Kabul edelim, bugün herhangi bir arkadaşımızla kuantum fiziğinden bile bahsetsek, konu dönüp dolaşıp domatesin kilosunun nasıl 5 liradan 30 liraya çıktığına geliyor. 

Her ortamda biri mutlaka üç parça sebzeye nasıl 100 lira verdiğini ya da veremediğini anlatıyor. 

Kimi damacana su fiyatının 14 liradan 25 liraya çıktığına sinirleniyor, kimi 140 liraya çıkan et fiyatlarına.

Ofiste, okulda aynı masayı paylaştıklarımızın da kırmızı ışığı beraber beklediğimiz insanların da metroya inen yürüyen merdivenlerde bekleyenlerin de konuştuğu bir ortak konu var: Hayat pahalılığı. 

Ya da daha teknik anlamda söylersek, TÜİK'in yüzde 61, ENAG'ın yüzde 142 seviyesinde açıkladığı enflasyon. 
 

"Ne zamana kadar böyle gidecek" diye soruyor herkes. "Enflasyon nasıl, ne zaman düşer?" tartışmasına girişiyor bütün uzmanlar. 

Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın eylülde açıkladığı Orta Vadeli Program'ın yüzde 9,8'lik 2022 enflasyon hedefi çoktan bir toz bulutuna dönüştü. 

Merkez Bankası'nın 27 Ocak 2022 tarihli, yılın birinci Enflasyon Raporu'nda açıklanan yüzde 23,2'lik yıl sonu enflasyonu için ise beklemedeyiz. 

Son olarak 10 Nisan'da Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği'nin (MÜSİAD) iftar programında konuşan Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, "Aralık ayından itibaren bu ülkede her ay enflasyonun nasıl düştüğünü hep beraber göreceğiz ve yürüyeceğiz" demişti. 
 

14 Ocak'ta da Bloomberg'e bir röportaj veren Bakan, enflasyonun ocakta pik yapacağını, genel seçimlerin olacağı Haziran 2023'e tek haneyle girileceğini söylemişti. 

"Şu tarihte enflasyon tek haneye düşecek" açıklaması Bakan Nebati'ye özgü bir açıklama değil. 

Daha önce de pek çok kez, pek çok siyasi otoriteden, enflasyonun ne zaman düşeceği ya da hangi zamanda nasıl bir seviyeyi göreceğine yönelik açıklamalar yapıldı. 

"Ahdim olsun ki…" 

Örneğin bunlardan biri Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 6 Mayıs 2018'de AK Parti İstanbul İl Kongresi'nde yaptığı, "Ahdim olsun ki, faizler enflasyon ve cari açık düşecek. Türk ekonomisi finansal saldırılara daha dirençli hale gelecek" açıklamasıydı. 

O dönem 4 lira 23 kuruş olan dolar/TL, yaz boyunca kaynayan ve ağustosta ilk rekorunu kıran kur krizinden bihaberdi elbette ki. 

Mayıs 2018'de yüzde 13,50 olan politika faizi, bugün yüzde 14 seviyesinde. 2018'in mayıs ayında enflasyon ise yüzde 12,15'ti. 

2018'de 27 milyar 633 milyon dolar olan cari açık, 2021'de 14 milyar 882 milyar dolara geriledi. 
 

Fotoğraf: AA

"Çılgın Türkler bir şeyler yapıyor"

19 Haziran 2018, Erdoğan'ın meşhur, "24'ünde siz bu kardeşinize yetkiyi verin, ondan sonra bu faizle, şunla bunla nasıl uğraşılır göreceksiniz" açıklamasını yaptığı tarihti. 

24 Haziran 2018 genel seçimlerinden yüzde 52,6 oyla bir kez daha cumhurbaşkanı olarak çıkan Erdoğan, beş gün önce Adana'da yaptığı açıklamada enflasyonla ilgili şunları söylemişti: 
 

Yüksek faiz ile biz ülkemizi ayağa kaldıramayız. Düşük faiz ile bu adımı atmamız gerek. Bir anda 3 puan arkadan 1,5 puan daha. 

