Güney Amerika ülkesi Brezilya siyasi ve futbol tarihinin en derin krizini yaşıyor. Ülke, cumhurbaşkanı Bolsonaro'nun coronavirüs salgın sürecinde aldığı/almadığı kararlar yüzünden ekonomik, sağlık ve siyasi enkaza dönüştürdü.

Üstelik son bir hafta içinde de ertelenen Brezilya-Arjantin Dünya Kupası eleme maçı ve 7 Eylül'de gerçekleşen gösteriler yüzünden de neredeyse tüm dünyanın ilgisini çekti.

Katar'da düzenlenecek 2022 Dünya Kupası Güney Amerika elemeleri kapsamında Brezilya ve Arjantin Brezilya'nın Sao Paulo şehrinde karşı karşıya geldi.

Tüm dünyada futbolseverler (Türkiye'de de TRT naklen veriyordu) Brezilya-Arjantin kadim rekabetini Milyar TL'lik maliyete sahip Messi ve Neymar gibi futbol sihirbazlarını izlemeyi beklerken; maçın 5. dakikasında elinde bir kağıt/dosya almış kot pantolonlu bir adam maçı durdurdu.

Brezilya sağlık müfettişi yani resmi adıyla Ulusal Sağlık Gözetleme Ajansı'ndan (Anvisa) olduğu öğrenilen yetkililer, São Paulo'daki (Corinthians) Neo Química Stadyumu'nun sahasına atlayarak, karşılamanın durdurulmasını istedi.

Tüm dünya şaşkınlık içerisinde maçın durdurulma gerekçesini anlamaya çalışırken Arjantinli ve Brezilyalı futbolcular aynı anda yetkililerle tartışmaya başladı.

Maçın durdurulma gerekçesi; ANVİSA müfettişlerinin İngiliz Premier Lig'de futbol oynayan 4 Arjantinli futbolcunun Kovid-19 prosedürlerini ihlal etmesi ve yanlış bilgilendirme yapmasını gösterdi.

Bu futbolculardan 3 tanesi Aston Villa'dan Emiliano Martinez, Tottenham'dan Cuti Romero ve Giovanni Lo Celso sahada; dördüncü oyuncu olan Aston Villa'dan Emiliano Buendia ise yedek kulübesindeydi.

Müsabakanın askıya alınmasının ardından Arjantin takımı soyunma odasına çekilirken Brezilyalı futbolcular sahada antrenman yaptı.

Küresel bir skandalın ortasında, oyuncular ve tüm dünya şaşkınlık içindeyken kafa karışıklığı da çok büyüktü.

Zira 7 Eylül itibariyle Kovid-19'dan yaklaşık 600 bin ölümün gerçekleştiği ve karantina kurallarına uyulmadığı bir yerde 4 futbolcunun Brezilya'ya 3 gün önce giriş yaptığı halde uyarılmaması veya karantina kurallarının ihlal edilmesini müsabaka başlama düdüğüne kadar beklenmesinin cevabı halen verilmiş değil.

Anvisa'nın direktörü Alex Campos, "Maçın kesintiye uğraması beklenmiyordu. Ama birbiri ardına suç işlediler. Otelden ayrılmamalarını, kendilerini karantinaya almalarını istedik ama onlar sahaya alındılar. Brezilya'da (herkes için) kurallarımız ya var ya da yok" dedi.

Ancak bu açıklamalar tatminkar görülmedi. Nihayetinde bir futbol ülkesi Brezilya'nın sportif açıdan gururu tüm dünya önünde kırıldı.

Bir ulusun onuru 'prosedürler yüzünden' ayaklar altına alındı.Çünkü ANVİSA yetkilileri Arjantinli 4 futbolcuyu gözaltına alıp sınır dışı etmek istediler.

Oysa para cezası uygulanabiliyordu. Anvisa, Güney Amerika Futbol Konfederasyonu (Conmebol), Brezilya federasyonu ve Arjantin milli takımının temsilcileriyle bir araya gelerek sporcuların Kovid protokolünü ihlal ettiğini, hapse atılmaları gerektiğini ve ülkeden sınır dışı edileceğini söyledi.

Bu uygulamayı kabul etmeyen Arjantin futbol takımı ve federasyon yetkilileri ülkeyi terk etti.

Brezilya-Arjantin maçında küresel skandal yaşandı

Arjantin Futbol Federasyonu (AFA) başkanı Claudio Tapia, "Herhangi bir yalandan söz edemezsiniz" diye savundu;

Sağlık mevzuatı var ve sağlık yetkilileri mevcut bir protokolü onaylıyor. Her şeyi yerine getiriyoruz. Yaşananlar talihsizlik oldu. Maskesi olmayan dört kişi sahaya girip oyunu yarıda kesti.

Anvisa'nın suçlamalarına rağmen, Brezilya'da pandemi başladığından beri bu büyüklükte halka açık etkinlik, sağlık müfettişler tarafından bu şekilde askıya alınmadı.

