38 yaşında El Salvador Devlet Başkanı olan Nayib Bukele kot pantolonları, spor şapkaları ve deri ceketleriyle siyasiler arasında pek rastlanmayan tarzının yanı sıra ilk defa Bitcoin'i resmi para birimi ilan eden ve jeotermal enerjiyle kripto para madenciliği yapan sıradışı bir lider olarak sık sık dünya gündeminde yer alıyor.
TIME dergisinin "2021'in en etkili 100 kişisi" arasında gösterdiği Bukele, kimilerine göre Orta Amerika'da yeni bir tarih yazarken, kimileriyse El Salvador'un giderek otoriterleştiğini ve genç liderin yozlaşarak tüm siyasi gücü elinde toplamaya çalıştığını düşünüyor.
Independent Türkçe, kendini "dünyanın en havalı diktatörü" olarak niteleyen Bukele'nin belediye başkanlığından El Salvador liderliğine yolculuğunu, kariyerindeki önemli noktaları, tepki toplayan açıklamalarını ve geniş yankı uyandıran projelerini sizin için derledi.
Filistin kökenli, Osmanlı pasaportlu
1981'de El Salvador'da doğan Bukele, farklı ülke ve dini inanışların yer aldığı bir soydan geliyor. Genç devlet başkanının baba tarafından dedesi ve babaannesi, Osmanlı pasaportuyla Kudüs ve Beytüllahim'den El Salvador'a göçen Hıristiyan Filistinliler. Anne tarafından dedesiyse Ortodoks Hıristiyanlık mezhebinden bir Yunan iken, anneannesi de Katolik inancına mensuptu.
40 yaşındaki Bukele'nin babası Armando Bukele Kattán ise tekstil, eczacılık ve medya alanında önemli yatırımlar yapan, üniversitede doktora derecesine sahip bir iş insanıydı. Sonradan İslam dinine geçip imam olan Armando, 1992'de El Salvador'daki ilk camiyi kurmuştu. 2015'te vefat eden Bukele'nin babası, ülkedeki Müslüman toplumda tanınan figürlerden biri olmuştu.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
El Salvador'da Cizvitler tarafından yönetilen Orta Amerika Üniversitesi'nde hukuk eğitimi gören Bukele, üniversiteyi bitirmeden 18 yaşında iş hayatına atıldı, otomotiv sektöründe çalıştı ve Yamaha gibi ünlü markaların ülkedeki bayiliğini üstlendi.
Bukele, El Salvador'daki iç savaşta ABD destekli askeri yönetime karşı mücadele eden 5 solcu gerilla organizasyonunun oluşturduğu Farabundo Marti Farabundo Ulusal Özgürlük Cephesi'nin (Frente Farabundo Martí para la Liberación Nacional -FMLN) eski liderlerinden Facunda Guardado'nun, 1999'da düzenlenen devlet başkanlığı seçimlerindeki adaylığına destek vererek siyasete atıldı.
11 Mart 2012'deki yerel seçimlere FMLN'den katılan Bukele, ülkenin güneyindeki Nuevo Cuscatlán'da belediye başkanlığını kazandı. 1 Mayıs'ta göreve başlayan Bukele, not ortalaması 4 üzerinden 3,5 olan gençlerin ülkedeki istediği üniversiteye gidebilmesini sağlayan bir burs programı başlattı. Ayrıca Bukele'nin üç yıllık belediye başkanlığı döneminde yılda 12 cinayet yaşanan Nuevo Cuscatlán'da bu oran bire indi.
Başkente 65,5 milyon TL'lik yatırım
Genç siyasetçi, 2015'te düzenlenen yerel seçimlere de yine FMLN'den katıldı ve bu sefer de ülkenin başkenti San Salvador'un belediye başkanı seçildi. Bukele, 2017'de Tayvan'ın başkenti Taipei'ye ziyarette bulundu ve San Salvador'la Taipei'nin kardeş şehir bağlantılarını güçlendirdi.
Bukele bir yıl sonra da Kudüs'teki bir konferansa katıldı, burada Yahudiler için kutsal olan Ağlama Duvarı'nı ziyaret etti ve dönemin Kudüs Valisi Nir Barkat'a eşi Gabriela Rodríguez de Bukele'nin dedesinin Sefarad Yahudisi olduğunu söyledi. San Salvador Belediye Başkanı olarak görevinin son döneminde de başkentin tarihi bölgelerinde yenileme çalışmaları için toplamda yaklaşık 5,7 milyon dolarlık (yaklaşık 65,5 milyon TL) yatırım yaptı.
Ancak Bukele, parti üyesi Xóchitl Marchelli'ye sözlü ve fiziksel olarak saldırdığı, parti içinde bölünme yaratmaya çalıştığı ve 2014-2019 arasında FMLN'den seçilerek El Salvador Devlet Başkanı olan Salvador Sánchez Cerén'e ağır eleştirilerde bulunduğu gerekçesiyle 10 Ekim 2017'de partiden ihraç edildi. Bundan bir yıl sonra düzenlenen yerel seçimlerdeyse FMLN, San Salvador dahil 20 belediyenin kontrolünü, Meclis'te de 8 koltuğu kaybetti.
FMLN'den ihraç ve Yeni Fikirler'in kuruluşu
FMLN'den ihraç edilmesiyle Bukele, 2019'da aday olmayı hedeflediği devlet başkanlığı seçimlerine katılmak için önce bir yurttaş hareketi olarak başlattığı Yeni Fikirler'i (Nuevas Ideas) duyurdu. Bukele, Yeni Fikirler'i 2017'de bir siyasi partiye dönüştürmeyi amaçlasa ilk etapta bunu başaramadı.
