Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 9 Şubat’ta “Milli Uzay Ajansı'nın toplantısına katıldı ve cumhuriyetin 100’üncü yıldönümü için yeni bir hedef daha koydu: Ay’a gitmek
Sloganı “Gökyüzüne bak Ay’ı gör” etkinlikte konuşan Erdoğan, Türkiye’nin Ay yolculuğu ile ilgili şunları söyledi:
Milli Uzay Programı’ndaki birincil ve en önemli hedefimiz, cumhuriyetimizin 100. yılında Ay’a ilk teması gerçekleştirmektir. İnşallah Ay’a gidiyoruz. Hazırlıklarına başladığımız Ay programıyla bu hedefi 2 aşamada tamamlamayı düşünüyoruz.
İlk aşamada 2023 sonunda kendi milli ve özgün hibrit roketimizle Ay’a ulaşarak sert iniş gerçekleştireceğiz. Uzay aracımızı yakın yörüngeye çıkaracak ilk fırlatmayı uluslararası iş birliğiyle hayata geçireceğiz. Hem Ay’a ulaşmayı başaran ülkelerden biri olacak, hem de ikinci aşama için gerekli bilgileri toplamış olacağız.
Erdoğan, son adımda Ay’a bir Türk astronot indirmeyi planladıklarını da sözlerine ekledi.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
İnsanoğlu Mars yolunda
Erdoğan’ın Ay hedefini duyurduğu toplantıdan 10 gün sonra NASA’nın uzay aracı "Perseverance” Mars’a indi. Biz Ay’a gitmeyi hayal ederken, bütün dünya soluğunu tutmuş Perseverance’sı izliyordu. İniş başarıyla gerçekleşti. Kızıl gezegende çalışmalarına başlayan uzay aracının gönderdiği görüntüler birçok meraklı tarafından ilgiyle takip ediliyor.
Bizim yeni katılmaya uğraştığımız uzay yarışı 60 yıldan daha uzun bir tarihe sahip. 4 Ekim 1957'de Sovyetler Sputnik 1 adlı uyduyu yörüngeye göndererek ilk adımı attı. ABD 4 ay sonra, ilk uydusu Explorer 1'i fırlatarak karşılık verdi.
Bu uzay yarışı tüm dünya tarafından tanınan önemli figürler de yarattı. En meşhurları ise uzaya çıkan ilk insan olan Sovyet kozmonot Yuri Gagarin ve Ay’a ayak basan ilk insan olan Neil Armstrong oldu.
Bugün ise uzay tarihinde çok önemli bir ilki başardığı halde, Gagarin ve Armstrong’un gölgesinde kalan birini, uzayda yürüyen ilk insan olan Aleksey Leonov’u hatırlatacağım.
Gagarin’le aynı ekipte
18 Mart 1965’te Pavel Belyayev ile birlikte Voskhod-2 adlı uzay aracında bindiğinde Aleksey Leonov 31 yaşındaydı. Çocukluğunda resme olan merakı yüzünden çevresindeki herkes sanatçı olacağını tahmin ediyordu. O ise uçak teknisyeni olan abisinden etkilenerek pilot olmayı seçmişti.
Ülkesinin kalburüstü askeri pilotlarından birisiydi. 1960 yılında yapılan ilk kozmonot seçmelerine katılan Leonov, göreve kabul edilen 20 kişilik ekipten birisi olmuştu. Bu ekipten 1961'e ilk uzay uçuşunu yapan Yuri Gagarin adını tarihe yazdırmıştı.
Şimdi ise Leonov pilot arkadaşı Belyayev ile birlikte tarihteki yerini almak üzere havalanıyordu.
İçinde oldukları Voskhod-2 adlı uzay aracı Voskhod-1’in modifiye edilmiş haliydi. İlk Voskhod 3 kişilik tasarlanmış ama kabin içinde kozmonotlara hareket edecek yer kalmadığı ortaya çıkınca Voskhod-2’de kapasiteye ikiye düşürülmüştü. Uzayda araçtan dışarı çıkabilmek için Voskhod-2’ye içerdeki havanın dışarı kaçmasını engellemek için bir basınç odası eklenmişti. Görevin hedefi uzayda ilk yürüyüşü gerçekleştirmekti
Uzay boşluğuna ilk adım
Uzay aracı Dünya’nın 2 bin 177 km üzerindeyken operasyon başladı. Leonov üzerinde özel kıyafetiyle 2,5 uzunluğundaki çapı 1,2 metre olan basınç odasına girdi. Uzay aracında kalan kozmonot Belyayev, metal kapağı içerden kapattı. Basınç odasının havasını boşaltıp uzaya açılan kapağı açan Leonov dışarı çıktı.