Brezilya Kovid-19 kurallarına göre ise, ülkeye girişinden 14 gün içerisinde İngiltere'de bulunmuş olan yolcuların 14 gün karantinada kalması gerekiyor.

İngiltere'nin yanı sıra, Güney Afrika ve Hindistan'dan gelen yolcular da aynı kurallara tabi. Arjantinli dört futbolcunun son 14 günde İngiltere'de bulunmasına rağmen, Brezilya'ya girmek için istenilen yeminli beyana göre son 14 günde İngiltere'de bulunmadıklarına dair belge imzaladığını iddia etti.

Dört Arjantinli oyuncu son iki haftada São Paulo'ya gitmeden önce Arjantin futbol takımı, Karakas'ta Venezuela ile oynadı.

Brezilya Futbol Konfederasyonu başkanı Ednaldo Rodrigues, yaşananlardan duyduğu rahatsızlığı ve şaşkınlığı dile getirerek, Anvisa'nın tüm milli takımlara Brezilya'ya giriş yönetmeliği konusunda bilgi verdiğini ve üç gündür Arjantin takımını izlediğini açıkladı.

Ayrıca Brezilya federasyonunun herhangi bir müzakereye katıldığını da reddetti. Rodrigues, "Brezilya Konfederasyonu sağlık standartlarına saygı gösteriyor" dedi.

Üstelik yine 2021 yılı Temmuz ayında Arjantin ve Kolombiya'nın pandeminin nedeniyle son Copa America'yı (Güney Amerika Futbol Şampiyonası) organize etmeyi reddetmesinin ardından Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro Conmebol'a destek verdi.

Brezilya Yüksek Mahkemesi, Brezilya Sosyalist Partisi ve Ulusal Metal İşçileri Konfederasyonu'nun turnuvanın askıya alınması taleplerinin ardından şampiyonayı düzenlemeye izin verdi.

Brezilyalı oyuncuların eleştirilerine rağmen şampiyona Brezilya'da yapıldı ve  final maçında Brezilya, Arjantin'e 1-0 yenildi.

Elbette bu skandalın iki sorumlusu var. Birincisi Bolsonaro hükümetine bağlı Sağlık Kurumu Anvisa. İkincisi ise CONMEBOL'di.

Conmebol, sorumluluktan kaçındı ve organizasyonun FIFA'nın sorumluluğunda olduğunu vurguladı. Dünya futbolunun en üst makamı soruşturma açtı ve ilgililerden rapor istedi.

Kulislere göre ilk yaptırım futbol ülkesi Brezilya'nın, Katar 2022 Elemeleri'ne katılamayacak olması ve Arjantin'in, Brezilya maçından üç puan alarak ayrılması şeklinde bir düşünce hakim.

Nitekim bu durumla ilgili en dikkat çekici soruyu Arjantinli ünlü futbolcu Lionel Messi sordu:

Üç gündür buradayız. Oyunun başlamasını mı beklediler? Neden daha önce haber vermediler? Neden otele gitmediler? Bizi ne için oynatıyorlar? Bütün bunları dünya görüyor.

Dolayısıyla 'Bu futbol skandalı, Bolsonaro hükümetinin planlı bir komplosu mu? Yoksa bir plansızlığın yarattığı skandal mı?' soruların cevabını 'şuan için' bilmiyoruz. Ancak olgular üzerinden açıklayabiliyoruz. 

Çünkü paradoksal olarak Bolsonaro, koronavirüsü küçümseyen bir liderdir. Brezilya'da bir futbol maçının Kovid-19 mevzuatından ötürü ertelenmesi alışılagelmiş bir şey olmadığı için dikkat çekiyor.

Brezilya-Arjantin maçında yaşanan skandalın planlı bir örneği ABD-94 Dünya Kupası'nda yaşanmıştı.

Arjantinli futbolcu Maradona, antrenörünün verdiği Rip Fuel adlı bir enerji içeceği içtiği için ünlü olmak vaadiyle para alan bir ekibin 'doping testine' maruz kalıyor.

Ünlü olmak isteyen yetkililerin test yapmasıyla Maradona doping yüzünden evine gönderiliyordu.

Bolsonaro, Anayasal sistemini tıkamaya çalışıyor

Brezilya'nın bağımsızlığının 199. yıldönümünde, yani 7 Eylül'de Bolsonaro taraftarları Brezilya Silahlı Kuvvetleri'nin darbe yapmasını; Yüksek Mahkeme ve Kongre'nin yetkililerini askıya alınmasını isteyen bir protesto gösterisi düzenledi.

Hatta bu gösteriyi "Demokrasiye saygı ve Özgürlük" adı altında yaptı!

Brezilya Cumhurbaşkanı Bolsonaro, bir süredir hakkında açılmış dava ve soruşturmalar yüzünden görevden alınma ile karşı karşıya.

Başkan, sürekli olarak Yüksek Mahkeme yargıçlarını ya görevden almaya veya argo sözlerle hedef haline getiriyor.

