Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Bilim Kurulu toplantısının ardından yaptığı açıklamada önümüzdeki iki ay boyunca aşı tedarikinde sıkıntı yaşanacağını ancak sonrasında aşı bolluğunun beklendiğini duyurdu.
Bakan Koca, haziranda teslim edilen Biontech aşı miktarının da 30 milyon dozu geçeceğini öne sürdü.
Daha önce yaptığı bir açıklamada nisan sonuna kadar 100 milyon doz Sinovac aşısının beklendiğini söylemişti Bakan Koca.
Ancak son açıklamasında Sinovac'ın nisan sonuna kadar verdiği 100 milyon doz aşı sözünü tutamadığını açıkladı.
Koca, daha önceki bir açıklamasında ise Çin Sinovac aşılarının gönderilmeme nedeni olarak da "Bu firmanın üretim eksikliğinden değil, Çin hükümetinin üretilen aşıları kendi vatandaşları için kullanmasından kaynaklanıyor" demişti.
Rus aşısı mayısta geliyor
Koca, ayrıca önümüzdeki altı ayda 50 milyon doz Rus Sputnik V aşısı almak için sözleşme imzalandığını açıklayarak, mayıs ayında başlayacak sevkiyatın ardından teknoloji transferi ve Türkiye'de üretim konusunda da anlaşmaya varıldığını duyurdu.
Koca, mayıs ayı içerisinde gelecek olan Sputnik V aşısı miktarı hakkında ise ayrıca bilgi vermedi.
Aşı belirsizliği endişeye neden oldu
Koca'nın aşıların gecikeceğine dair açıklaması genel bir endişeye yol açtı.
Peki Türkiye'ye şu ana kadar ne kadar aşı geldi? Bunların kaçı kullanıldı ve mevcut yerli aşılarda son durum ne?
Gelen aşı miktarında iki farklı rakam
Türkiye'ye gelen aşı miktarıyla ilgili de Bakan Koca'nın iki farklı açıklaması bulunuyor.
13 Nisan 2021 Salı günü Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu toplantısının ardından yaptığı açıklamada Türkiye'ye bugüne kadar 26 milyon doz Sinovac, 4,5 milyon doz da Biontech aşısı geldiğini belirtmişti. Yani bu açıklamaya göre Türkiye'ye şu ana kadar 30 milyon 500 bin doz aşı geldi.
Ancak Sağlık Bakan Fahrettin Koca'nın Korkusuz Yazarı Gürkan Hacır'a yaptığı ve geçtiğimiz 26 Nisan 2021 Pazartesi günü gazetede çıkan demecinde ise Türkiye'nin elindeki aşı miktarını 28 milyon doz olarak açıklamış, bunun 20 milyonunun vatandaşlara yapıldığını kaydetmişti.
Koca, Hacır'a yaptığı açıklamada bu aşıların 4,5 milyon dozunun Biontech olduğunu bilgisini de vermişti.
Yani Koca'nın ikinci ve son açıklaması dikkate alındığında Türkiye'ye bugüne kadar gelen 28 milyon doz aşının yaklaşık 23 milyon 500 bini Sinovac iken geri kalan 4,5 milyonu Biontech aşısı.
22 milyon 430 bin kişi aşılandı ama çoğu ilk dozda kaldı
Sağlık Bakanlığı'nın her gün güncel yayınladığı verilere göre şu ana kadar 22 milyon 430 bin 980 kişi aşılandı.
Bunlardan birinci doz aşı uygulanan kişi sayısı 13 milyon 605 bin 208 kişi iken ikinci doz aşı olan kişi sayısı 8 milyon 825 bin 772 kişi. Yani aşı vurulanların bile çoğunluğunun aşı süreci halen tamamlanmış değil.
Ortalama 5 milyon 569 bin doz aşı kaldı
Yine Koca'nın son açıklamasına göre bakıldığında şu ana kadar Türkiye'ye gelen aşı miktarı ile kullanılan aşı miktarına bakıldığında elde 5 milyon 569 bin 20 doz aşı kalmış görünüyor. Bu kalan sayı mevcut ikinci dozları bile karşılamaktan çok uzak.
Aşı da belirlenen hedeflerin tutturulması zorlaştı
Koca daha önceki açıklamalarında 55 yaş üstünün aşılanmasına geçildiğini kaydetmiş, haziran ayı sonuna kadar 40 yaş üstü herkesin aşılanmasını hedeflediğini belirtmişti.
