ABD'nin önde gelen sinirbilimcilerinden James Fallon, yıllarca psikopatlar ve psikopat suçlular üzerinde çalıştıktan sonra bir gün kendisinin de bir psikopat olduğunu keşfetti.

Fallon 2005'te bunamayla ilgili Kaliforniya Üniversitesi, Irvine Tıp Fakültesi’nde yanptığı bir araştırmada kontrol grubuna ait beyin görüntülerini incelerken bir dosya ilgisini çekti. Bu görüntüde psikopati belirtileri göze çarpıyordu.

Üstelik kontrol grubunda kendisinin ve ailesinin de beyin taramaları vardı.

Bunun üzerine şüpheye düşen bilim insanı, görüntülerin kime ait olduğunu öğrenmek istedi. Kendisine ait olduğunu öğrendiğinde ise şoke oldu.

Türkçeye "İçimdeki Psikopat" diye çevrilen The Psychopath Inside kitabının yazarı Fallon, o süreçte yaşadıklarını Sydney Morning Herald'a verdiği yeni bir röportajda anlattı.

"Kimseyi incitmek istemedim"

Fallon'ın beyni, tehlikeli bir psikopata işaret eden tüm biyolojik işaretlere sahipti. Ancak bilim insanı, "Kimseyi incitmek istemedim" diye konuştu.

Her zaman risk alan biri olmasına, gençliğinde otomobil ve motosiklette hız yapmayı sevmesine rağmen hiçbir zaman yasalara aykırı davranmadığını belirten Fallon, bunu yetiştiği ortama bağlıyor.

"Buna ihtiyacım yoktu, bana göz kulak olan, beni meşgul eden İrlandalı-Sicilyalı büyük bir ailede sevgi deniziyle çevrili harika bir çocukluk geçirdim" diyen sinirbilimci, şöyle devam etti:

Bu yüzden şanslıydım. İncelediğim o kötü adamlar yerine böyle çıktım. Ama kusura bakmayın, kendi torunumun bile Scrabble'da kazanmasına izin veremem.

Bilim insanı, teşhis edildikten sonra çevresindekilere bir psikopata benzeyip benzemediğini de sordu. Bunun üzerine psikopatlara özgü bazı özellikleri taşıdığını ve bunun çevresindekiler tarafından fark edildiğini anladı.

"Testlerde psikopat çıkmadım"

Fallon bu noktada özellikle internette dolaşan psikopati testlerinin güvenilmez olduğunu vurguladı.

Denediğim ilk psikopat testi 26 soru uzunluğundaydı ve 'Dolandırılacak kadar aptal insanlar genellikle bunu hak ediyor' gibi cümleleri puanlamamı istiyordu.

"Araştırma adı altında karıştırdığım 5 çevrimiçi testin her birinde 'cesaret' puanım ortalamanın biraz üzerindeydi. 'Empati ve pişmanlık eksikliği' sorularında ise çok düşük puan almıştım. Bu psikopat olmadığım anlamına geliyordu" diyen bilim insanı sözlerine şöyle devam etti:

Elbette size psikopati teşhisi konması için bir psikiyatriste ihtiyacınız var, Google'a değil.

Tüm zamanların en psikopat 20 film karakteri

Hepsini göster 20

Tüm zamanların en psikopat 20 film karakteri

• 1/20

  Max Cady: Robert De Niro, yönetmen Martin Scorsese’yle 7. işbirliğini Korku Burnu (Cape Fear) filminde yaptı. De Niro, Max Cady karakteri olarak karın kaslarıyla ve tehditkar dövmelerle karşımıza çıkıyor. Karakterin Lori Davis'a (Illeana Douglas) acımasız bir şekilde tecavüz etmesi ve Sam Bowden’ın eşi ve kızının peşinde olması Korku Burnunu rahatsız edici bir film yapıyor.

• 2/20

  Freddy Krueger: Elm Sokağında Kabus (A Nightmare on Elm Street) vizyona girdiğinde Freddy Krueger (Robert Englund) uykusuz gecelerin sebebiydi. Freddy parmaklarındaki bıçaklar ve çocukları uykularında öldürme tutkusuyla üst düzey bir psikopat.

• 3/20

  Michael Myers: Cadılar Bayramı (The Halloween) serisinin ölü sayısı şu anda 169. Daha şaşırtıcı olansa, seri için 11 film çekilmesi. Bu korku film standartları için bile çılgınca bir rakam. Son 40 yılda 8 farklı oyuncunun canlandırdığı maskeli Michael Myers, en unutulmaz tehlikelerden biri. Michael’in Cadılar Bayramı 4'te "baş parmağını bir kişinin alnına sokarak öldürmesi" unutulmaz.

