan yukarıda. Siyaset sahnesinde Meral Hanım'ın cumhurbaşkanı adayı olmayacağını açıklayarak siyaset sahnesindeki oyun kurucu özelliğini kaybetmesiyle boşalan yeri Kemal Bey doldurdu... Bu şartlar altında bugün bu pazar seçim olsa ve seçime girsek Cumhur İttifakı'nın milletvekili sayısıyla Millet İttifakı'nın milletvekili sayısı arasında dikkate değer bir fark olmayacak. HDP'yle diğer sol partiler birleşirlerse bir ittifak oluşurursa onlar da yüzde 14-15'e tırmanabilirler.

"HDP seçmeni halen seçimin kilit seçmeni olarak duruyor" diyen MAK Araştırma Başkanı Mehmet Ali Kulat'a göre ise AK Parti oyları yılın başından beri yapılan sekiz araştırmada yüzde 27 ile yüzde 29 arasında seyretti.

Kulat'ın verdiği bilgiye göre, "CHP ise yılın başından bu yana yüzde 25 ile yüzde 28 arasında seyretti ve şu anda AK Parti ile başbabaş hale gelmiş durumda."

"Muhalefet iktidara destek veren seçmeni hafife almamalı"

Gezici Araştırma Direktörü Murat Gezici'ye göre muhalefetin, iktidara destek veren seçmenin duygularını hafife almaması gerekiyor.

"Güncel duruma baktığımızda iktidarın bir oy artışı olmadığını fakat mevcut oylarını da koruduğunu görüyoruz" diyen Gezici, sözlerini şöyle sürdürdü:

Özellikle son aylarda dış politikada işbirliğine dayalı ilişkileri geliştirmeye çalışması, seçmen ile daha yoğun bir empati kurmaya başlaması ve kararsız seçmenlere odaklanması, seçmen kitlesi nezdinde 'Erdoğan, doğruları bulmaya çalışıyor' algısını canlandırdı.

Gezici, "Eski Türkiye diyebileceğimiz döneme dair canlı bir hafızaya sahip olan ve iktidara oy vermeyi sürdüren seçmen adeta ürkek bir güvercin gibi davranıyor...Evet çok ciddi bir ekonomik kriz var, korkunç bir enflasyon var; ancak kültürel-simgesel alanın gücünü de ihmal etmemek gerekiyor" diye konuştu.

HDP'nin seçimin kaderini belirleyip belirlemeyeceği yönündeki bir soruya ise Gezici, "HDP seçmeni en kararlı seçmen grubunu oluşturuyor. İkinci tur bir oylamada HDP'nin yüzde 22'sinin Cumhur İttifakı'na, kalan yüzde 78'sinin ise Millet İttifakı'na oy vereceğini öngörüyoruz" diyerek, mevcut durumda Millet İttifakı'nı desteklemesini beklediği cevabını verdi.

Gezici şöyle devam etti:

Kürtlerin Türkiye'deki oranı neredeyse yüzde 22 ve onların da yüzde 55'i hala AK Parti'ye oy veriyor. Yüzde 30'u HDP'ye, yüzde 15'i ise diğer siyasi partilere oy veriyor. Kürtlerin bir kısmı halen Erdoğan'ı lider olarak görüyor, bir kısmı da mevcutlar arasında Erdoğan karsısındakine oy veririm diyor. Kürtlerin nereye oy vereceği o yüzden belli ve bu anlamda seçimlerin kaderi üzerinde belirleyici değiller.

"HDP her aşamada önemli olacak"

Avrasya Kamuoyu Araştırma Başkanı Kemal Özkiraz, AK Parti'nin oylarında hafif bir artış yaşandığını ama anlamlı bir artışın olmadığını belirterek, "Uzunca bir süredir esasen muhalefet toplamıyla Cumhur İttifakı toplamı sabitlenmiş gibi gözüküyor" dedi.

HDP tarafında önemli olanın aday çıkartıp çıkartamayacağı olduğuna işaret eden Özkiraz, "HDP seçmeninin yüzde 75'i Kemal Kılıçdaroğlu'na oy veririm diyor Erdoğan'ın karşısında. Geri kalan yüzde 25'in çok büyük bir kısmı da partinin kurumsal kararını bekleyecek. Ama parti destek kararı açıkladığında muhtemelen yüzde 95'lere yakın bir destek olacak muhalefetin adaylığına" diye konuştu.

