Eski Genelkurmay Başkanı İlker Başbuğ, Habertürk'te Didem Arslan'ın konuğu oldu. Başbuğ, Türkiye'nin Rusya'dan satın aldığı S-400 hava savunma sistemine, Türkiye'nin de projesine dahil olduğu F-35 savaş uçaklarına ve ABD'nin Türkiye'ye yönelik uygulayabileceği yaptırımlara değindi. Başbuğ ayrıca, ABD askerlerinin Irak'ta Türk askerlerinin başına çuval geçirdiği sürece de değindi ve aynı olayın tekrar yaşanması halinde verdikleri emri şu sözlerle anlattı:

"Size herhangi bir şekilde kimden gelirse gelsin, bir saldırı olursa hiç kimseye, yok Ankara’ya, Özel Kuvvetler Komutanı’na sorayım demeden misliyle mukabele edeceksiniz. İmzayı da attık. Herhangi bir saldırı olursa tim komutanı hiçbir yere sormadan silahla mukabele edecek. Belki de şehit olacak hepsi. Bu emri Amerikan Büyükelçiliği’ne yolladık."

Başbuğ, 16 yıl önce yaşanan 'çuval krizi'ni şöyle anlattı:

4 Temmuz 2003 yani 16 yıl önce bugün, biliyorsunuz Irak’ın kuzeyinde bizim özel kuvvetlere ait timlerimiz var. Bunlardan bir tanesi de Süleymaniye’de. Bugün Amerika’nın bağımsızlık günü biliyorsunuz. Özel olarak seçilmiş bir tarih olarak gözüküyor. Amerikan askerler bizim Süleymaniye’deki timin bulunduğu binayı bastılar, personelimizi aldılar, hakikaten bizim için travmaydı. Başlarına çuval geçirip alıp götürdüler. Bu Türk-ABD ilişkilerinde bir travmatik bir olay. Bu olay unutulmaz. Biz devlet olarak yeterli tepki gösterebildik mi? Maalesef söyleyebilecek durumda değiliz. Ben bu olay olduğu zaman Kara Kuvvetleri Kurmay Başkanıydım. Bizim Kuzey Irak’taki timlerimiz tamamen Genelkurmay Başkanlığı’nın yetkisi ve sorumluluğu olan bir konu. O gün sonradan öğrendim ki, Genelkurmay’dan aradıklarında kimseyi bulamadılar. Bu TSK ve Pentagon arasında bayağı bir uçurum, boşluk yarattı. Soğuk bir hava. Eylül ayı başında Genelkurmay 2. Başkanlığı’na tayin oldum. Geldiğimde Türk-Amerikan ilişkileri oldukça gergin ve soğuk safhadaydı.

“Silahla karşılık verin dedik" 

İlk yapacağımız iş buna benzer bir olayı yaşamamız lazımdı. Hemen bu olayı düşündük, ne yapabiliriz diye. Sayın Genelkurmay Başkanı’na arz ettim. Özel Kuvvetler Komutanı’nı Irak’ın kuzeyine yollayalım. Bütün timlerinizi dolaşsın, sizin yazılı emrinizi bütün tim komutanlarına tebliğ etsin ve timlerin gücüne baksın, komutan da ‘uygun’ dedi. Tim komutanlarına verdiğimiz emir şu: Size herhangi bir şekilde kimden gelirse gelsin, bir saldırı olursa hiç kimseye, yok Ankara’ya, Özel Kuvvetler Komutanı’na sorayım demeden misliyle mukabele edeceksiniz. İmzayı da attık. Herhangi bir saldırı olursa tim komutanı hiçbir yere sormadan silahla mukabele edecek. Belki de şehit olacak hepsi. Bu emri Amerikan Büyükelçiliği’ne de yolladık. 1 saat sonra bir telefon ‘Efendim Amerika Büyükelçisi sizinle görüşmek istiyor’, ‘Tamam gelsin’ dedik. Bizim timimizin birisi burnunu kanatırsa, saldırı olursa kimden gelirse gelsin, 16 kişi orada şehit olur, ama sizden de öldürebildiğimiz kadar öldürürüz, başka çaremiz yok. Türk-Amerikan ilişkilerinde ikinci bir travma yaşatmak istemiyorsanız, yetkili de sizsiniz, sorumlu da sizsiniz, gereken tedbirleri alın, ikinci Süleymaniye olayına neden olmayın, kim olursa karşılığını alır. Haklısınız dedi. Ben Genelkurmay 2. Başkanlığımda kimseye ‘bu olay nasıl oldu’ diye sormadım. Bir daha benzer olay yaşanmadı. Tedbirini aldık. Tarih bunu değerlendirecek. Bu konuda yazılan bazı kitaplar da var.