Doğruyu konuşacağız ki sonunda ulaşmak istediğimiz yere ulaşalım. Yüzde 63'ten biz faizi aldık. Enflasyon 30'du. 4,6'ya kadar indirdik, Batı çıldırdı. Çılgın Türkler bir şeyler yapıyor. Biz de onlara prim vermedik. 

Enflasyon, o yılı yüzde 20,3 seviyesinde bitirdi. 

Enflasyon, tek haneyi en son 29 ay önce gördü

9 Ekim 2018'de Enflasyonla Topyekün Mücadele programı açıklandı. Elektrik ve doğalgaza 2018 sonuna kadar zam yapılmaması, kredi faizlerinde yüzde 10 indirim yapılması, kısmi çalışma ödeneğinin devreye sokulması, kampanyaya katılan firmaların bazı ürünlerinde yüzde 10 indirim yapması gibi önlemler bu politika kapsamındaydı.
 

Eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak/ Fotoğraf: Reuters

5 Kasım 2018'de A Haber ve A Para ortak yayınında konuşan dönemin Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, kasım ve aralıkta enflasyonun aşağı yönlü olacağını söylemişti.

Ekim 2018'de yüzde 25,24 olan enflasyon, Ocak 2019'da yüzde 20,35, Ekim 2019'da yüzde 8,55'i gördü. Bu tarihten bugüne kadar ise tek haneli enflasyon görülmedi. 

Tek haneli enflasyon için hedef 2020'ydi 

Erdoğan'ın 2 Mart 2019'da Rize'de yaptığı "Enflasyon tekrar 6'lara, 7'lere kadar düşecek. Çünkü bize böyle 20-19 buralarda enflasyon yakışmaz, bunu da aşacağız. Enflasyonun hararetini inşallah daha da düşüreceğiz" açıklamasından altı gün sonra bir açıklama da Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez'den gelmişti. 

İstanbul Ümraniye'de konuşan Dönmez, "Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ekonomi yönetiminin zamanında aldığı tedbirlerle ilk şok dalgasını atlattık" diyerek şunları söylemişti:
 

Ekonomi düne göre bugün daha iyi. Bu senenin geçmiş yıldan daha iyi geçeceğine, 2020'den sonra da tek haneli enflasyon ve işsizlik istatistiklerine ulaşacağımıza inanıyorum.

Bunu sadece kabine üyesi olarak ben değil yurtdışından bu işi objektif olarak değerlendiren ekonomist ve iş adamı söylüyor. Biraz sabırlı olacağız. Bunlar bizi daha çevik hale getiriyor.

Dolar/TL kuru, 8 Mart 2019'u 5 lira 43 kuruş seviyesinde kapattı. Aynı ayın enflasyonu ise yüzde 19,71'di. 

"Mart, şubattan daha iyi. Nisan marttan zaten çok iyi olacak"

25 Şubat 2019'da Türkiye Ekonomi Şurası'nda konuşan Berat Albayrak da Fatih Dönmez gibi bugünün dünden daha iyi olduğunu şu çok paylaşılan sözleriyle anlatmıştı: 
 

Şubat, ocaktan hakikaten çok daha iyi. Çok net söylüyorum, mart da şubattan daha iyi. Nisan marttan zaten çok iyi olacak.  Kimisi yerel seçimi bekliyor ama sonucu belli zaten. Ama bunu da bekleyeyim diyenler yavaş yavaşa açılmaya başladıkça daha iyi olacak.

Şubat 2019'da yüzde 19,67 olan enflasyon, nisanda yüzde 19,50'ye gerilemişti. 
 

Fotoğraf: Reuters

Haziran 2019'da Trabzon'un Yomra ilçesinde yaptığı konuşmada ise Berat Albayrak, bir tek enflasyon ve faizin kaldığını söylemişti. 

"Enflasyonu yüzde 25 ve 30'lardan şimdi 18'lere düşürdük" diyen Albayrak, "Buradan çok net söylüyorum, 3 ay sonra eylül ve ekim ayları gibi büyük bir ihtimalle biz tekrardan tek haneli enflasyonları görmeye başlayacağız" sözünü vermişti. 

Dediği gibi de oldu. Eylülde yüzde 9,26 olan enflasyon, ekimde yüzde 8,55'e kadar geriledi. Ancak bir daha bu seviye görülmedi. 2019 yılı yüzde 11,84 ile bitirildi. 

