NATO liderler zirvesinin ardından yapılan ortak açıklamada Rusya'nın saldırısı "korkunç bir hata" olarak nitelendirildi ve çekilme çağrısında bulunuldu.
Açıklamada Rusya'nın saldırgan tutumu nedeniyle önümüzdeki yıllarda ağır ekonomik ve siyasi bedel ödeyeceği savunuldu.
NATO'nun bu açıklamasına dair yapılan kimi analizlerde Rusya'yı caydırmaktan uzak olduğu ifade edildi.
Aynı saatlerde Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova da Finlandiya ve İsveç'in NATO'ya tam üye olmaları halinde misilleme yapacaklarını söyledi.
Yaşanan krizin NATO'nun rolüne dair tartışmaları hararetlendirmiş durumda.
12 olan üye sayısı 30'a çıktı
Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü adıyla bilinen NATO, 4 Nisan 1949'da 12 ülke tarafından kuruldu.
Türkiye'nin 1952'de üyesi olduğu NATO'nun günümüzde 30 üyesi bulunuyor.
Örgütün kurulma amacı herhangi bir dış güçten gelebilecek saldırıya karşı ortak savunma yapmak olarak özetlenebilir.
Ukrayna ile Rusya arasındaki gerilimin bir nedeni de Ukrayna'nın NATO'ya üye olma ihtimaliydi. Ukrayna'nın NATO'ya göz kırpması gerginliği büyüttü.
Rusya rekabet halinde olduğu NATO'nun daha fazla doğuya yani kendi sınırlarına doğru ilerlemesine karşı çıkıyor.
NATO, kötü sınav mı verdi yoksa daha da güçlenecek mi?
Son krizde NATO'nun Rusya karşısında yetersiz kaldığını iddia edenler oluyor.
Ancak bunun aksi yorumlar da yok değil. Bu sürecin NATO'nun varlığını sürdürmesine yeniden anlam kattığı da vurgulanıyor.
Hatta savaşın NATO'yu daha da güçlendireceği belirtiliyor.
Peki konuya hakim isimler NATO açısından süreci nasıl buluyor?
NATO yetersiz mi kaldı yoksa tersine daha mı güçlenebilir?
"NATO, hafif çuvalladı"
Eski Dışişleri Bakanı ve Emekli Büyükelçi Yaşar Yakış'a göre NATO hafif çuvalladı. Çünkü NATO yapması gereken şeyleri vaktiyle yapmadı.
Ukrayna'nın saldırı ve işgalden korunması için üstüne düşeni yerine getirmeyen NATO'nun şimdi ekonomik yaptırımlar uygulamak suretiyle konuya çare bulmaya çalıştığının altını çizen Yakış, "Rusya'nın ekonomik yaptırımlarla hizaya getirilmesi o kadar kolay değil. Onun için şimdiye kadar yapılan hatayı bir kere unutmak lazım" dedi.
"Ukrayna'yı 2007'de NATO'ya alsalardı Rusya, dokunamazdı"
Yakış, "Yaşanan süreç NATO'yu yeniden canlandırabilir mi" sorusuna şu cevabı verdi:
O mümkün çünkü NATO yaptığı bu yanlışın farkına vararak 'biz bundan sonra böyle davranmayalım' diyebilir. Mesela 2007 yılında Ukrayna'nın NATO'ya girmesi meselesi ilk defa mevzu bahis edildiği zaman o sırada alelacele NATO'ya alsalardı şimdi Rusya bir NATO ülkesi haline gelmiş olacak olan Ukrayna'ya hiç dokunamazdı. Geçmişten ders alarak ‘Bundan sonra buna benzer olaylarda nasıl hareket ederiz?' sorusunun cevabını aramaya yönelirse ve gerçekçi projeler üretmek suretiyle bir program yaparsa NATO'nun güçlenmesi imkanı var.
"NATO'nun Rusya bizi nasıl tuzağa düşürdü sorusunu kendisine sorması lazım"
"Bu olayların NATO'yu hafif sarsmış olması lazım" diyen Yakış, "Ya biz o kadar güçlü bir askeri ittifak olduğumuz halde Rusya bizi nasıl tuzağa düşürdü? sorusunu NATO'nun er veya geç kendisine sorması lazım yani. Bunu sormuyorsa zaten bir işe yaramayacak demektir. Bunu yapacaktır öyle zannediyorum" diye konuştu.