Başbuğ, Rus yapımı S-400'lerin ABD yapımı Patriot füzelerine göre çok üstün olduğunu ifade ederken, Türkiye'nin hava savunma sistemleri konusunda çok geç kaldığını ifade etti. Eski Genelkurmay Başkanı'nın S-400'lerle ilgili değerlendirmeleri şöyle: 

“Hava sahanızı kontrol edemiyorsanız güvenliğiniz yok"

Her ülkenin kendi hava sahasını kontrol etmesini ve o hava sahasından kendi ülkesine yönelecek tehditleri önlemesi devletin üzerine düşen temel görevlerden bir tanesi. Bu güvenlik sorunu. 776 bin kilometre kare kara parçamız var. Karasularının yukarısındaki hava sahası sizin hükümranlık alanınıza giriyor. Buradan ülkeye hangi tehditler olabilir? İnsansız hava aracı, silahlı insansız hava aracı, uçak olabilir. Seyir Cruise füzeleri ve balistik füzeler. Hava sahanızı kontrol edemiyorsanız, göremiyorsanız, bu tehditlere yönelik tedbir alacak imkan kabiliyetiniz yoksa sizin güvenliğiniz yok. Hangi sistemle alacaksınız? Hava savunma sistemiyle. Kısa, orta, uzun menzil hava savunma sistemleri var. Türkiye’nin kısa menzilli hava sistemleri var. Orta menzilli hava sistemi de var, Amerikan sistemi, o da 18-20 km. Ama yüksek irtifa ve uzun menzilli bölge hava savunma sistemi yok.

“Her an kafanıza füze gelebilir" 

Her an kafanıza füze de gelebilir. Özellikle balistik füzeler ana tehditlerden birisini oluşturuyor. I. Irak Savaşı’nda NATO ülkelerinde bizim bölgemize Patriot sistemleri geldi. Suriye krizinde de yine sistemimiz olmadığı için füze geldi. Bu çok ciddi ihtiyaç. Bu kadar para niye yatırıyoruz diye konuşanlara şunu hatırlatalım. Yunanistan 2002 yılında Patriot sistemini aldı. Demek ki bir ülkenin güvenliği için hava sahasının kontrol edilmesi ve tehditlerin bertaraf edilmesi görev. Bu sistemler savunma amaçlı, taarruz silahları değil. Ne S-400 ne de Patriot’la bir ülkeye taarruz edemezsiniz. Türkiye çok geç kaldı. Bu olayın önemiyle ilgili 2000’li yılların başında başladığını ifade edebiliriz.

“S-400 Patriot'tan çok üstün" 

Hiç tartışmasız S-400 sistemi, Patriot sisteminden çok çok üstündür. Dünyadaki en etkin yüksek irtifa, uzun menzil hava savunma sistemi S-400’dürler. 600 kilometreden hedefi tespit ediyor. Uçak, balistik füze olabilir hedef. Seyir füzesi olabilir. 400 kilometreye geldiği zaman hedefi düşürüyor. S-400’ün etkisiz hale getiremediği hedef yok. S-400’lerin irtifası 30 km. yüksekliğe kadar çıkabiliyor. S-400’leri, Patriot’lara göre hakim kılan batarya olarak bakarsak bir batarya kendi kendine hem hedefi tespit ediyor, hem hedefe kilitleniyor hem de imha ediyor. Sistem etkili bir sistem sinek uçmaz. S-400’ler kendi kendine hedef tespiti yapıyor hem etkisiz hale getiriyor.

