Bilim insanları yeni bir çalışmada, büyük gezegenlerin milyarlarca yıl içinde küçülmesinin, evrende Dünya'nın iki katına yakın büyüklükte gezegene nadiren rastlanmasının sebebine dair yıllardır açıklanamayan gizeme muhtemelen ışık tuttuğunu söylüyor.

ABD'deki Flatiron Enstitüsü'ndekiler de dahil araştırmacılara göre, gezegen avlama görevleri uzak yıldızlar etrafında dönen binlerce gezegen keşfederken, boyutu Dünya'nın yarıçapının 1,5 ila iki katı arasında değişen bu tür ötegezegenlerin sayısı çok az.

The Astronomical Journal adlı bilimsel dergide yayımlanan çalışmada bilim insanları, ilk kez 2017'de keşfedilen bu "yarıçap uçurumunun" mini-Neptünler denilen gazla kaplı büyük gezegenlerin milyarlarca yıl içinde atmosferleri yok olurken küçüldüğü bir süreçten kaynaklanıyor olabileceğini öne sürüyor.

Araştırmacılar bu mini-Neptünlerin gazlarını kaybederken gezegen yarıçap uçurumunu "aşarak" gezegenimizden daha büyük süper-Dünyalar haline geldiğini açıkladı.

Çalışmada bilim insanları Kepler uzay teleskobu tarafından tespit edilen ötegezegenleri genç ve yaşlı olarak sınıflandırdı ve yarıçap uçurumunu yeniden değerlendirdi.

Daha genç sınıfta en seyrek görülen gezegen yarıçapının daha yaşlı sınıfın ortalamasından küçük olduğu; genç gezegenler için en nadir görülen büyüklüğün Dünya'nın yarıçapının 1,6 katı, daha yaşlı gezegenlerdeyse Dünya'nın yarıçapının 1,8 katı olduğu tespit edildi.

Başka bir deyişle ötegezegenler arasındaki yarıçap uçurumunun daha önce düşünülenden daha boş olduğunu buldular.

Bilim insanları sonuçlardan yola çıkarak mini-Neptünlerin milyarlarca yıl içinde gaz katmanları kayboldukça geride sadece katı çekirdeği kalacak şekilde önemli ölçüde küçülebileceği teorisini ortaya attı.

Araştırmacılar bu yarıçap uçurumunun, en büyük boyutlu süper-Dünyalarla atmosferlerini hâlâ koruyabilen en küçük boyutlu mini-Neptünler arasındaki uçurum olduğunu düşünüyor.

Bilim insanları en büyük süper-Dünyalar haline gelen daha büyük mini-Neptünler için sürecin daha uzun sürdüğünü fakat sürecin, yerçekimi atmosferini tutacak kadar güçlü olan en büyük gaz gezegenleri etkilemeyebileceğini söyledi.

Daha önceki çalışmalar gezegenlerin büyüklüğünün, oluşumları esnasında boyutlarını şişirmek için yakınlarında ne kadar gaz bulunduğuna bağlı olarak genelde doğumlarında belirlendiği teorisini sunmuştu.

Başka bir teori, göktaşlarıyla çarpışmaların kalın atmosferi patlatarak daha küçük gezegenlerin çok fazla gaz biriktirmesini önleyebileceğini, bu olayın 10 milyon ila 100 milyon yıl sürebileceğini iddia etmişti.

Mevcut bulgularla bilim insanları sürecin genelde milyarlarca yıl sürdüğünden emin, bu da küçülmenin gezegensel çarpışmalardan veya gezegen oluşumunun doğasından kaynaklanan bir özelliğinden kaynaklanmadığını öne sürüyor.

Araştırmanın ortak yazarı, Flatiron Enstitüsü'nden araştırma görevlisi Trevor David yaptığı açıklamada “En önemli nokta gezegenlerin bazen düşünme eğiliminde olduğumuz gibi durağan kaya ve gaz küreleri olmaması. Bu gezegenlerden bazıları yaşamlarının başında 10 kat daha büyüktü” dedi.

* İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/space

Independent Türkçe için çeviren: İrem Oral