Soğuk Savaş sırasında ABD'nin Grönland'da yürüttüğü çok gizli bir askeri operasyonda toplanan donmuş toprak örneklerinde bir milyon yıllık fosiller bulundu.

Bu fosillerle ilgili son analizler, yakın geçmişte Grönland'daki buzların tamamen eridiğini gösterdi. Araştırmacılara göre bulgular, buzulların kısa sürede yeniden eriyebileceğine işaret ediyor.

ABD ordusunda görevli bilim insanları, 1966'da Grönland'ın kuzeybatısında yapılan kazıda bir buz çekirdeği ortaya çıkarmıştı. Bilimsel amaçlı gibi görünen Iceworm isimli bu proje, aslında yüzlerce nükleer savaş başlığının konduğu bir yeraltı üssünü gizlemek için icat edilmiş bir görevdi.

Ancak Iceworm başarısız olunca buradaki üs terk edildi ve buz çekirdeği de 2017'de yeniden keşfedilinceye kadar Danimarka'da bir dondurucuda unutuldu.

Vermont Üniversitesi'nden bilim insanı Andrew Christ'in liderliğindeki bir araştırma ekibi, 2019'da bu örnekleri inceleme fırsatı buldu. İncelemede bir milyon yıl önce çiçek açtığı düşünülen fosilleşmiş bitki parçaları keşfedildi.

Grönland'ın şu anki buz örtüsünün yaklaşık 3 milyon yaşında olduğu düşünülüyordu. Ancak bitki parçalarınin keşfi bu düşünceyi çürüttü. Zira bulgular, buzla örtülü bölgenin yakın geçmişte bitkilerle kaplı olduğunu ortaya koydu. 

Geçen yıl, yine Christ'in liderliğindeki uluslararası bir araştırma ekibi, türünün tek örneği olan bu bitki fosillerini ve Gronland'ın dibinden alınan tortuyu ayrıntılı inceledi.

15 Mart'ta hakemli bilim dergisi PNAS'ta yayımlanan bulgular, Grönland'ın büyük kısmının veya tamamının, son bir milyon yılda, hatta belki de son birkaç yüz bin yıl içinde buzsuz kaldığını gösterdi.

Christ, "Buz tabakaları normalde yoluna çıkan her şeyi toz haline getirir ve yok eder" diye konuştu:

Ancak keşfettiklerimiz hassas bitki yapılarıydı ve mükemmel biçimde korunmuşlardı. Fosillerdi ama daha dün ölmüş gibi görünüyorlardı. Bunlar, Grönland'da yaşananları başka hiçbir şeyin yapamayacağı şekilde gösteren bir zaman kapsülü.

Keşif, Grönland buzunun, Dünya tarihinin günümüze yakın sıcak dönemlerinde tamamen eridiğine dair yeni ve rahatsız edici bir tablo ortaya koyuyor.

Bölgedeki buz tabakasının nispeten yakın zamanda ortadan kalkmış olması, günümüzde insan kaynaklı iklim değişikliğinin etkileriyle karşı karşıya kalan buzulların istikrarı açısından endişe verici.

Zira yeni çalışma, Grönland buzunun, iklim değişikliğine karşı düşünüldüğünden daha hassas olduğuna ve geri dönüşü olmayacak şekilde erime riski taşıdığına dair güçlü kanıtlar sağlıyor.

Uzmanlara göre Grönland'ın geçmişini anlamak, bölgenin gelecekteki ısınmaya nasıl tepki vereceğini ve buz örtüsünün ne kadar sürede eriyeceğini tahmin etmek için önem taşıyor.

ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi'ne göre Grönland'ın tüm buzları erirse denizler yaklaşık 7 metre yükselecek. Bu da dünyadaki tüm kıyı kentlerinin risk altında olduğu anlamına geliyor.

Vermont Üniversitesi'nden ve çalışmanın yazarlarından yerbilimci Paul Bierman, "Bu, bizden 20 nesil sonrasını ilgilendiren bir tehlike değil" diyor ve ekliyor:

Tehlike önümüzdeki 50 yıl için geçerli. Ortada acil bir sorun var.

Independent Türkçe, Livescience, Science Daily

Derleyen: Çağla Üren