Siyasetçi, 2018'de yasal olarak gereken 50 bin imzayı büyük farkla geçip üç günde 200 bin imza toplayarak partinin kurulması için Yüksek Seçim Kurulu'na resmi başvuru yaptı fakat partinin resmiyet kazanması ve Bukele'nin buradan aday olabilmesi için işlemler gerekli sürede tamamlanamadı.
Muhalif FMLN ve sağcı Ulusal Cumhuriyetçi İttifakı'nın (Alianza Republicana Nacionalista -ARENA) atadığı kişilerden oluşan kurulun, Bukele'yi engellemek için süreci geciktirmiş olabileceği de savunulmuştu.
Bunun üzerine Bukele, 2019 başkanlık seçimlerine merkez sağ Ulusal Birlik İçin Büyük İttifak (Gran Alianza por la Unidad Nacional -GANA) partisinden girdi.
FMLN-ARENA tekeli kırıldı
Seçim kampanyalarında ülkeyi son 20 yıldır yöneten iki merkez parti FMLN ve ARENA'nın icraatlarını sert dille eleştiren Bukele, organize suç ve yolsuzlukla mücadele ve yoksullukla gelir adaletsizliğini önleme vaatleriyle ön plana çıktı.
Kot pantolon ve deri ceket gibi siyasi arenada alışılmadık kıyafetlerle kendine has bir tarz oluşturan Bukele, kampanyasında özellikle sosyal medyayı çok iyi kullandı ve Z kuşağına (1997-2012 arası doğanlar) ulaşmayı başardı.
Fotoğraflarla dünyadan haberler
Fotoğraflarla dünyadan haberler
-
1/30
17 Ekim 2024 - İngiliz pop müzik grubu One Direction'ın eski üyesi Liam Payne, Arjantin'de kaldığı otelin üçüncü katından düştükten sonra hayatını kaybetti. Arjantin Polisi, Payne'in başkent Buenos Aires'te Casa Sur adlı otelde kaldığını, "uyuşturucu ve alkol tesiri altında olma ihtimali bulunan agresif bir adam" hakkında gelen şikayet üzerine otele gittiklerini açıkladı. Arjantinli sağlık yetkilileri, otopsi yapılacağını belirtti (Agustin Marcarian/Reuters) -
2/30
16 Ekim 2024 - İtalyan lüks marka grubu Prada ve Houston merkezli girişim Axiom Space, NASA'nın Artemis 3 Ay misyonunda kullanılacak bir uzay giysisinin tasarımını İtalya'nın Milano kentinde tanıttı. NASA'nın Ay'ın güney kutbuna gerçekleştireceği ilk insanlı görevde Ay'da yürüyen astronotlar bu kıyafeti giyecek. Artemis 3 görevinin Eylül 2026'da gerçekleştirilmesi bekleniyor (Marco Bertorello/AFP) -
3/30
15 Ekim 2024 - Güney Kore'nin sınır kenti Paju'dan Kuzey Kore'nin Kaesong şehrine giden yolda, Tongil Köprüsü'ndeki askeri kontrol noktasının son hali. Güney Kore ordusu, Pyongyang'ın ordusu iki ülkeyi birbirine bağlayan yollarda patlamalar gerçekleştirince ağır tahkimatlı sınır yakınlarında "karşı ateş" harekatları yürüttüğünü açıkladı. Kuzey Kore, Güney Kore'nin Pyongyang'a drone uçurduğu iddiasının ardından ordusunun "ateş gücünü" harekete geçirmek için hazır olduğunu söylemişti. Kuzey Kore Savunma Bakanlığı, Kore yarımadasında "her an savaş çıkabileceği" uyarısında bulunmuştu (Jung Yeon-Je/AFP) -
4/30
14 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezindeki Deyr El Balah'ta çocuklara çocuk felci aşısı yapıldı. UNICEF, Gazze Şeridi'ndeki 640 binden fazla çocuğu tamamen aşılamayı hedefliyor. UNICEF'in icra direktörü Catherine Russell, çocuklara bağışıklık sistemlerini güçlendirmek için A vitamini takviyesi sağlanacağını kaydetmiş, Gazze'de çocukların hijyen standartlarının çok kötü olduğunu belirtmişti (Eyad Baba/AFP) -
5/30
13 Ekim 2024 - Japonya'nın başkenti Tokyo'nun Kagurazaka mahallesinde düzenlenen Cadılar Bayramı öncesi etkinliğine katılanlar kedi temalı kostümlerini giyip "Bake Neko" (Doğaüstü Kedi) festivaline katıldı. Bake Neko, 2010'dan bu yana her yıl ekim ortasında düzenleniyor. Kagurazaka'da kedi temalı bir geçit töreni düzenlenmesinin nedeni, ünlü Japon romanı "Ben Bir Kediyim"in yazarı Natsume Soseki'nin bu bölgede yaşamış olması (Philip Fong/AFP) -
6/30
12 Ekim 2024 - Hindistan'ın Haryana eyaletinde, Hindu tanrısı Hanuman gibi giyinen kişiler, Dussehra festivali için düzenlenen geçit töreninde dans ediyor. Her yıl kutlanan festival, iyiliğin kötülüğe karşı zaferini simgeliyor. Ancak bu yıl Bangladeş'teki Dussehra kutlamaları Hindulara karşı artan saldırıların gölgesinde kaldı. Ülkede 1 Ekim'den bu yana kutlamalarla bağlantılı 35 şiddet olayı yaşandığı bildirilmişti. Hindistan, Bangladeş'teki Hindu tapınaklarına yönelik saldırıları kınayarak komşu ülkeye tüm azınlıkların güvenliğini sağlama çağrısı yaptı (Anushree Fadnavis/Reuters) -
7/30