"ABD, NATO'yu toparlamak için çaba sarf edebilir"
ABD'nin Avrupa ülkelerine NATO'ya karşı yeteri kadar parasal destek veya siyasi destek vermedikleri yönünde şiddetli eleştirileri olduğunu da hatırlatan Yakış, "ABD, işte bakınız Ukrayna'da başımıza ne geldi? Onun için bu işi ciddiye alalım diye NATO'yu toparlamak için bir çaba sarf edebilir. Bunu başarabilecek midir? O belli değil" ifadelerini kullandı.
Bir başka önemli hususun da NATO'nun askeri gücünün savaş alanında test edilmiş olmaması olduğunu belirten Yakış, şunları söyledi:
NATO, 1949'da kuruldu ama o tarihten bu yana NATO'nun bir yerde bir savaşa girip de kazanmışlığı yok. Ukrayna'daki gelişmeyi göz önüne alarak biz bir yerde kendimizi kanıtlamadık. Artık kanıtlamamız lazımdır sorusunu da kendisine soracaktır ama sorduğu zaman da doğru cevap alabilecek midir o belli değil.
"Ukrayna krizinde NATO'nun yapabileceği herhangi bir şey yok"
Emekli Büyükelçi Ünal Çeviköz ise hukuki açıdan bakıldığında Ukrayna krizinde NATO'nun yapabileceği herhangi bir şeyin olmadığını belirtti.
Washington Anlaşması kapsamında sadece üye ülkelere yapılan bir saldırıya karşı NATO'nun harekete geçebileceğini anımsatan Çeviköz, "Ukrayna, NATO üyesi değildir. Ukrayna'yla NATO'nun belli bir ilişkisi vardır. Fakat bu ilişki herhangi bir şekilde NATO'nun Ukrayna'yla birlikte Rusya'ya karşı savaşmasını gerektiren bir ilişki değildir" dedi.
"Gürcistan ve Ukrayna'nın NATO'ya bugünkü koşullarda katılması mümkün değil"
"NATO'nun biraz daha büyümesi söz konusu olabilir mi" sorusuna "Son olarak 30. üye olarak Karadağ'ın katıldı. Bosna Hersek'in ilişkileri halen tartışmalı" diye yanıt veren Çeviköz, şöyle devam etti:
Gürcistan ve Ukrayna'nın katılması bugünkü koşullarda mümkün değil. Çünkü bu iki ülkenin de toprak bütünlüğü yok. Ve ikisinin de sınır ihtilafları var Rusya'yla.
"Ukrayna hava sahasının kapatılması kararını Rusya, Güvenlik Konseyi'nde veto eder"
Çeviköz bazı kişilerin BM veya NATO kararıyla Ukrayna hava sahasının Rus uçaklarına kapatılması talebinin de gerçekçi olmadığını söyleyerek, "BM böyle bir kararı alırsa Güvenlik Konseyi'nden alır. Güvenlik Konseyi'nde Rusya bunu veto eder" diyerek sözlerini tamamladı.
"NATO'nun Ukrayna'da geç kalması gibi bir durum yok"
Emekli Tümgeneral Armağan Kuloğlu ise yaşanan sürecin ABD tarafından Rusya ve Çin karşısında Batı'yı kendi etrafında toplama gayreti olarak değerlendirilmek istenebileceğini kaydederek, buna karşın NATO'nun Ukrayna'da geç kalması gibi bir durumun olmadığını iddia ederek şöyle konuştu:
Çünkü Ukrayna NATO üyesi değil. Yani NATO Ukrayna için hiçbir şey yapamaz. Açık ve net. Ukrayna NATO üyesi olmadığı için NATO, Ukrayna için hiçbir şey yapamaz. NATO'nun şu ana kadar yaptığı Doğu Avrupa'daki NATO üyesi ülkelerin silahlı kuvvetlerini saldırı riskine karşı takviye etmek, güçlendirmek.
"ABD istiyorsa NATO olmadan da yardım edebilir"
Son NATO toplantısından kayda değer sonuç çıkmadığına dikkati çeken Kuloğlu, "Madem Ukrayna'yı bu kadar korumak ABD, o zaman münferit olarak yardım et. Belki yanına İngiltere ve Fransa'yı da alarak bir koalisyon kurabilir. Oraya takviyede bulunsun. Buna engel bir durum yok ki! Fakat NATO değişik bir yapı. NATO'nun üyelerini savunma sorumluluğu var. Üyesi olmayanı savunma sorumluluğu yok."
"NATO, Ukrayna hava sahasını Rusya'ya kapatamaz, bu savaşa girmek olur"
Kuloğlu, NATO'nun Ukrayna hava sahasını Rusya'ya kapatmasının da teknik olarak mümkün olmadığını öne sürerek, "Ancak savaşa girerse yapar" diyerek sözlerini tamamladı.
© The Independentturkish