• 4/20

  Annie Wilkes: Ölüm Kitabı’nda (Misery) roman yazarı Paul Sheldon (James Caan) arabasıyla bir kar fırtınasında kaza yapar. Annie Wilkes (Kathy Bates) onu kurtarır ve onunla ilgilenir. Yaramazlık yaptığındaysa ayak bileklerini balyozla kırar.

• 5/20

  Norman Bates: Nekrofil, seri katil, hayvan postu dolduran Norman Bates (Anthony Perkins) birçok psikotik özelliğe sahip. Sapık (Psycho) filmindeki kötü şöhretli duş sahnesi zamanla bu korku türüyle eş anlamlı hale geldi. Alfred Hitchcock’un banyo röntgenciliğinin benzerleri çeşitli filmlerde tekrar tekrar çekildi.

• 6/20

  Patrick Bateman: Patrick Bateman kendi de itiraf ettiği gibi “bir insanın tüm özelliklerine sahip… Ama açıkça belirlenmiş tek bir duyguya sahip değil. Hırs ve iğrenme dışında.” Bu, Amerikan Sapığı (American Psycho) filminde yer alan akıl hastası katili özetlemek için yeterli.

• 7/20

  Hedra Carlson: Yeni ev arkadaşınız saç stilinizi ve kıyafet seçimlerinizi taklit ettiğinde tehlike çanları çalmaya başlamalı. Psikolojik gerilim filmi Genç Bekar Bayan Aranıyor’da (Single White Female) Hedra Carlson (Jennifer Jason Leigh) Allison’un (Bridget Fonda) sahiplenici ev arkadaşı rolünde.

• 8/20

  Jack Torrance: Stanley Kubrick’in kült korku klasiği Cinnet (The Shining), The Simpsons’tan Family Guy’a kadar birçok TV dizisine ilham verdi. “Here's Johnny!” sahnesi ise filmin öne çıkan en ikonik sahnesi

• 9/20

  Alex Forrest: Dan Gallagher (Michael Douglas), karısını "tavşan kaynatan" takıntılı kadın Alex Forrest’la (Glenn Close) aldatmakla büyük bir hata yaptı. Close, Öldüren Cazibe (Fatal Attraction) filmindeki rolüyle Oscar’da En İyi Kadın Oyuncu Ödülü’ne aday oldu. Neyse ki ödülü kazanamayınca hiçbir tavşan zarar görmedi.

• 10/20

  Baby Jane: Cadılar Bayramı kostümlerine ilham veren tek psikopat Joker değil. Bette Davis’in Bebek Jane’e Ne Oldu (Whatever Happened to Baby Jane’s) filmindeki makyajını taklit etmek hala revaçta. Felçli kız kardeşine (Joan Crawford) yemek vermeyi kesen Baby Jane, akşam yemeği için ona ölü fare servis etmeye başlar.

• 11/20

  Francis “Franco” Begbie: Umursamaz Franco Begbie'nin (Robert Carlyle) başlıca ilgi alanları şiddet, seks ve alkol. Yüksek sesle cips yediği için bir adamı döver, bardağını balkondan atarak bir kadını yaralar ve silahla kuyumcu dükkanını soyar. Çılgın bir adam.

• 12/20

  Aileen Wuornos Charlize Theron'un Oscar ödüllü Cani (Monster) filminde seri katil Aileen Wuornos’u canlandırabilmek için 30 kilo alması, kaşlarını tıraş etmesi ve protez diş takması gerekiyordu. Bazı izleyiciler onun bir psikopat değil, istismara uğramış bir kadın olduğunu düşünse de artan cinayetlerinin sonu gelmiyor.

• 13/20

  Hannibal Lecter: Kuzuların Sessizliği (The Silence of the Lambs) filmindeki Hannibal Lecter (Anthony Hopkins) gerçek bir psikopat. Filmin sonu, izleyiciler üzerinde çok güçlü bir etki yaratıyor. 1. sınıf bir psikopat olan Hannibal Lecter; havalı, ihtiyatlı ve çok zeki.

• 14/20

  The Joker: Heath Ledger’in oyunculuğu Joker karakteriyle doruk noktasına ulaşıyor. Oyuncunun, Kara Şövalye’nin (The Dark Knight) çekiminden önce bir ay boyunca kendini eve kapattığı ve çekim boyunca günde sadece iki saat uyuduğu söyleniyor. Uyguladığı bu yöntem karşılığını verdi. Hemşire kılığına girerek bir hastaneyi patlatan Joker oyunculuğuyla Oscar kazandırdı.