11 Ekim 2024 - Milano'daki iklim değişikliği ve Filistin'e destek eylemine katılan İsveçli aktivist Greta Thunberg slogan atıyor. Thunberg'in kurulmasına destek verdiği iklim değişikliği hareketi Fridays For Future'ın düzenlediği yürüyüşe, binin üzerinde kişi katıldı. Protestoda, Filistinlilerin simgesi haline gelmiş kefiye adlı geleneksel atkıyı takan Thunberg, "Filistinlilerin onlarca yıldır apartheid rejiminin boğucu baskısı altında yaşadığını" söyledi. Küresel ısınmayla silah endüstrisi arasındaki ilişkiye vurgu yapan aktivist "İklim adaleti mücadelesi, fosil yakıt endüstrisine karşı olduğu kadar, silah endüstrilerine, askerileşmeye ve doğal kaynakların aşırı çıkarılmasına karşı da bir mücadeledir" dedi (Piero Cruciatti/AFP) -
8/30
10 Ekim 2024 - Milton Kasırgası ABD'nin Florida eyaletinde yıkıma yol açtı. Şiddetli yağmurlar ve rüzgarlar sonucu evler yıkıldı ve milyonlarca kişi elektriksiz kaldı. İç Güvenlik Bakanlığı en az 10 kişinin öldüğünü açıkladı. Yetkililer rüzgarların hızının saatte 150 kilometreye ulaştığını söyledi. ABD Başkanı Joe Biden, sosyal medya üzerinden yaptığı paylaşımda "Yardım yolda ancak gelene kadar, yerel yetkilileriniz dışarı çıkmanın güvenli olduğunu söyleyene kadar yerinizde kalın" dedi (Bryan R. Smith/AFP) -
9/30
9 Ekim 2024 - Milton Kasırgası'nın Havana'dan geçişi şiddetli yağmurlara neden oldu. Helene Kasırgası'nın üzerinden iki hafta geçmemişken yeni bir kasırga ABD'nin Florida eyaletine doğru yaklaşıyor. Bugün eyalete ulaşması beklenen kasırga öncesinde eyalette yıllardır görülmediği kadar büyük bir tahliye çalışması yürütülüyor. ABD Başkanı Joe Biden, Milton Kasırgası’nın "Son 100 yılda ABD’deki en kötü fırtınalardan biri" olabileceği uyarısında bulundu. Milton Kasırgası'nda rüzgarların saatte 270 km hıza ulaşabileceği söyleniyor (Yamil Lage/AFP) -
10/30
8 Ekim 2024 - Yokoluş İsyanı Cape Town, Güney Afrika'nın başkentinde gerçekleşen Afrika Petrol Haftası Konferansı'nın düzenlendiği salonun önünde, fosil yakıtların süregelen kullanımını böyle protesto etti (Rodger Bosch/AFP) -
11/30
7 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus kentinde Filistinli bir çocuk, İsrail saldırıları sonucunda yıkılmış binanın üzerinde. 1 yıl önce bugün Hamas, İsrail'e gerçekleştirdiği saldırıda 1139 kişiyi öldürmüş ve yaklaşık 250 kişiyi rehin almıştı. Aradan geçen bir senede İsrail, Gazze'de en az 41 bin 870 kişiyi öldürdü ve bu sayının aslında çok daha fazla olduğu tahmin ediliyor. Binlerce kişi yıkılan binaların enkazı altında kaldı ya da kendilerinden haber alınamıyor. Binlercesinin daha devam eden bombardıman ve İsrail'in savaşının yarattığı koşullar nedeniyle ölmesi muhtemel. Son 12 aydaki gelişmelerle Ortadoğu bir kez daha topyekün savaşın eşiğine geldi (Mohammed Salem/Reuters) -
12/30
6 Ekim 2024 - İspanya'nın Katalonya bölgesinin Tarragona kentinde düzenlenen 26. İnsan Kulesi Yarışması'nda Colla Vella dels Xiquets de Valls ekibi insan kulesi oluşturuyor. Katalonya'daki festivallerde düzenlenen geleneksel insan kulesi yarışmalarında takımlar kule oluşturup bozarak mücadele ediyor. İlki 1932'de yapılan etkinlik o zamandan beri iki yılda bir gerçekleştiriliyor (Lluis Gene/AFP) -
13/30
5 Ekim 2024 - Binlerce Oromo, Irreecha festivali için Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa'da bir araya geldi. Irreecha kutlamalarında geleneksel kostümler giyerek suya çiçekler daldırıyor ve kendi üzerlerine su serpiyorlar. Etiyopya'nın en kalabalık etnik grubu olan Oromoların yağmur mevsiminin bitişini kutladığı festival, zaman zaman siyasi protestolara da sahne oluyor. 2016'da polisin hükümet karşıtı protestocuları dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullanması ve havaya ateş açmasıyla festivalde 50'den fazla kişi hayatını kaybetmişti (Tiksa Negeri/Reuters) -
14/30
4 Ekim 2024 - Bir kedi Beyrut'un güneyindeki bir mahallede, İsrail'in hava saldırıları sonucunda hasar gören sokakta dolaşıyor. İsrail, üç gün önce kara harekatı başlattığı Lübnan’a saldırmayı sürdürüyor. Hizbullah'a yakın bir kaynak, AFP'ye İsrail'in Beyrut'un Dahiye bölgesini üst üste 11 kere vurduğunu aktardı. Lübnanlı yetkililer, çatışmalar nedeniyle 1,2 milyon kişinin yerinden edildiğini bildirdi (AFP) -
15/30