Tarihi bir andı. İnsanoğlu ilk kez uzayda tek başınaydı. Uzay aracına bir güvenlik kablosuyla bağlıydı. Basınç kabinin üzerine yerleştirilmiş otomatik kamera uzaydaki ilk insanı ve arkasında mavi kürenin görüntüsünü kaydediyordu. Leonov’un kozmonot kıyafetini üzerine de bir fotoğraf makinesi monte edilmişti. Sovyet kozmonot elini göğsündeki makineye dokunarak mekiğin ve uzay yürüyüşünün fotoğraflarını çekecekti.
Ölümden döndü
Üzerindeki özel kıyafette beklenmedik bir aksilik olmuş giysi şişmeye başlamıştı. Leonov bu yüzden ellerini göğsüne getirip fotoğraf çekmeyi başaramadı. Yaşanan aksilik ilk uzay yürüyüşünün başarıyla sonuçlanmasını tehlikeye sokmuştu. Leönov uzak aracına döndü ama karşında büyük bir problem duruyordu. Şişen giysisi yüzünden çıktığı basın kabinene sığamıyordu.
Yaşanan panik yüzünden Leonov ayaklarını sokması gereken tünele başını sokarak girdi. Kapıyı kapatamıyordu. Bu sırada Leonov operasyonun fiyaskoyla sonuçlanmasını engelleyecek hamleyi yaptı, Uzay giysisindeki bir supabı açarak havayı boşalttı. Bu hamle kozmonotun kapısını kapatmayı başardı.
12 dakika 9 saniyeyi boşlukta geçiren ve uzay aracından 15 metre kadar uzaklaşmayı başaran Leonov, ‘uzayda yürüyen ilk insan’ unvanına sahip oldu.
“Uzayın sessizliği beni kalbimden vurdu”
Leonov uzay yürüyüşünün 50. yıldönümünde o tarihi anları şöyle anlattı:
Hayatımda bıraktığı en berrak iz, sadece bir uzay giysisi içinde olmanın yanı sıra, kendimi yıldızlarla çevrili bulmamdı. Sağımda yıldızlar, solumda Dünya vardı ve sadece muazzam, akıl almaz bir sessizlik. Dünya'nın tamamını bir küre olarak görebilmek öylesine göz alıcıydı ki... Karadeniz'i, Kırım'ı, Romanya'yı, Bulgaristan'ı, İtalya'yı hemen tanıyabilmiştim... Tüm bunlar birkaç dakika ya da birkaç saniye içinde olmuştu. Ama en kalıcı etkiyi bırakan sessizlikti. Kalbimin nasıl çarptığını duyabiliyordum. Kendi nefes alışımı duyabiliyordum. Uzayın sessizliği beni kalbimden vurdu. Kalbimin atışlarını ve nefesimi çok net duyuyordum. Bunu düşününce nefesim kesiliyor. Yıldızlar çok parlaktı. Her yerdelerdi. Yukarıdalardı, aşağıdalardı. Yerdeyken, yıldızları sadece yukarıda gökte görebilirsiniz. Uzayda ise onlar her yerdedir.
“İntihar hapını yutacaktım”
Dünyanın ve uzayın ne denli geniş olduğunu yeryüzündeyken kavrayamıyoruz. Uzayı kavrayabilmek için boşlukta olmak gerekiyor. Bunu deneyimleyebileceğimi hiç düşünmezdim
Elbisesinin dizine kadar su dolduğunu söyleyen Rus kozmonot yaşanan sorunu, “Kollarımı kıpırdatamadım, eldivenler parmaklarımdan ayakkabılarım ayağımdan uzaklaşmıştı. İçeri giremeseydim Belyayev’in iyiliği için intihar hapımı yutacaktım” anlattı.