• 15/20

  Kevin Wendell Crumb: Barry, Dennis, ve Hedwig… Bunlar Kevin'in (James McAvoy) M. Night Shyamalan’ın Split and Glass adlı filmlerindeki 24 kişiliğinin sadece birkaçı. Çoklu Kişilik Bozukluğundan muzdarip Kevin 3 kızı kaçırır, 2’sini öldürüp yer. Kevin’in bir diğer alt karakteri ise Kanye West hayranıdır. Hangisinin daha kötü olduğuna siz izleyerek karar verin.

• 16/20

  Alex DeLarge: Stanley Kubrick’in distopik klasiği Otomatik Portakal (A Clockwork Orange) filminde Alex (Malcolm McDowell) şiddet bağımlısıdır. Alex’in Cat Lady'nin (Miriam Karlin) evine gizlice girdiği ve dev bir penis heykeliyle onu ölümüne dövdüğü sahne de en rahatsız edici sahnelerden biri.

• 17/20

  Martin: Yatağımdaki Düşman (Sleeping with the Enemy) filmindeki uzun boylu ve bıyıklı Martin (Patrick Bergin), başlı başına kabus sebebi. Takıntılı eğilimlerinden dolayı eşi Laura Burney'i (Julia Roberts) kontrol eden Martin’in davranışları o kadar korkunç ki Laura, ondan kaçmak için ölü numarası bile yapar.

• 18/20

  John Kramer: 8 Testere (Saw) filminde yaklaşık 100 ölüm gerçekleşiyor. Bununla birlikte John Kramer (Tobin Bell) “Ben hiç kimseyi öldürmedim. Kararlar onlara bağlı” diyor. Elektrikli testere ile bir kurbanın boğazının kesilmesi (Testere 3) ve başka bir tanesinin kolunun zincirlerle parçalanması (Testere 3D) zihinlerde Kramer'in amacına dair soru işaretleri bırakıyor.

• 19/20

  Peyton Flanders: Curtis Hanson’un Beşikteki El (Cradle The Cradle The Hand) filmindeki Bartel ailesinin bebek bakıcısı Peyton (Rebecca De Mornay) çok şirin görünebilir. Ancak kocasının intiharının ardından düşük yapan Peyton intikam aramaktadır. Claire Bartel'in (Annabella Sciorra) bebeğini emziren Peyton onun kocasıyla yakınlaşır, daha sonra da Bratel'in en iyi arkadaşını öldürür. Kadınların intikamı çok korkunç oluyor.

• 20/20

  John Doe: John Doe’nun (Kevin Spacey) Yedi (Seven) filmindeki tüyler ürpertici cinayetlerinin her biri, Hristiyanlıkdaki 7 ölümcül günaha gönderme yapıyor: Kibir, açgözlülük, şehvet düşkünlüğü, kıskançlık, oburluk, yıkıcılık ve tembellik. Filmdeki son sürprize tahammül etmek zor ama Doe’yu sinema tarihinin en acımasız karakterlerden biri yapan da bu sahne.

Kişiyi psikopat yapan nedir?

Psikopatik niteliklerin görüldüğü kişiler, bencil ve antisosyal eğilimlere sahip oluyor. Bu da söz konusu bireylerin, eylemlerinin olumsuz sonuçlarından suçluluk duymamasına, empati eksikliğine ve bazı durumlarda suç eğilimleri göstermesine neden oluyor.

Bu, psikopatik niteliklere sahip herkesin yasaları mutlaka ihlal edeceği anlamına gelmiyor. Ancak psikopatinin daha agresif davranışlarla ilişkili olduğuna dair önemli kanıtlar da var.

Melbourne'un yüksek güvenlikli akıl sağlığı hastanesi Thomas Embling'de görev alan adli tıp psikiyatristi Dr. Danny Sullivan, insanların klinik psikopatinin sınırları içine tam olarak girmeden de psikopatik özelliklere sahip olabileceğini belirtiyor.

Bu özellikler ancak psikiyatrik bir değerlendirme ile belirlenebiliyor. Adli tıpçıya göre Fallon tam sınırda yer alıyor.

Fallon'ın beynini ele veren neydi?

Fallon kendi beyninin görüntülerine baktığında uzun süredir devam ettirdiği çalışmalarındaki sonuçları gördü. Beynin limbik sistem diye bilinen sosyal ve duygusal işlem merkezi karanlıktı. sinirbilimci, bu bölgenin psikopatlarda neredeyse kararmış olduğunu biliyordu.

O zamandan beri yapılan araştırmalar benzer sonuçlara ulaştı. Bu bölgede normalden daha az gri madde vardı ve psikopatların başkalarına dair empati hissetmesi için "sinirsel donanımdan" yoksun olduğu düşünülüyor.