3 Ekim 2024 - ABD'nin Kuzey Carolina eyaletinin Swannanoa kentinin sakinleri, Helene Kasırgası'nın arkasında bıraktığı yıkımın ortasında. Geçen hafta ülkenin güneydoğusunu vuran kasırganın yol açtığı can kayıplarının sayısı 189'a yükseldi. Toplam 6 eyalette kayıp onlarca kişiyi arama çalışmaları sürerken, 1 milyondan fazla ev ve iş yerinde elektrik hâlâ yok (Eduardo Munoz/Reuters) -
16/30
2 Ekim 2024 - Meksika'da 1968'deki Tlatelolco Meydanı katliamının 56'ıncı yıldönümüde bir eylemci, polisle çatışıyor. Sözkonusu katliamda ordu, öğrencileri vurarak öldürmüştü. Meksika'nın göreve yeni başlayan başbakanı Claudia Sheinbaum, kendisine "1968 çocuğu" diyerek resmi bir özür yayımladı (Daniel Becerril/Reuters) -
17/30
1 Ekim 2024 - İsrail, İran'dan İsrail'e füze saldırısı gerçekleştirildiğini ve Tel Aviv başta olmak üzere ülke genelinde sirenlerin çaldığını duyurdu. İran'ın Birleşmiş Milletler Daimi Temsilciliği'nden "Eğer siyonist rejim cevap vermeye kalkarsa daha yıkıcı bir karşılık gelir" açıklaması yapıldı. Öte yandan ABD Başkanı Joe Biden, ABD ordusuna, İran saldırılarına karşı İsrail savunmasına yardımcı olma ve İsrail'i hedef alan füzeleri vurma talimatı verdi (Ahmad Gharabli/AFP) -
18/30
30 Eylül 2024 - Göçmenlerle dolu bir fiberglas tekne, İspanya'nın El Hierro adasının La Restinga limanında. Dün yine bu adanın açıklarındaki bir göçmen teknesi batmış, 84 kişiden 9’u hayatını kaybetmiş ve 48’i kaybolmuştu. Son yıllarda binlerce göçmen Avrupa’ya ulaşmak için Atlantik’e açılırken hayatını kaybediyor. İspanya'ya doğru düzensiz göçmen sayısı son 1 yılda yüzde 66,2 artarken, El Hierro'nun da bağlı olduğu Kanarya Adaları grubu en çok göçmen alan yer olarak öne çıkıyor (Borja Suarez/Reuters) -
19/30
29 Eylül 2024 - Hizbullah'ın lideri Hasan Nasrallah'ın ölümünün ardından üç gün milli yas ilan edilen Irak'ın Sadr kentinde yas tutanlar sembolik bir tabutla anma töreni düzenledi. İsrail ordusu Lübnan'ın başkenti Beyrut'taki son saldırılarda Hizbullah'ın ana karargahını hedef almış ve Nasrallah'ın öldürüldüğünü duyurmuştu (Ahmad Al-Rubaye/AFP) -
20/30
28 Eylül 2024 - İsrail'in Beyrut'a düzenlediği hava saldırısında Hizbullah lideri Hasan Nasrallah'ın öldüğünün günün erken saatlerinde duyulmasıyla birlikte muhaliflerin kontrolündeki İdlib'de yaşayanlar toplandı. Sosyal medyada dolaşan videolarda, Esad'ın müttefiki Nasrallah'ın ölüm haberinin İdlib'de pek de üzüntüyle karşılanmadığı görüldü. Lübnan'ın açıkladığı rakamlara göre savaşın başlangıcından bu yana İsrail'in düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 783'e yükseldi (Omar Haj Kadour/AFP) -
21/30
27 Eylül 2024 - Saint Petersburg'de düzenlenen askeri festivaldeki yarışmalara katılan bir askeri-vatanseverlik gençlik kulübü üyesi, taş duvarın üzerinden atlıyor. Rusya'da son yıllarda, gençlerin vatanseverlik duygularını güçlendirmeye ve askeri eğitimine büyük bir yatırım yapılıyor. Etkinlik, özellikle Ukrayna'yla savaşın başlangıcından bu yana, Rus toplumunda görülen geniş çaplı askerileşmenin bir örneği (Olga Maltseva/AFP) -
22/30
26 Eylül 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta Filistinli bir adam, İsrail saldırısında yıkılan evinin altında. Bir yandan Gazze Savaşı sürerken, ABD ve müttefiklerinin acil ateşkes çağrısına karşın, İsrail Lübnan'daki saldırılarını sürdürüyor. Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, Birleşmiş Milletler 79. Genel Kurulu'nda yaptığı konuşmada, İsrail'in Lübnan halkına da soykırım uyguladığını söyledi (Hatem Khaled/Reuters) -
23/30
25 Eylül 2024 - Ukrayna'nın Donetsk bölgesindeki Kramatorsk kentine Rusya'nın düzenlediği hava saldırısı sonrasında konutlar ağır hasar aldı. Rusya'nın Ukrayna'yı topyekün istilasıyla başlayan savaşta tam 943 gün geride kaldı. Bugün Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne hitap eden Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in uluslararası kuralları çiğnediğini ve "barışa zorlanması" gerektiğini belirtti. Savaşta Kremlin yönetiminin "tek saldırgan" taraf olduğunu söyleyen Zelenski, bu kış Rusya'nın bir kez daha ülkesinin enerji sistemlerini yok etmeye, nükleer santrallerini hedef almaya hazırlandığını ve bu konuda kanıtlara sahip olduklarını savundu (Evgeniy Maloletka/AP) -