Mevcut tabloda 55 yaş üstünün aşılanmasının kısa sürede bitirilmesi ve haziran sonuna kadar 40 yaşın üstünün aşılanması hedefinin tutturulup tutturulamayacağı noktasında belirsizlik oluştu.
Sipariş var ama tedarik sorun
Koca'ya göre Türkiye, Çin, Rus ve Alman aşılarından toplam 210 milyonluk bir anlaşmayı haziran sonuna kadar sağlayacak.
Fakat sipariş vermek tek başına yetmiyor. Asıl sorun siparişten sonra tedarikin sağlanması.
Firmalar üretim sıkıntısı veya kendi ülkelerinin ihtiyaçlarından dolayı Sinovac örneğinde olduğu gibi siparişleri zamanında teslim etmeyebiliyor.
Yerli aşı sonbahardan önce imkansız gibi
Bu noktada akıllara yerli aşı çalışmalarının ne olduğu sorusu geliyor.
Geçtiğimiz yıl bazı yerli firmalar bu yılın mayıs ayını kastederek yerli aşının kullanımda olacağını iddia ettikleri halde sonrasında ses çıkmadı.
Buna karşın yerli aşı çalışmaları da halen sürüyor. Bu konuda hem Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank'tan hem Sağlık Bakanı Koca'dan dün açıklamalar geldi.
Varank katıldığı bir televizyon programında Kovid-19 Türkiye Platformu adı altında biz 7 farklı aşı çalışması yapıldığını söyleyerek kendisinin de deneği olduğu VLP aşısında aşama kaydedildiğin söyleyerek, "Faz1 bitmek üzere, faz2 ve faz3 biterse... İnsan sağlığından bahsediyoruz. Bu aşıların her şeyinin başarılı şekilde bitmesi gerekiyor. Sonbaharda biz VLP aşımızı elimize alabiliriz diye düşünüyoruz" dedi.
Koca ise 11 Şubat 2021 Pazar günü yaptığı basın açıklamasında 17 ayrı yerli aşı denemesinin sürdüğünü kaydetmişti.
Koca dün yaptığı açıklamada ise yerli aşı çalışmalarındaki son durumla ilgili şu bilgileri verdi:
Yerli inaktif aşımız Faz II denemelerini tamamladı. Sonuçların değerlendirilmesini takip eden önümüzdeki birkaç gün içinde Faz III denemelerinin hazırlıkları başlayacaktır. Bu yaygın kullanım öncesi son aşamadır. İkinci inaktif aşımız ise Ankara Şehir Hastanesi Klinik Araştırma Merkezinde Faz I aşamasına başlamış ve ilk gönüllülerinin aşılanmasını tamamlamıştır.
Faz I çalışması devam eden bir diğer aşı adayımız olan virüs benzeri parçacık aşısı ise ilk gönüllülerinin tamamını aşılamış durumdadır. Mayıs ayı sonunda Faz II çalışmasına geçilmesi hedeflenmektedir. Intranazal uygulanacak aşı adayımız için ise Faz I çalışması için araştırma ürünü üretilmiştir. Gerekli testler tamamlandıktan sonra Faz I çalışmasına başlanacak. Adenövirüs temelli Vektör aşı adayımız ise üretilmiş ve Faz I aşamasına ulaşmıştır.
Fincancı, bakanlığın verdiği bilgileri güvenli bulmuyor
Peki uzmanlar son durumu nasıl değerlendiriyor.
Türk Tabipler Birliği Başkanı Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı, bakanlıkça yapılan şu ana kadar 28 milyon doz aşının alındığı, bunun 22 milyonunun kullanıldığı yönündeki açıklamalara güvenmediklerini belirterek, "Çünkü net bir açıklama yok ortada. Ancak yapılan son açıklamalara bakıldığı zaman şu an elimizde aşı kalmadığı anlaşılıyor" iddiasında bulunduktan sonra şöyle konuştu:
"Firmalar patent hakkında vazgeçmeli"
Başta da söylemiştik aşı çeşitliliği önemli diye. Zaten sınırlı kapasiteyle üretim yapan Türkiye'nin sipariş ettiği aşıyı temin etmesi mümkün olmayabilir diye. Bu sadece Türkiye için değil, dünya için de bir sorun. Şirketlerin dünyanın ihtiyacı olan aşıyı sağlaması zor. Bunun için Dünya Sağlık Örgütü'nün de dediği gibi patent hakkının kaldırılarak insan sağlığının korunması için aşıların üretiminde devletlerin de devreye girmesi gerekiyor. Zaten bu firmalar, aşıları geliştirirken kamu imkanlarından yani sıradan insanların paralarından faydalandılar. Şimdi bize ait olanı bize vermek zorundalar. Bütün dünyada aşılar üzerindeki patent hakkının kaldırılarak devletler eliyle seri üretime geçilmesi gerekiyor.