Başkan Jair Bolsonaro'nun takipçileri, sokaklarda "ifade özgürlüğünü" savunacaklarını ve cumhurbaşkanı hakkında soruşturma yürüten Yüksek Mahkeme'de yargılanan başkana destek olmak için "yeni bir bağımsızlık" çağrısında bulunacaklarını duyurdular.

Üstelik bu gösterileri ülkenin bağımsızlık günü olan 7 Eylül tarihine denk getirdiler!! Yani gösterilere geniş bir meşruiyet alanı katmak için bağımsızlık günü ile pekiştirdiler; ayrıca milli futbol maçından 2 gün sonrasına… Hem de Arjantin gibi kadim ve ezeli bir rakibe karşı…

Bu bağlamda Bolsonaro, Ordu'dan disiplinsizlik nedeniyle atılmış; Askeri diktatörlük döneminde muhaliflere yönelik bir bombalı suikaste de adı karışmıştı.

Dolayısıyla futbol maçında yaşanan skandalda sağlık görevlilerin sahaya girmesi, iktidarı olağan şüpheli göstererek askeri darbeye meşru bir zemin hazırlandığı algısı yaratıyor!

Cumhurbaşkanı Bolsonaro'nun destekçileri bu siyasi, sportif ve toplumsal gerilim çerçevesinde ülkenin bağımsızlığının yıl dönümünde yürüyüşe geçti.

Özellikle Bolsonaro taraftarları olan evanjelikler, milliyetçi polis ve askerler, şehirli muhafazakarlar, sermaye çevreleri ve LGBT karşıtlarının katılım sağladığı gösteriler gerçekleşti.

Gösterilerde başkent Brasilia, Sao Paulo ve Rio de Jenerio şehirlerinde yapıldı… Özellikle Rio ve Sao Paulo'da yüksek katılım çekti. Ancak bu şehirler sağ siyasetinin aynı zamanda kalesi sayılan şehirlerdi.

Bolsonaro, Sao Paulo'da yaptığı konuşmada yargının meşruiyetini sorguladı ve onu yalnızca Tanrı'nın cumhurbaşkanlığından uzaklaştırabileceği söyledi. Görev süresinin "ölüm ya da zaferle" biteceğini, hapse atılmayacağını da sözlerine ekledi.

Bolsonaro, taraftarlarını protesto için Brezilya'nın Bağımsızlık Günü'nde sokaklara çıkmaya çağırırken, ABD Başkan Donald Trump'ın 6 Ocak'ta destekçileri tarafından ABD başkenti Capitol'deki isyana benzer bir şiddete dönüşeceğinden endişe ettiler.

Nitekim göstericiler sosyal medya platformlarında Yüksek Mahkeme binası ve Çin Büyükelçilik binaların basılması konusunda fikir birliğine varmıştı. Ancak gösterilerde herhangi bir taşkınlık yaşanmadı.

Bolsonaro, 2022'de yeniden seçilmek için kendisine muhalif olan ve hakaret ettiği yargıç Moraes'in; seçim mahkemesinin başkanlığını üstlenecek olması durumunda kararlarına uymayacağını açıkladı.

Bolsonaro "Benim için üç seçenek var: Hapse atılmak, öldürülmek veya galip gelmek. Alçakların bilmesine izin veriyorum: Asla hapsedilmeyeceğim!" diye konuştu.

Ülke de siyasetin tansiyonu artıkça; üslupta sertleşiyor. Bolsonaro, yargıç Alexandre de Moraes'i 'alçak' olarak nitelendirdi ve "Onun gibi insanların demokrasimizi kırbaçlamaya ve anayasamıza saygısızlık etmeye devam etmesini kabul etmeyeceğiz" dedi.

Bolsonaro, Yüksek Mahkemeyi kast ederek "Piçlere asla tutuklanmayacağımı söylemek istiyorum" ifadelerini kullandı. Bolsonaro geçen ay da, yargıçlara "O.Ç." demişti

Bolsonaro, miting yaparak vitrine çıktı. Aslında miting yapmadı Hayatta kalıp kalmayacağını oyladı. Çünkü Bolsonaro CIA başkanı Burns'ın Brezilya ziyaretinden sonra özgüveni iyice düştü ve öldürmekten korkuyor. Bu gerilimden kaçınmak için bir şekilde Silahlı Kuvvetleri darbeye ikna etmesi gerekiyor.

Brezilya Sağlık Ajansı, Sağlık Bakanlığına bağlı... Sağlık Bakanlığını da Bolsonaro'nun atadığı askerler yönetiyor. Hatta bir general sağlık bakanı bile oldu. 

Brezilya'da futbol din gibi; ezeli rakip Arjantin ile karşı karşıya gelmek milli bir meseledir. Dolayısıyla bir ülke dünyaya mahcup oldu. Bu kaotik ortam her türlü siyaset mühendisliğine açık bir politik atmosfer yaratıyor!..

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.