Aksilikler bununla da sınırlı kalmadı. Yaşanan kargaşa hem bir gecikmeye hem de otomatik pilotu devreden çıkartan bir arızaya neden olmuştu. Hesaplanan rotadan çıkan uzay aracı, hedeflenen noktanın 386 kilometre uzağında dağlık bir alanda karlı kaplı bir ormana indi.
Tayga ormanında kazanda banyo
Bu hesapta olmayan iniş nedeniyle kurtarma ekiplerinin uzay aracına ulaşmaları bir günü buldu. İki kozmonot bu süreyi aracın içinde bekleyerek geçirdi. Leonov yıllarca kamuoyundan saklanan bu tehlikeli iniş ve ardından yaşananları da şöyle anlattı.
Manuel inişi kullanmak için izin istedim ki onun o gemide kullanılmaması gerekiyordu. Ben daha yerdeyken, motorların çalışacağı yeri ve ineceğimiz noktayı işaretlemiştim. Manuel iniş için izin aldığımızda, zaten hazırdım. Ural Dağları'nın kuzeyinde, Tayga ormanında bir yer seçtim. Sonra bir anda geminin içinde aşağı inen toz taneleri gördüm. Basıncın yükseldiğini hissettik. Bir sarsıntı oldu ve fren paraşütü açıldı.
Etraf çok ama çok sessizdi. Ciğerlerimi havayla doldurmak istedim. Kocaman kar taneleri yağıyordu. Hava -25 dereceydi ve ağaçlar çatırdıyordu. Helikopter bizden 9 km uzağa indi. Ekip çıkıp, kayaklarla bize ulaştı. Bize sıcak, tahta bir kulübe yaptılar. Ama en önemlisi, 500 litrelik bir kazan getirdiler. Onu karla doldurup ateşin üstüne koyduk. Yani ortada bir uzay gemisi, tayga ormanı, üstünde kazan olan bir ateş ve ormanda banyo yapan iki çıplak adam vardı.
Ay’a gidecek ekibe seçildi
Bu başarılı uçuşun ardından Leonov’un Ay’a gönderilmesi planlandı. Uzay yürüyüşünü gerçekleştiren ilk insan bu kez Ay yolculuğu için eğitimlere başladı, Ancak ABD’nin Sovyetleri geride bırakarak, Neil Armstrong’u Ay’a indirmesinden sonra program iptal edildi.
İlk uzay yolculuğunda iki kez ölümden kurtulan Leonov, ilk uzay istasyonu olan Salyut 1'e gidecek Soyuz 11 ekibine de seçildi. Son anda ekip arkadaşı Valery Kubasov hastalandı. Bu yüzden operasyona yedek ekip gönderildi. Görevi tamamlayan Soyuz-11’de dönüş yolculuğunda bir kaza yaşandı. Soyuz-11 Dünya’ya dönmeyi başardı ama üç kozmonot da boğularak ölmüştü.
Leonov bu yolculuğa gidebilseydi, uzayda en uzun süre kalan ve uzay yolculuğunda hayatını kaybeden ilk insan olarak da tarihe geçecekti.
Her seferinde kefeni yırtmayı başardı
Ülkesinde bir halk kahramanı olan Leonov tüm bunların dışında iki ölüm tehlikesini de kılpayı atlattı. Buz kaplı derin bir göle düşen bir arabadan da sağ çıkmayı başaran, Leonov eşini ve şoförü de karaya çıkartarak bir kez daha azraili atlattı. Başbakan Brezhnev'e yönelik bir suikast girişimi sırasında kurşun yağmuruna tutulan bir arabadan da sağ kurtulmayı başardı,
1975’te Leonov ile Kubasov ABD ve SSCB'nin ortaklaşa yürüttüğü bir uzay projesi, ilk uluslararası insanlı uzay uçuşunda görev aldı. Bu Leonov’un uzaya son gidişi oldu.
Gneralliğe kadar yükselen Leonov,1976-82 arasında "başkozmonot" ünvanıyla Sovyet uzayadamlarının komutanı ve Yuri Gagarin Kozmonot Eğitim Merkezi'nin müdürlüğünü yaptı.
1991'de emekli olan Aleksey Leonov 11 Ekim 2019 tarihinde 85 yaşında Moskova'da vefat etti.
© The Independentturkish