 ABD, Türkiye,  İngiltere, Kanada, Avustralya, İtalya, Hollanda, Norveç, ve Danimarka ortaklığında başlatılan F-35 savaş uçağına da değinen Başbuğ, S-400 sisteminin F-35 için risk oluşturduğuna dikkati çekti. Başbuğ ayrıca TSK envanterindeki F-16'ların bir kısmının gövde ömrünün dolmak üzere olduğuna da vurgu yaptı ve şu görüşleri aktardı:

“S-400 bu tayyareyi yakalarsa riske girer" 

1,5 trilyon dolar F-35’i yapan firmaya ödenecek. Çok büyük para. Amerika’nın bile pek kolaylıkla itebileceği bir rakam değil. Türkiye burada parçalara girdiği için kazancı da söz konusu. 6 milyar ile 12 milyar dolar. Önemli olan ABD’li firma bu tayyareleri yapıp, ülkelere verirse ABD 1,5 trilyon dolar kazanacak. Bu savunma sanayi alanında çok büyük para. Uçak tek motorlu. Hantal bir görüntü veriyor. Burada en önemli nokta, acaba F-35’ler projede ifade edildiği gibi radarlar tarafından görünememe yeteneğine sahip olacak mı, olmayacak mı? Bu belli değil. Bu konuda şüphe var. Bu tayyare S-400 gibi en gelişmiş sistemin radarları bunu yakalarsa o zaman riske girer.

“Radara yakalanmasını en iyi S-400 test eder, F-35'ler ölür" 

ABD için çok büyük proje. 1,5 trilyon. Savunması için de önemli bir proje. Şimdi Türkiye S-400’leri Rusya’dan alma kararı verdi. Bugün yarın S-400’ler Türkiye’ye gelecek. Bu andan itibaren gelmemesini düşünmek demek Türkiye devleti olarak itibarınızın çökertmek demek. Bir Türk olarak biz de bunu kabul edemeyiz, devlet bunu taahhüt etmiş, ödemişsiniz, dolayısıyla bu sistem gelecek. Aksini düşünmek olmaz. Bu ülkenin bir vatandaşı olarak aksini düşünemezsiniz. Artık bu olay bitmiştir. Bu gelecek. Bunun geri dönüşü yok. Sorun şurada, Amerika gözüyle bakalım. Size F-35’leri verirse, siz ilk başta F-35’lerle ilgili bilgileri biz havacılıkta buna ‘elektronik iz’ deriz. O uçağın bütün elektronik bilgilerini S-400’e yüklemek durumundasınız. S-400’lere F-35’lerle ilgili bilgilerin yüklenmesi demek, bir bakıma radarda görünür veya görünmez olduğunun test edilmesi demek. Bunu ABD’nin kabul etmesi söz konusu değil. Edemez. Benim kişisel görüşüm şu, 1,5 trilyon dolarlık proje söz konusu. Projede problem var. Problemli nokta radara yakalanıp, yakalanmaması noktasında toplanıyor. Bunu en iyi S-400 test eder. Dolayısıyla F-35’ler ölür.

“F-16’ların bir bölümünün gövde ömrü 4-5 sene sonra doluyor" 

Türkiye’nin F-35 tayyarelerini alması bence mümkün değil. Dolayısıyla burada devlet olarak düşen bir görevimiz var. Planlamanızı yapmanız lazım, F-35’lerin verilmeyeceği noktasından haraket ederek bu boşluğu nasıl kapatacağımızı planlamanız lazım. Mutlaka Genelkurmay, Hava Kuvvetlerimiz bunu planlıyordur. Bizim ana savaş uçağımız F-16’lar. Şu anda güçlüyüz. Her uçağın gövde ömrü vardır. F-16’lar için bu 8 bin saattir. 8 bin saat uçtuktan sonra gövdesinin elden geçirmesi lazım. Biz ona gövde güçlendirme diyoruz. Bizde F-16’lar üç model. 4-5 sene sonra blok 30’ların gövde ömürleri doluyor. Sizin beşinci nesil bir savaş uçağınızı envanterinize alacak şekilde hareket etmeniz lazım. Ya bir ülkeden alacaksınız, bilemem a, b, c ülkesi. Veya kendiniz bir milli uçak üretmeye başlamışsınız da, olayı hareketlenmeye çalışacaksınız.