"Aşı gelinceye kadar toplumu korumak gerekiyor"
Aşıların gecikebileceğine dikkat çeken Fincancı, bu nedenle toplum sağlığının korunması için ek önlemler alınması gerektiğini belirterek, "Aşlar gelinceye kadar toplumu korumak gerekiyor" ifadelerin kullandı.
"Türk gibi başladık ama Alman gibi bitirebileceğimize dair tereddüt oluştu"
Üsküdar Üniversitesi Tıbbi Farmakoloji Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Tayfun Uzbay, aşılama işinin Türkiye'de iyi başladığını belirterek, "Hani derler ya 'Türk gibi başla Alman gibi bitir.' Evet biz pandemiyle mücadeleye Türk gibi başladık ama Alman gibi bitirip bitiremeyeceğimiz noktasında bir tereddüt oluştu" diye konuştu.
"Aşılama yapılmazsa pandemiyle başa çıkamayız"
Bakan Koca'nın Çin firmasının Sinovac aşılarını göndermediğini söylediğini hatırlatan Uzbay, sözlerine şöyle devam etti:
İyi de neden göndermedi, bunun bir yaptırımı yok mu? Sadece göndermedi dedi. Peki göndermeyince bir B planımız ne? O gelmeyince elimizdeki Biontech bu işe yetecek mi? Şimdi Biontech'lerin yapılış tarihleri uzatılıyor. Erteleme sonrasında gelecek mi orası da muallak. Şimdi de Sputnik aşısı için anlaşıldı denildi ama vaat edilen aşı ne zamana kadar üretilecek. O nedenle hazır olan aşılardan almamız lazım. Aşılama yapılamazsa pandemiyle başa çıkamayız.
"Aşılamayı düzgün yapan ülkeler daha önce normalleşecek"
Salgının geçmişteki Çiçek salgınlarında olduğu gibi biteceğini belirten Uzbay, ancak burada aşılamanın önemini şu şekilde anlattı:
Aşılamayı düzgün yapan ülkeler hızlı normalleşirken, yapamayan ülkelerin normalleşmesi daha uzun zaman alacak.
"Nüfusun yüzde 70'ini 6-7 ayda aşılamamız zor gibi görünüyor"
Pandemiyi yenmemiz için nüfusun yüzde 70'inin aşılanması gerektiğini söyleyen Uzbay, "Ama şu ana kadar iki dozu aşılanların oranı yüzde 10. Daha yüzde 60'ı aşılamamız lazım. Biz bunu 6-7 ay içinde başarabilirsek mükemmel olur ama biraz zor gibi görünüyor" dedi.
"Yerli aşıyı geliştirmek yetmez, nasıl üretileceğinin de açıklanması lazım"
Uzbay, devam eden yerli aşı çalışmalarında Faz 3 çalışmalarının bitmesinin eylülü bulabileceğini belirterek farklı bir noktaya dikkat çekerek şunları kaydetti:
Diyelim ki bilimsel standartlara uygun olduğunu da ortaya koyduk. Ama aşının üretimi de kolay bir iş değil ki. Faz aşamalarını bitirip 2-3 bin üretirsin ama seri üretim denildiğinde milyonlarca üretmen lazım. Peki bu kadar üretimi nerede ve nasıl yapacaksın? Bunlar muallakta. Bu konuda bir alt yapın var mı? Böyle bir alt yapımız var mı? Örneğin belki vardır ama ben bilmiyorum. Bazı yerli firmalar bunu biz üretiriz diyor ama net açıklamaların yapılması lazım.
"Bir güvensizlik oluştu"
Bir yol haritasının çizilmesi gerektiğini söyleyen Uzbay, "Vatandaşa güven verilmesi lazım. Bir güvensizlik oluştu. Aşı tereddüdü olanlar var ancak belirsizlik sürdükçe vazgeçecekler aşı aramaya başlayacaklar" diyerek sözlerini bitirdi.
© The Independentturkish