24/30
24 Eylül 2024 - İsrail'in hava saldırıları sırasında güneydeki köyünden kaçan Lübnanlı bir kadın, çocuklarıyla birlikte Sidon'daki bir halk plajında. Lübnan iç savaşından bu yana yaşanan en ölümcül saldırıda 50'si çocuk 558 kişinin hayatını kaybetmesinden bir gün sonra, İsrail hava saldırılarını sürdürüyor. Ülkenin güney bölgelerinden başkent Beyrut'a ve kuzey bölgelerine göç dalgası devam ediyor (Mohammed Zaatari/AP) -
25/30
23 Ağustos 2024 - Afganistan'ın Kandehar vilayetinin Daman kentinde bir Afgan kadın pamuk topluyor. Yakın zamanda devreye giren kanunlara göre Afganistan'da kadınların eşleri ve akrabaları haricindeki erkeklerle göz temasında bulunması ve seslerinin toplum içinde duyulması artık resmen yasak. Kız çocuklarının 6. sınıftan sonra okumasının yasaklanması ve kadınların üniversitelere girişinin engellenmesi gibi kararlar, üç yıl önce ABD'nin çekilip Taliban'ın iktidara gelmesiyle birlikte uygulanmaya başlamıştı (Sanaullah Seiam/AFP) -
26/30
22 Eylül 2024 - Mercedes'in Britanyalı pilotu George Russell, Marina Bay sokak pistinde gerçekleştirilen Formula 1 Singapur Grand Prix'sinde. McLaren'in 24 yaşındaki pilotu Lando Norris açık ara farkla birinci olurken, pilotlar şampiyonasında kovaladığı Max Verstappen ikinci sırada yer alarak puan farkını korumaya çalıştı. McLaren'in diğer pilotu Oscar Piastri ise podyumu tamamladı. Formula 1'de sezonun bitimine 6 yarış kalmışken Verstappen ve Norris'in arasında 52 puanlık fark var (Edgar Su/Reuters) -
27/30
21 Eylül 2024 - Paris'in güneyindeki Gentilly'de, Maca_dessine imzalı duvar resminde, Gisele Pelicot'yla birlikte "Utanç karşı tarafa geçsin diye" cümlesi yer alıyor. 71 yaşındaki Dominique Pelicot, yaklaşık 10 yıl boyunca Gisele'e ilaç vererek tecavüz etmekle ve ona tecavüz etmek üzere onlarca yabancıyı eve çağırmakla suçlanıyor. Fransa'yı dehşete düşüren davada, yaşları 26'yla 74 arasında değişen 50 erkek de olaya karıştıkları iddiasıyla yargılanıyor. Aralığa kadar sürecek dava, Dominique Pelicot'un eski eşi Gisele'in talebiyle halka açık bir şekilde yürütülüyor (Geoffroy Van der Hasselt/AFP) -
28/30
20 Eylül 2024 - Yaklaşık 327 kişi taşıyan 2 teknenin kurtarılmasının ardından göçmenler, Kanarya Adaları'ndan El Hierro'daki La Restinga limanında, İspanyol Salvamento Maritimo'nun (Deniz Arama ve Kurtarma Ajansı) gemisinden inmeyi bekliyor. Afrika'dan Kanarya Adaları'na gelen göçmen sayısındaki artış, İspanya'da düzensiz göçe dair şiddetli tartışmaları alevlendirdi. Bu yıl halihazırda 22 binin üzerinde göçmen Kanarya Adaları'na ulaşmışken geçen yıl aynı dönemlerde bu sayı 10 binden biraz daha azdı (Antonio Sempere/AFP) -
29/30
19 Eylül 2024 - Tayland'daki Khao Keow Hayvanat Bahçesi'nde iki aylık hipopotam yavrusu Moo Deng, bakıcısıyla oynuyor. Sevimli yavru su aygırının Facebook'ta paylaşılmasından sadece bir ay sonra ünü durdurulamaz hale geldi. Onu bizzat görmek için Tayland'ın başkenti Bangkok'tan hayvanat bahçesine iki saatlik bir yolculuk yapamayan hayranları, videolarını internetten izleyebiliyor ya da sosyal medyada gezinerek hakkındaki mimleri görebiliyor. Bakıcısı, "Onun tanımasını istedim. Birçok kişinin onu ziyaret etmesini, internetten izlemesini ya da eğlenceli yorumlar bırakmasını istedim. Bunu asla tahmin edemezdim" diyor (Sakchai Lalit/AP) -
30/30
18 Eylül 2024 - Kuzey Kore lideri Kim Jong-un, açıklanmayan bir yerde yeni taktik balistik füzenin deneme atışını inceliyor. Güney Kore Genelkurmay Başkanlığı'ndan yapılan açıklamada yerel saatle 06.50 sıralarında Güney Phyongan eyaletindeki Kaechon bölgesinden fırlatılan füzelerin yaklaşık 400 kilometre mesafe katettiği belirtilirken, füzelerin sayısı ya da nereye düştüğü gibi ayrıntılara ilişkin bilgi verilmedi. Asya ülkesi yakın zamanda bir nükleer tesisin ilk fotoğraflarını yayımlayarak nükleer silah geliştirdiğini dünyaya ilan etmişti (KCNA/AFP)
"Kimse çalmazsa hepimize yetecek kadar para var" gibi sloganlarla özellikle gençler arasında büyük sempati kazanan siyasetçinin seçim kampanyası stratejisi olumlu yanıt verdi. Bukele, seçimin ilk turunda oyların yüzde 54'ünü kazanarak, ülkede 1984'ten bu yana ARENA ve FMLN dışında bir partiden devlet başkanı seçilen ilk isim oldu.