Türkiye'nin S-400 hava savunma sistemi nedeniyle ABD'nin yaptırımlarıyla karşılaşabileceğinin altını çizen Başbuğ, yaptırımların ABD Başkanı Donald Trump'ın inisiyatifinde olduğunu savunurken, ABD'de konuyla ilgili bir yumuşama gözlemlediğini de belirtti. Başbuğ, şunları söyledi:

“Yaptırımlar konusunda Trump'ın inisiyatifiyle karşı karşıyayız" 

ABD’nin hasımlarına, düşman olarak kabul ettiklerine karşı yaptırımlarla mukabele yasası var. S-400 konusu onlardan bir tanesi. S-400’ü alan ülkelere yaptırım uygulaması sözkonusu. Rus firması da bunu biliyor. Yaptırımlar 12 tane. Burada ABD Başkanı’nın yetkisi var. Bir kere bu bir yasa. ABD Kongresi’nden geçen ve Başkan tarafından onaylanan yasa. Bu yasa ABD Başkanı’na yetki veriyor. 12’den 5 tanesini sen seç diyor. Yaptırımlardan ağır olanlar var çok hafif olanlar var. Başkan isterse ağır yaptırımları veya çok hafif yaptırımları seçebilir. Bazı analistler 5 bile olsa 1 tanesi ağır olabilir diyor. Başkan Trump, Japonya’da yaptığı konuşmada S-400 konusunda Türkiye’nin itildiğini, sanki yaptırımlar olmayabilir gibi bir kanaat hasıl oldu. Türkiye’yi rahatsız etmeyecek yaptırımları oluşturabilir. Veya Amerikan milli menfaatleri Türkiye’nin ağır yaptırımlara girmesi doğru değil, dolayısıyla uygulamıyorum diyor. 6 ay bırakabilir ama temelli sıfırlama imkanı yok. Şu anda yaptırımlar konusunda Başkan Trump’ın inisiyatifiyle karşı karşıyayız.

“S-400'ü güneye koyarsanız Doğu Akdeniz, Suriye ve Kıbrıs'ta kimsenin uçağı uçamaz"

S-400 hakikaten stratejik bir savunma sistemi. Size çok büyük avantaj ve üstünlük sağlıyor. Bölge hava savunma sistemini getirdiniz güneye koydunuz. Doğu Akdeniz, Suriye, Kıbrıs’ı kapatıyorsunuz. Orada kimsenin uçağı uçamaz. O bölgeyi kontrol altına alıyorsunuz. Batı’da koyun Ege’yi, Akdeniz’i kontrol altına alıyorsunuz. Size büyük bir güç veriyor. Bunlar nereye konuşlanacak? Bu soruya ben cevap veremem. Devlette ilgili makamların vereceği bir karar. İlk önce şöyle söylendi, efendim S-400’leri Türkiye alacak ama depoya koyacak diyenler oldu. İki gün evvel ABD’li Senatör S. Abraham bu konuda ilginç bir açıklama yaptı. ‘Tamam S-400’ler Türkiye’ye gelsin ama aktive edilmesin’ dedi. Peki biz aktive edersek tespit edilir mi, tabii edilir. Uydudan hemen tespit edilir. Amerikalılar şunu söylüyordu ilk başlarda, bu sistem Türkiye’ye geldiği an biz yaptırımları uygularız. Orada biraz yumuşama görüyoruz. Türkiye’ye gelmeyi kabul ettiler ama ‘gelsin aktive etmeyin’ diyorlar.

 

Independent Türkçe