"Bunlara göre dolar 10 lira olacak, enflasyon yüzde 30'u aşacak"

4 Ağustos 2019'da Bursa Şehir Hastanesi ve İstanbul- İzmir Otoyolu ortak açılış töreninde yaptığı konuşmada Erdoğan, "Müjdeyi veriyorum enflasyon düşecek" dediği enflasyonun nedenlerini Gezi olaylarına, "Soroslara" ve faize bağlamıştı: 

24 Ekim 2019'da TRT'ye konuşan Cumhurbaşkanı şunları söylemişti: 
 

Biz göreve geldiğimizde, politika faizi yüzde 63 idi. Biz 63'ten nereye indik? 4,6 aklımda kaldığı kadarıyla veya 4,2'ye kadar indik. Enflasyon 30 idi. Enflasyonu da 7,2'ye indirdik, o zaman başbakanım. Sonra ne oldu? Malum Taksim hadiseleri. Bu Taksim hadiseleriyle Soroslar devreye girdiler, bunların devreye girişiyle bir anda faiz çift haneliye çıktı, enflasyon aynı şekilde çift haneliye çıktı. 

Tek haneliye geçtiğimiz anda çok da seri olarak enflasyonda da ciddi manada düşüşü hep beraber göreceğiz. Bu bir şeyi getirecek, Türkiye'de yatırımlar sıçrama yapacak. Şu anda neden olmuyor? Bu kadar yüksek faizle, tabi şimdi ciddi manada düştü, yüksek faizle yatırım olur mu? 

Erdoğan, AK Parti'nin 12 Şubat 2020 tarihli grup toplantısında ise enflasyonun, yıl sonu hedefi olan yüzde 8,5'in altına ineceğini söylemişti. 

Cumhurbaşkanı, bugün de hâlâ sıklıkla paylaşılan şu açıklamasını da o tarihte yapmıştı: 2018'deki kur, faiz, enflasyon darbe girişiminin ardından Türkiye batacak, bitecekti. Bunlara göre dolar 10 lira olacak, enflasyon yüzde 30'u aşacak. Bankalarımız tökezleyecek, hazinemiz iflas edecekti. Ne oldu, hiçbiri oldu mu? 

Şubat 2020'de yüzde 12,37 olan enflasyon, aynı yılı yüzde 14,60 seviyesinde kapattı. 12 Şubat 2020'de 6,04 lira seviyesinde olan dolar/TL, yılı, 7 lira 44 kuruş seviyesinde bitirdi. 

Hem Merkez Bankası Başkanı'nın hem Bakan'ın değiştiği hafta sonu

6 Kasım 2020'de dolar/TL'nin 8,50 lirayı aşarak yeni bir rekor kırmasının ardından aynı gece Resmi Gazete'de bir Cumhurbaşkanlığı kararı yayımlandı. 

Temmuz 2019'da göreve başlayan Merkez Bankası Başkanı Murat Uysal görevden alınmış, yerine Eski Maliye Bakanı Naci Ağbal atanmıştı. 
 

TCMB'nin eski başkanları Murat Uysal (solda) ve Naci Ağbal/ Fotoğraf: AA

8 Kasım'da Instagram hesabından sağlık sebepleri nedeniyle görevinden istifa ettiğini açıklayan Berat Albayrak'ın ise "görevden affı" 10 Kasım'da kabul edildi. 

5 Şubat 2021'de Reuters'a verdiği röportajda "2006 yılında başlanan açık enflasyon hedeflemesi rejimini bütün unsurlarıyla önümüzdeki süreçte uygulayacağız" diyerek yıllardır "nihai hedef" olarak konulan yüzde 5'lik enflasyon hedefini hatırlattı. 

Piyasanın olumlu karşıladığı, hatta bunu 7'nin altına inen bir dolar/TL kuruyla gösterdiği Naci Ağbal, "Enflasyonu kademeli olarak düşürmek suretiyle 2023 yılında yüzde 5 seviyesinde istikrar kazanması ve kalıcı bir fiyat istikrarının oluşturulması şu anda en önemli önceliğimiz" demişti. 

Ancak Ağbal'ın da görev süresi 4,5 ay sürdü. 