Bukele'nin galibiyeti, ülkeyi son 25 yıldır yöneten iki merkez partinin hakimiyetini kaybettiğinin bir göstergesi olarak yorumlandı. Zafer konuşmasında genç siyasetçi "Onlar (ARENA ve FMLN), her zamanki gibi halkımızın asla uyanmayacağını düşündüler, yorulmak bilmeden bizim iyi şeyler yapmamızın imkansız olduğunu söylediler" ifadelerini kullandı.
Parlamentoda tepki çeken tasfiyeler
Şubat 2021'de düzenlenen parlamento seçimlerindeyse Yeni Fikirler, 84 kişilik mecliste koltukların 56'sına sahip oldu. Ülkedeki 262 belediyenin 137'si de Bukele'nin partisinin kontrolünde.
Parlamento seçimlerinin ardından düzenlenen ilk oturumda Yüksek Mahkeme üyesi 5 hakimin ve Başsavcı Raul Melara'nın mayısta düzenlenen seçimle görevden alınmasıysa büyük tepki topladı. Yüksek Mahkeme, Bukele'nin Haziran 2020'de Kovid-19 tedbirleri kapsamında uyguladığı sokağa çıkma yasaklarının anayasaya aykırı olduğuna karar vermişti. Bukele'nin bu hamlesinin de bir misilleme olarak görüldüğü bildirilmişti.
ABD merkezli İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün (Human Rights Watch –HRW) verilerine göre Bukele yönetiminin açıkladığı tecrit kurallarını ihlal eden 4 bin 236 kişi polis tarafından gözaltına alındı ve kötü muamele gördü.
ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken, Bukele'yi arayarak hakimlerin görevden alınmasından "ciddi şekilde endişe duyduklarını" belirtti. Bukele'yse oturumda 64 "Evet" oyuna karşı 19 "Hayır" oyu ve 1 çekimser oyla alınan karardan memnun olduğunu ifade etti.
"Tüm gücü elinde toplamaya çalışıyor"
ABD'nin önde gelen gazetelerinden Washington Post'ta HRW yetkililerinin kaleme aldığı bir yazıda, söz konusu gelişmeler hakkında yapılan değerlendirmelerde, Bukele yönetiminin başa geldiğinden beri "tüm siyasi gücü eline geçirmeye çalıştığı" savunulurken, ülkenin gün geçtikçe daha da otoriter bir çizgiye doğru kaydığı yorumu yapıldı.
Trump'la kurduğu yakınlığı Biden'la kuramadı
Eski ABD Başkanı Donald Trump'la iyi geçinen, onun göçe karşı katı politikalarına destek vererek kendine ABD'de de destekçiler edinen Bukele, Trump'tan daha farklı bir Orta Amerika siyaseti izleyen ABD Başkanı Joe Biden'la aynı ritmi henüz tutturamadı.
Biden yönetimi, El Salvador liderini insan haklarını ihlal etmek ve otoriter uygulamalara başvurmakla suçlarken, Yüksek Mahkeme tasfiyesinin ardından Bukele'nin parti özel kalemi Carolina Recinos da dahil bazı isimleri yolsuzluk yaptıkları gerekçesiyle yaptırım listesine aldı.
Öte yandan Şubat 2021'de Bukele'nin haber vermeden Washington DC'ye düzenlediği bir ziyarette ABD Başkanı'yla görüşme talep ettiği fakat Biden'ın bunu reddettiği iddia edildi.
Bukele'yse gezinin resmi olmadığını, eşi ve çocuğuyla ABD'ye vakit geçirmek için gittiğini ve Biden'la görüşme talebinde de bulunmadığını savundu.
2024'te yeniden seçim yolu göründü
Yüksek Mahkeme'nin Eylül 2021'de Bukele'nin yeniden seçilmesine onay veren kararı da halkın bir kesimi tarafından tepkiyle karşılandı. Eski uygulamaya göre devlet başkanı seçilen kişinin yeniden seçime girmesi için 10 yıl beklemesi gerekiyordu. Bu kararın değiştirilmesiyle Bukele için 2024'te ikinci kez seçime girme yolu açılmış oldu.
El Salvador's social movements have mobilized on several occasions since the start of the month to reject Bukele's Bitcoin law, militarization, political persecution and power grabs. #NoAlBitcoin pic.twitter.com/sSlta0J7VZ
— Kawsachun News (@KawsachunNews) September 15, 2021
Kararın ardından binlerce kişi başkent San Salvador'da sokağa dökülmüş ve Bukele karşıtı sloganlar atarak protesto düzenledi.
San Salvador'daki ABD Maslahatgüzarlığı'ndan yapılan açıklamadaysa "ABD, El Salvador Yüksek Mahkemesi Anayasa Kurulu tarafından 3 Eylül'de alınan kararı kınıyor" ifadelerine yer verildi.
Polis ve askeriyenin yenilenmesi
Yüksek suç oranı, suç örgütleri ve çetelerle mücadele vaadiyle göreve gelen Bukele, 20 Haziran 2019'da "Bölge Denetim Planı"nı duyurdu. Plan, ülkedeki belirli bölgelerde güvenlik güçlerinin sayısıyla etkisini artırmayı ve suç oranlarını düşürmeyi öngörüyordu. Plan dahilinde hem Ulusal Polis (Policía Nacional Civil de El Salvador) hem de El Salvador Silahlı Kuvvetleri (Fuerza Armada de El Salvador) birliklerine daha iyi ateşli silahlar, mühimmat, teçhizat, helikopter ve devriye araçları sağlanması hedefleniyordu.