"HDP'nin tavrı, kurumsal tavrı seçimin ne kadar farkla biteceğini belirleyecek" diyen Özkiraz sözlerini cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turuna atıfta bulunarak, "HDP altılı masaya on beş gün önce mi kazandıracak? On beş gün sonra mı kazandıracak?" diye sürdürdü.

Özkiraz da sistemin şu anda muhalefette olan partilerin yasama organında kontrolü ele alabilmesi için mecliste 360 sandalye ile çoğunluğu elde edebilmesi gerektiğini belirterek, "Seçim sonrasında sistemi değiştirmek için HDP grubuna ihtiyaç var. Yani HDP her koşulda muhalefetin ihtiyaç duyduğu bir konumda olacak. Mesele cumhurbaşkanını seçtirmek değil, O cumhurbaşkanını bir de çalıştırabilmek mesele. Onun için herkes seçimden sonra HDP'yle mecburen bir oturacak" dedi.

HDP'nin seçim tutumu ve aday tarifi

Partisinin seçim stratejisi ile ilgili Reuters'ın sorularını yanıtlayan HDP Grup Başkanvekili Saruhan Oluç, meclis ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin farklı dinamikleri olacağını ifade etti.

"Mesela parlamento seçimlerinde biz HDP olarak kendi ittifaklarımız dışında herhangi bir ittifak arayışında değiliz. Yani Millet İttifakı, Cumhur İttifakı ile bir alakamız yok parlamento seçimleri için. Ama cumhurbaşkanlığı seçimi farklı" diyen Oluç sözlerini şöyle sürdürdü:

"Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yüzde 50 artı 1 oya ihtiyaç var. Dolayısıyla burada kendi adayımızla elde edeceğimiz sonuçtan daha önemlisi ortak adaylarla elde edilecek sonuçtur. O yüzden de biz geçtiğimiz yıl bir deklarasyon yaptık."

Oluç, partisinin cumhurbaşkanı adayı tanımını işe şu şekilde yaptı: "İsim günü geldiğinde tartışılacaktır. İsim önemsiz demiyoruz. İsimden daha önemlisi seçilecek kişinin Türkiye'nin yeni döneminde yapması gereken işler üzerine anlaşılması gerekiyor. (Bunlar) güçlü bir demokrasi. Yani güçlü bir yerel ve merkezi demokrasinin inşa edilmesi, tarafsız ve bağımsız bir yargı, hukukun üstünlüğü ve hukuk devletinin sağlanması, Kürt sorununda demokratik bir çözümün ortaya çıkarılması. Bunun için en azından bazı adımların atılacağının ilan edilmesi."

AK Parti: Daha sahaya inmedik

Üst düzey bir AK Partili yetkili de anketlerin sürekli değişkenlik gösterdiğini ve zaman içinde olumlu trendin görüleceğini belirterek, enflasyon gibi sorunların tüm dünyada olduğunu ve halkın bunu gördüğünü söyledi.

HDP'nin seçim sürecindeki önemi konusunda ise aynı yetkili, "Kürtlerden bizi destekleyen önemli bir kesim var, kimse bunu yabana atmasın. Tabi Doğu ve Güneydoğu'dan daha çok oy almak için biz de daha çok çaba göstereceğiz. Ama sadece onlara yönelik değil, tüm Türkiye'deki seçmeni kazanmaya çalışacağız, tepkili olan eski seçmeni, küskün olan seçmenimizi. Uzun bir süreç var ve daha ciddi olarak sahaya bile inmedik" diye konuştu.

Kamuoyu araştırmacısı Gezici de bu konuda HDP'den ziyade "merkez seçmenin" önemine dikkat çekti. Gezici, HDP'nin oylarının nasıl bir tercihte bulunacağının az çok kestirilebildiğini, bu nedenle Doğu Karadeniz ve İç Anadolu'daki merkez seçmenin seçimlerin kaderinde belirleyici olacağını ifade etti.

Reuters