Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Murat Çetinkaya’nın görevden alınmasının ardından Çetinkaya’nın yerine atanan Murat Uysal başkanlığında ilk Para Politikası Kurulu (PPK) gerçekleşti.
Kurul, politika faizi olarak kullandığı bir hafta vadeli repo ihale faiz oranında 425 baz puan indirime giderek yüzde 19,75 seviyesine düşürdü. Politika faizi son yedi toplantıda yüzde 24 seviyesinde açıklanmıştı.
Kararın ardından günde 5,69 seviyesinde başlayan dolar/TL, 5,73 lira seviyesine kadar çıktı. Türkiye saati ile 14:15 sıralarında kur, 5,68 seviyesine kadar geriledi.
Merkez Bankası'ndan yapılan açıklamada "Son dönemde açıklanan veriler iktisadi faaliyetin ılımlı bir toparlanma eğilimi sergilediğini göstermektedir" ifadesi yer aldı. 12 Haziran'da gerçekleşen PPK sonrası yayınlanan açıklama metninde ise "Son dönemde açıklanan veriler ekonomideki dengelenme eğiliminin devam ettiğini göstermektedir" deniliyordu.
Enflasyon görünümündeki iyileşmenin devam ettiğine vurgu yapan Merkez Bankası, enflasyondaki düşüş sürecinin devamlılığının, ülke risk priminin gerilemesi, uzun vadeli faizlerin aşağı gelmesi ve ekonomideki toparlanmanın güç kazanması açısından büyük önem taşıdığına vurgu yaptı.
TCMB'nin internet sitesinde yayınlanan açıklama şu şekilde:
Son dönemde açıklanan veriler iktisadi faaliyetin ılımlı bir toparlanma eğilimi sergilediğini göstermektedir. Küresel büyüme görünümündeki zayıflamaya rağmen rekabet gücündeki gelişmelerin etkisiyle mal ve hizmet ihracatı artış eğilimini sürdürmekte, özellikle turizmdeki güçlü seyir doğrudan ve bağlantılı sektörler kanalıyla iktisadi faaliyeti desteklemektedir.
Önümüzdeki dönemde net ihracatın büyümeye katkısını sürdüreceği; enflasyondaki düşüş eğilimi ve finansal koşullardaki kısmi iyileşmeyle birlikte ekonomideki kademeli toparlanmanın devam edeceği öngörülmektedir. Büyüme kompozisyonu dış dengeyi olumlu etkilemektedir. Cari işlemler dengesindeki iyileşme eğiliminin sürmesi beklenmektedir.
Yakın dönemde küresel iktisadi faaliyetin zayıflaması ve enflasyona dair aşağı yönlü risklerin belirginleşmesiyle gelişmiş ülke merkez bankalarının genişleyici para politikası adımları atma olasılığı güçlenmiştir.
Bu durum, gelişmekte olan ülke finansal varlıklarına yönelik talebi ve risk iştahını desteklemekle birlikte, korumacılık önlemlerinin ve küresel ekonomi politikalarına dair diğer belirsizliklerin gerek sermaye akımları gerekse dış ticaret kanalıyla oluşturabileceği etkiler yakından takip edilmektedir.
Enflasyon görünümündeki iyileşme devam etmektedir. Yılın ikinci çeyreğinde enflasyon işlenmemiş gıda ve enerji fiyatlarındaki yavaşlamanın da katkısıyla belirgin bir düşüş sergilemiştir. İç talep gelişmeleri ve parasal sıkılaştırmanın etkileri enflasyondaki düşüşü desteklemektedir.
Enflasyonun ana eğilimine dair göstergeler, arz yönlü faktörler ve ithalat fiyatları enflasyon görünümünü olumlu etkilemektedir.
Bu gelişmelere bağlı olarak, güncel tahminler yılsonu itibarıyla enflasyonun Nisan Enflasyon Raporu’nda verilen öngörülerin bir miktar altında kalabileceğine işaret etmektedir. Bu çerçevede Kurul, enflasyon görünümünü etkileyen tüm unsurları dikkate alarak, politika faizinin 425 baz puan indirilmesine karar vermiştir.
Kurul, enflasyondaki düşüş sürecinin devamlılığının, ülke risk priminin gerilemesi, uzun vadeli faizlerin aşağı gelmesi ve ekonomideki toparlanmanın güç kazanması açısından büyük önem taşıdığını değerlendirmektedir. Enflasyondaki düşüşün hedeflenen patika ile uyumlu şekilde gerçekleşmesi için para politikasındaki temkinli duruşun sürdürülmesi gerekmektedir.
Bu çerçevede, parasal sıkılığın düzeyi ana eğilime dair göstergeler dikkate alınarak enflasyondaki düşüşün sürekliliğini sağlayacak şekilde belirlenecektir.
"Merkez Bankası fiyat istikrarı ve finansal istikrar amaçları doğrultusunda elindeki bütün araçları kullanmaya devam edecektir" şeklinde sona eren metin, 12 Haziran'daki yayında yalnızca "fiyat istikrarına" vurgu yapıyordu.