Görev süresi boyunca TCMB, toplamda 875 baz puan faiz artışına gitmiş, politika faizi yüzde 19'a kadar çıkmıştı. Mart 2020, yüzde 16,19 enflasyonla kapandı. 
 

"Temmuzdan sonra ekonomi öyle bir atağa kalkacak ki Almanya'sı, Fransa'sı, Amerika'sı çatlayacak, patlayacak"

Enflasyon tahminlerine katılan bir isim de İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'ydu. 

5 Haziran 2021'de Afyonkarahisar'da konuşan Soylu, "Temmuz ayından itibaren benim ülkemin ekonomisi öyle bir atağa kalkacak ki, öyle bir sıçrayacak ki, öyle bir büyüyecek ki etrafımızdaki Almanya'sı, Fransa'sı, İngiltere'si, İtalya'sı da, hele o her şeye burnunu sokan Amerika'sı da çatlayacak, patlayacak" demişti. 

Soylu'dan 3 gün önce Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın TRT canlı yayınında sarf ettiği "Merkez Bankası başkanımla görüştüm, faizleri düşürmemiz şart" sözlerinin ardından dolar/TL tarihi rekorunu kırdı. Dolar, Erdoğan'ın bu sözlerinin ardından 8,78 lira seviyesine kadar yükseldi.

2021 yüzde 36 enflasyonla kapandı

Erdoğan'ın enflasyondaki düşüşle ilgili verdiği bir sonraki tarih ise ağustostu. 

Cumhurbaşkanı, 04 Ağustos 2021'de "Ağustos ile birlikte enflasyonda düşüşü göreceğiz. Bundan böyle enflasyonun daha yukarı çıkması mümkün değil. Faiz oranlarında da düşüşe geçiyoruz, yüksek faiz yok. Çünkü yüksek faiz, bize yüksek enflasyonu getirecektir" demişti. 

Temmuz 2021'de yüzde 19,25, Ağustos 2021'de yüzde 19,58 olan enflasyon yüzde 36,08'la geçen yılı kapatmış oldu. 
 

2022 başında TÜİK başkanı görevden alındı 

Türkiye, 2022'ye de enflasyonun düşeceğine yönelik açıklamalarla başladı. 

4 Ocak 2022'de Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, partisinin genel merkezinde Genişletilmiş İl Başkanları Toplantısı'nda yaptığı konuşmada, "Açıkladığımız tedbir paketiyle döviz kuru üzerindeki köpüğü hızla almıştık. Enflasyon üzerindeki köpüğü süratle alarak ülkemizi hak etmediği bu görüntüden kurtaracağız" demişti.

Cumhurbaşkanı'nın bahsettiği "tedbir paketi", Kur Korumalı Türk Lirası Mevduat (KKM) hesaplarıydı. Bu sistem, en basit tanımıyla, insanların döviz mevduatlardan Türk Lirası mevduatlara geçmesini teşvik ediyor, bu değişiklik nedeniyle bir kayıpları olursa bu kaybı da devlet garantisine alıyordu. 

22 Mart 2022 tarihi itibarıyla 270 milyar TL'si Hazine destekli KKM ve 321 milyar TL'si TCMB destekli Dövizden/Altından Dönüşümlü KKM olmak üzere toplam 591 milyar TL büyüklüğe ulaştı. 

20 Aralık 2021'de tarihi rekorunu kırarak 18 lirayı aşan dolar/TL, hemen ertesinde gelen KKM ile 13 liralar seviyesine kadar geriledi ancak daha sonra tekrar 14 lira üzerine çıktı. 

Bunun yanı sıra tarihler, 29 Ocak 2022'yi gösterdiğinde TÜİK Başkanı Sait Erdal Dinçer görevden alındı. 

Ocak 2022'yi yüzde 48,69 ile bitiren enflasyon yüzde 61,14. 

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Mayıs 2023'te enflasyonun tek haneye düşeceğini söylerken, Cumhurbaşkanı Erdoğan da son olarak 12 Nisan 2022 tarihli Kabine toplantısı sonrası yaptığı konuşmada "Fiyatlardaki balonun söneceğini ümit ediyoruz. Bu düzelme yaşanana kadar vatandaşlarımıza her türlü desteği sağlamayı sürdüreceğiz" ifadelerini kullandı.