"Düğmeye basmak istersek basarız"
Fakat Şubat 2020'de ARENA ve FMLN, plan için ABD'den alınması öngörülen 109 milyon dolarlık (yaklaşık 1,2 milyar TL) krediyi oylamak için söz konusu çalışmaya dair kendilerine yeteri kadar bilgi verilmediğini savunarak, bütçe görüşmelerinde oy vermeyeceklerini açıkladı. Bunun üzerine silahlı asker ve polisler Meclis'i baskın düzenledi ve ülkede tansiyon yükseldi.
Muhalefetin süreci tıkamaya çalıştığını savunan Bukele'yse olayın ardından yaptığı konuşmada muhalefete gözdağı vererek "Düğmeye basmak istersek basarız" dedi.
HRW, Bukele'nin "kaba kuvvet kullandığını" söyleyerek ABD merkezli Amerikan Devletleri Örgütü'ne (Organization of American States –OAS) çağrıda bulundu.
Suç oranında ciddi düşüş
Özellikle Latin Amerika ve Karayipler'deki organize suç örgütlerine odaklanan, bağımsız ve kâr amacı gütmeyen araştırma kuruluşu InSight Crime'ın verilerine göre, Bukele'nin Bölge Denetim Planı'nın hayata geçirilmesiyle, 100 bin kişi başına işlenen cinayet oranı 2018'de yüzde 51 iken, 2019'da yüzde 36'ya indi. Aynı oran 2016'da yüzde 81 civarındaydı.
Bukele, 20 Temmuz 2021'de attığı bir tweette silahlı kuvvetlerdeki asker sayısını 5 yıl içinde iki katına çıkarmayı hedeflediklerini söyledi. Buna göre her 15 haftada bir yeni bir grup askerin birliğe ekleneceğini ve 20 bin kişilik ordunun 40 bin askere sahip olacağını ifade etti.
"Bukele suç örgütleriyle gizli anlaşma yaptı"
Öte yandan Bukele yönetiminin suç örgütleriyle anlaşma yaptığı ve suç oranlarındaki ciddi düşüşün bundan kaynaklandığı iddiaları da gündeme geldi.
Muhalif haber sitesi El Faro'da yayımlanan ve hapishane kayıtlarından yola çıkılarak hazırlanan haberde, 2019'da iktidara geldiğinden beri Bukele yönetiminin, ülkenin en ünlü suç örgütlerinden Mara Salvatrucha 13'ün (MS-13) ve rakibi Barrio 18'in hapishanedeki üyeleriyle gizli görüşmeler yaptığı öne sürüldü.
Haberde çetelerle, cinayet oranlarını azaltmaları ve Bukele'nin yeniden seçilmesine destek vermeleri için anlaşma sağlamak amacıyla görüşmeler düzenlendiği iddia edildi. Fakat Bukele iddiaları yalanlarken, daha sonra da kara para akladığı gerekçesiyle El Faro hakkında soruşturma başlatıldı.
Aralık 2021'de ABD de Bukele yönetimini bu çetelerle gizlice müzakere etmekle suçladı. ABD Hazine Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada El Salvador yönetiminin şiddet olaylarının azaltılması ve cinayet sayısının düşürülmesi için çetelere para aktardığı iddia edildi. Açıklamada çetelerle temasa geçtiği gerekçesiyle Adalet Bakan Yardımcısı Osiris Luna Meza ve Social Fabric Reconstruction Unit (Sosyal Dokuyu Yeniden Yapılandırma Birimi) adlı yardım kuruluşunun başkanı Carlos Amílcar Marroquín Chica'nın yaptırım listesine alındığını duyuruldu.
Bukele ise resmi Twitter hesabından yaptığı açıklamada iddiaların yalan olduğunu savundu.
Bitcoin'i resmen tedavüle sokan ilk ülke
Bukele'nin dünya gündemine oturan bir icraatı da Bitcoin'i resmi olarak tedavüle sokmasıydı. El Salvador liderinin Haziran 2021'de Bitcoin'in yasal bir para birimi olarak tanınmasına ilişkin yasa teklifi kongreden geçti ve eylülde de kripto para resmi olarak dünyada ilk defa bir ülke tarafından kullanılmaya başlandı.
Bukele'nin Twitter hesabından eylülde yaptığı açıklamada, 200 yeni Bitcoin daha alındığı ve ülkenin toplamda piyasa değeri 21 milyon dolar (yaklaşık 241,7 milyon TL) olan 400 Bitcoin'i bulunduğu bildirildi.
Uygulama kapsamında yurttaşlar kimlik numaralarıyla yönetimin sağladığı dijital Bitcoin cüzdanı Chivo'ya erişebilme hakkı kazanırken, vergi ödemelerinin bile kripto parayla yapılması sağlandı. Bukele, ayrıca Chivo'da hesap açtıran herkese 30 dolar (yaklaşık 345 TL) değerinde Bitcoin verileceğini de duyurdu.
Kripto para kararına karşı protestolar
Ancak Bitcoin'i resmen tedavüle sokan ilk ülke olan El Salvador'da bu karar halkın bazı kesimleri tarafından tepkiyle karşılandı.
Eylülde kararın açıklanmasının ardından binlerce kişi sokaklara dükldü ve yönetim karşıtı sloganlar attı. Bazı protestocular ATM benzeri Bitcoin otomatlarını yakarken, bazıları da ellerinde "Diktatör Bukele" yazılı pankartlar taşıdı.