Öte yandan Fallon, psikopatların da bir çeşit empatiye sahip olabileceğini düşünüyor.

Duygusal değil, bilişsel empati dediğimiz bir şeye sahibiz. Bu otomatik bir şey değil, bunu düşünmeliyiz.

Psikopatlar hep başarılı erkeklerden mi oluşur?

Sinirbilimci Fallon'ın psikopat çıkması, bu kişilik özelliğine dair yaygın kabul edilen klişeyi akla getirdi: Psikopatları, başarılı erkekler içinde mi aramalı?

Oysa Sullivan, yelpazenin en uç noktasındaki psikopatların genellikle başarılı insanlar olmadığını belirtti. Bunların çekiciliği ve aldatmacası zayıf olduğu için genellikle hapse giriyorlar.

Adli tıpçıya göre dünyanın dört bir yanında süper yatlarda oturup şirket merdivenlerini tırmanan psikopatlardan oluşan ikinci bir kategori daha olabilir. Zira bazı araştırmacılar, 5 şirket patronundan birinin psikopat olduğunu tahmin ediyor.

Fallon gibi işlevsel psikopatlar radardan kaçabiliyor. Ancak tam gelişmiş psikopatların çoğu yakalanıyor. Fallon bunu, "Spektrumun bu ucunda, yaşamları çok düzensizdir" diye açıklıyor:

İyi işlev göstermeleri neredeyse imkansız. Dr. Hannibal Lecter şeytani bir dahi tipi, her şeyden paçayı sıyırıyor. Ama bu biraz efsane. Muhtemelen ekrandaki en iyi psikopat tasviri, uzay gemisinin 2001: A Space Odyssey'deki duyarlı yapay zekası Hal'di.

Sinema tarihinin en ünlü psikopatlarından Hannibal Lecter, Kuzuların Sessizliği'nin (Silence of the Lambs) baş karakteriydi. Lecter'ı Anthony Hopkins canlandırdı (Orion Pictures)

Çoğu psikopatın erkek olduğu biliniyor. Erkek psikopatların sayısının 20 kat fazla olduğu tahmin ediliyor. Bu da psikopatinin temel itici gücünün hormonlar olup olmadığının merak edilmesine yol açıyor.

Öte yandan, araştırmalar kadınlarda psikopatinin de farklı görünebileceğini, erkeklerdeki kadar agresif olmadığını ve bu nedenle radardan kaçmayı başardıklarını gösteriyor.

Evrimsel süreçte psikopatlar

Aslında bazı uzmanlar, tüm insan türünün gelişmesinde psikopatinin az da olsa var olması gerektiğini savunuyor.

Fallon da bu teoriye katılıyor ve "Küçük bir topluluk için korkunç olan, türler için iyi olabilir" diyor.

Psikopatlar cesur görünür, başkalarının yapmayacağı şeyleri yapar, dağları aşıp genlerini yayar. Ayrıca çok şanslı olma eğilimindedirler çünkü korkarak karar vermezler, bu yüzden daha fazla kazanırlar.

Fallon, evrimsel anlamda "psikopatlar için Tanrıya şükrettiğini" söylüyor:

Yoksa belki var olmazdık.

Psikopatinin tedavisi var mı?

Psikologlar, insanlara ve hayvanlara zarar vermek gibi erken belirtilere karşı gözlerini açık tutuyor. Ancak adli tıpçı Sullivan çocuklara teşhis konamadığını belirtiyor:

Üçüncü sınıfta bir çocuğu seçip, 'Psikopati riski altındasın, seni yoğun bir programa sokacağız' dediğinizi hayal edebiliyor musunuz? Bu tür bir etiketleme, birisini daha en başta kötü bir yörüngeye sokabilir.

Spektrumun en uç noktasındaki kişiler içinse Sullivan, "Onların temel kişiliğini değiştiremeyiz. Bunun için bir ilaç veya psikiyatri yöntemi yok. Bu yüzden davranışlarını yönetiyoruz" ifadelerini kullanıyor.

Bu da genellikle bir psikopata insanlara iyi davranmanın ve sosyal veya ahlaki kurallara uymanın onlar için daha faydalı olduğunu öğretmek anlamına geliyor.

Sullivan, bunun özellikle de hapishane veya akıl sağlığı tesisindekiler için geçerli olduğunu ekliyor:

İyi biri olursan, daha fazla özgürlüğe, daha fazla lükse sahip olursun.

Independent Türkçe, Sydney Morning Herald, Psychology Today

Derleyen: Çağla Üren