Politika faizinde 53 ay sonra ilk indirim
TCMB’nin faizleri indirmesi, bankaların Merkez Bankası’ndan ucuz faizden borç alabilmesine dolayısıyla kişilere ve şirketlere ucuz kredi verebilmesine imkân sağlıyor.
Merkez Bankası, politika faizi kabul ettiği bir hafta vadeli repo faiz oranında Şubat 2015’ten bu yana indirime gitmiyor. Ocak 2015’te yüzde 7,75 olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı bir sonraki ay yüzde 7,5’e düşürülmüştü.
Gecelik ve geçici bir uygulama kabul edilen, ellerindeki parayı borç vermek ya da hesap kapatmak için günün son işlem saatine kadar bekleyen bankalara uygulanan faiz oranı Geç Likidite Penceresi (GLP) de Şubat 2015’te yüzde 12,75’ten yüzde 12,25’e indirilmişti.
Hem politika faizi hem GLP için bu seviyedeki faiz oranları Mart 2016’ye kadar devam etmişti.
Dönemin Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı’nın 24 Mart 2016’daki son PPK toplantısında GLP, yüzde 12,25’ten yüzde 12’ye düşürülmüştü.
2017'de politika faizi hiç değişmedi, GLP yükseldi
Başçı’dan sonra göreve gelen Murat Çetinkaya başkanlığında Para Politikası Kurulu, nisandan aralık ayına kadar gerçekleşen toplantılarda GLP’yi yüzde 10’a kadar indirdi. Politika faizi ise 2016’yı yüzde 8 seviyesinde kapattı.
2017’ye gelindiğinde bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı hiç değişmedi ve yüzde 8 seviyesinde kaldı.
Önceki yıllarda her ay yapılan PPK toplantılarının sekiz defaya düşürüldüğü 2017’ye GLP faiz oranı yıla yüzde 11’le başlamış ve sene sonunda yüzde 12,75’e kadar yükselmişti. Sekiz toplantının dördünde GLP’de değişikliğe gidilmedi.
GLP faiz oranı, bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı olarak kabul edildi
Ocak ve Mart 2018’de gerçekleşen iki toplantıda Merkez Bankası politika faizini yüzde 8’de, GLP faiz oranını yüzde 12,75’te tutmaya devam etti. GLP faiz oranı 25 Nisan 2018 toplantıda yüzde 12,75’ten 13,5’e çıktı.
23 Mayıs 2018 toplantısı sonrası bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını yine yüzde 8 seviyesinde açıklayan GLP borç verme faiz oranını yüzde 13,5’ten yüzde 16,5’e yükselten Merkez Bankası, 28 Mayıs’ta yaptığı açıklamada 1 Haziran 2018 itibariyle politika faizi kabul ettiği bir hafta vadeli repo faizini yüzde 16,5 olarak belirlediğini duyurdu.
Bu açıklamadan sonra 2018 sonuna kadarki toplantılarda belirlenen bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı ya da Merkez Bankası’nın politika faizi şu şekilde:
| PPK Toplantısı Tarihi | Politika faizi |
| 7 Haziran 2018 | Yüzde 17,75 |
| 24 Temmuz 2018 | Yüzde 17,75 |
| 13 Eylül 2018 | Yüzde 24 |
| 25 Ekim 2018 | Yüzde 24 |
| 13 Aralık 2018 | Yüzde 24 |
2019’un ocak, mart, nisan ve haziran aylarında gerçekleşen PPK toplantılarında ise faizlerde değişikliğe gidilmedi.
Erdoğan: Ağır bedeller ödendi
Murat Çetinkaya’nın 6 Temmuz’da görevden alınmasının ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Merkez Bankası Başkanı daha önce layüseldi, hiçbir şey soramazsınız, istediği gibi adım atar. Şimdi burada da yapı içerisinde Sayın Başkanın kendine has birçok tasarrufu olmuştur ve bu tasarruflar neticesinde de maalesef ağır bedeller ödendi” ifadelerini kullandı.
10 Temmuz’da Bosna Hersek programının ardından Ankara’ya dönüşü sırasında uçakta gazetecilerin sorularını yanıtlayan Erdoğan, şöyle devam etmişti:
Ayda bir toplanan Para Politikası Kurulu, beyefendinin zamanında biliyorsunuz senede 10 aya indirildi. Tabii bütün bunlar da niçin? Bunlar bize sorularak değil kendi kendine yapılmış şeyler. Bütün bunların yanında bir başka adım daha atıldı. Başkan yardımcılıkları yetmiyormuş gibi bir de genel direktörlükler adı altında direktörlükler oluşturuldu. En önemlisi piyasalara güven vermedi. Piyasalarla iletişimi iyi değildi. Tabi bunların hepsi oralarda başka sıkıntıları da meydana getirdi. Bundan dolayı artık böyle bir değişime gidilmesinin ülke ekonomisi için hayırlı olacağına inandık ve bu adımı attık.
Independent Türkçe