Bitcoin'in yasal para birimi olarak kullanılmasına karşı gelenler, kripto paranın değerinin öngörülemez şekilde değişmesinin, halihazırda yoksul haldeki Orta Amerika ülkesini daha da istikrarsızlaştıracağını ve enflasyonu yükselteceği eleştirisinde bulundu.
Bukele'yse resmi Twitter hesabında yapığı açıklamada yurttaşlardan sabırlı olmalarını dileyerek "Tüm yenilikler gibi, El Salvador'un Bitcoin sürecinin de bir öğrenme eğrisi olacak. İleriye yönelik tüm yollar böyledir. Hiçbir şey bir günde ya da bir ayda başarılmayacak" dedi.
Öte yandan ülkenin ulusal gazetesi La Prensa Grafica'nın anketinde, Bitcoin kararının ardından gelen tepkilere rağmen Bukele'nin kamuoyu güveni oranının yüzde 85,1'le yine yüksek kaldığı bildirildi.
Yanardağ eteğinde "Bitcoin şehri"
Protestolara rağmen Bitcoin'le ilgili projelere devam eden Bukele, kasımda dünyanın ilk "Bitcoin şehri" projesini de duyurdu.
Bukele, düzenlediği basın toplantısında şehrin Conchagua Yanardağı'nın etrafında kurulacağını, kripto para madenciliğinin buradan elde edilen jeotermal enerjiyle yapılacağını ve yaklaşık 300 bin Bitcoin'e mal olacağını söyledi.
Devlet başkanı, yeni şehirde "yerleşim alanlarının, ticari alanların, hizmetlerin, müzelerin, eğlence merkezlerinin, barların, restoranların, havalimanlarının, gemi limanlarının, demiryollarının, yani her şeyin Bitcoin'le çalışacağını" ifade etti.
Duyuruda ayrıca şehirde gelir vergisi alınmayacağı ve sadece katma değer vergisinin uygulanacağı, toplanan vergilerin yarısının şehrin inşası için diğer yarısının da bakım ve temizlik çalışmaları için harcanacağı bildirildi.
"Kürtaj soykırımdır"
Bukele yönetimi, ilk defa 1998'de yürürlüğe konan ve üç kez oylama yapılmasına rağmen iptal edilmeyen kürtaj yasağına desteğiyle de gündem oldu.
Nikaragua, Honduras ve Dominik Cumhuriyeti'yle birlikte en katı kürtaj yasaklarından birini uygulayan Orta Amerika ülkesinde hayati tehlike teşkil eden sakatlıklar, annenin can sağlığına tehdit oluşturabilecek durumlar ya da tecavüz vakalarında bile kürtaj yasadışı kabul ediliyor. Buna uymayan kadınlarsa cinayet suçundan yargılanabiliyor ve 50 yıla kadar hapis cezası alabiliyor.
Ekim 2021'de, kadın hakları gruplarının taleplerine rağmen Meclis'te yapılan görüşmelerde 73'e 11 oyla kürtaj yasağının yürürlükte kalmasına karar verildi.
Kasımdaysa Amerikalılar Arası İnsan Hakları Mahkemesi (The Inter-American Court of Human Rights), Bukele yönetiminin, adı Manuela olarak açıklanan, kürtaj yaptırmaya çalıştığı gerekçesiyle 2008'de tutuklanan ve 2010'da hapishanede hayatını kaybeden iki çocuk annesi kadının hakkını ihlal ettiğini duyurdu.
Geçen hafta da kürtaj yasağından dolayı 30'ar yıl hapis cezası alan ve kimlikleri Karen, Kathy ve Evelyn olarak açıklanan üç kadın serbest bırakıldı.
Kürtajın Suç Olmaktan Çıkarılması İçin Yurttaş Grubu (Citizen's Group for the Depenalization of Abortion), salıverilmeden önce Karen'in 6, Kathy'nin 8, Evelyn'in de 13 yıldır hapis yattığını ve kürtaj yasaklarından ötürü 14 kadının daha hapiste olduğunu bildirdi.
Bukele, Puerto Rikolu rapçi Residente'yle geçen yıl yaptığı bir söyleşide, "Bence, nihayetinde gelecekte kürtajın gerçekleştirdiğimiz büyük bir soykırım olduğunu fark edeceğiz" ifadelerini kullandı.
Eşcinsel evliliğe de karşı
El Salvador lideri aynı zamanda eşcinsel evliliğe karşı duruşuyla da biliniyor. Residente'yle söyleşisinde Bukele, "evliliğin geleneksel olarak bir erkekle kadın arasında yapıldığını" düşündüğünü belirtti.
Ayrıca Eylül 2021'de anayasal reform çalışmalarına dair yaptığı açıklamada da Bukele, kürtaj yasağının yanı sıra eşcinsel evliliğe dair yasakla ilgili de herhangi bir değişikliğe gidilmeyeceğini duyurdu.
Bukele'nin gelecekte El Salvador'u hangi yöne götüreceği tartışmalı. Henüz adaylığını resmen açıklamamış olsa bile genç liderin ve ülkesinin kaderini önemli ölçüde belirleyecek köşe taşlarından biri 2024'teki seçimler olacak.
Öte yandan tepki çeken kararları, ses getiren hamleleri, siyasi duruşu ve sıradışı projeleriyle Bukele ileride de gündemden düşmeyecek gibi görünüyor.
Yararlanılan Kaynaklar: Guardian, BBC, El Faro, AA, CNN, Times of Israel, CUFI.org, Wikipedia, InSight Crime, Amnesty, AP, Reuters, HRW, NPR, Telesur English, Washington Post, Envio, Americas Quarterly, New York Times, Axios, Foreign Policy, TIME, NBC News
© The Independentturkish
