Bir akşamüstü, bir araştırmacı, Northeastern Deniz Bilimleri Merkezi’ndeki laboratuvarına girdi ve şaşırtıcı görüntülere şahit oldu: Rekabetçi bir cinsel çılgınlık, bireylerin güreşmesi ve baskınlık arayışlarıyla gözlerinin önünde gerçekleşiyordu. Katılımcılarsa bir grup gemi kurduydu. İlk kez gözlemlenen ve kayıt altına alınan sıradışı bir cinsel davranışı gerçekleştiriyordu.

Gemi kurtları kaplanmamış kütük, suların sürüklediği ağaç dalları, iskeleler ve gemileri kabuklarını oyarak kendilerine ev yapan solucan benzeri yumuşakçalar. Bu deniz hayvanları, bir kez oyuk açtığında yapışarak oraya yerleşiyor ve içinde yaşadıkları kendi habitatlarını yavaş yavaş yiyor. Bu şekilde okyanuslardaki ağaçtan yapılara milyarlarca dolar değerinde zarar verdikleri biliniyor.

Gemi kurtları şnorkel benzeri borularını su almak ve atıkları dışarı atmak için kullanıyor. Bu borular yumuşakçanın ağaçtaki evinden dış dünyaya açıldığı tek vücut kısımları.

Ancak yeni gözleme göre, bu borular yalnızca dışarıya açılmada kullanılmıyor.

Deniz Bilimleri Merkezi’ndeki Okyanus Genom Mirası Merkezi’nin yöneticisi Dan Distel şunları söyledi:

Bir hayvanın borusunu diğer hayvanın borusunun içine koyduğu ve sperm saldığı bu tür çiftleşme, çift kabuklularda görülmemişti.

Bankia setacea (B. setacea) isimli gemi kurdu türüne yoğunlaşan yeni makalenin ortak yazarı Distel; deniz tarağı, midye ve gemi kurdu gibi yumuşakçaları barındıran hayvan sınıfı olan çift kabukluların birbirleriyle çiftleşmek için bir dizi farklı yöntemler kullandığını ifade etti.

Çoğu çift kabuklu yumurtalarını ve spermlerini suya bırakıyor ve denk gelip adresi bulmalarını umuyor. Ancak gemi kurtları, üreme ihtimalini arttırmak için alışılmadık karmaşık çeşitlilikte stratejiler sergiliyor. Örneğin, bazıları yavrularını yaban hayatına salmadan önce koruyucu bir kuluçka kesesinde yetiştiriyor. 

Okyanus Genom Mirası Merkezi’nde Distel’le birlikte çalışan, Portsmouth Üniversitesi’nden araştırmacı Reuben Shipway’in laboratuvarda şahit olduğu davranış, bu çeşitlilik içinde bile öne çıkmayı başarıyor.

Distel, Shipway ve Oregon Deniz Biyolojisi Enstitüsü’nden Nancy C. Treneman; 79 gemi kurdunu akvaryumdaki tek parça çam ağacının içinde gözlemledi. Bunlardan 74’ü birbirleriyle çiftleşti.

Araştırmacılar onları izleyerek, psödokopulasyon (sahte birleşme) ismi verilen bu çiftleşme davranışının farklı aşamalarını tanımladı.

Öncelikle alıcı yumuşakça üzerindeki içe alım borusu pasif hale geliyor ve genişçe açılıyordu. Ardından verici yumuşakça üzerindeki dışa atım borusu odun üzerindeki bir komşusunun alıcı borusuyla karşılaşıncaya dek yavaşça ilerliyordu.

Birbirlerini bir kez bulduklarında, borular iç içe geçiyor ve verici alıcıya spermi aktarıyordu. Nihayetinde döllenmiş yumurtalar kendilerine barınacakları ağaç evler bulacakları denize salınıyordu.

Üremede öne geçmek için yarışan deniz kurtları, spermlerini başka bir deniz kurdunun alıcı borusuna yerleştirebilmek için borularını diğer alıcı deniz kurtlarının borularıyla mücadele etmek ve dövüşmek için de kullanıyordu

Bulgulara göre, incelenen bazı deniz kurtları, bir borularından sperm alırken aynı anda kendi spermlerini de diğer alıcı deniz kurtlarına yerleştiriyor. (Gemi kurtları cinsiyet açısından akışkandır ve ayrım gözetmeksizin üredikleri gözlemlenmiştir.)

Bazı deniz kurtları ise alıcı deniz kurdunun borusundan rakip komşuların spermlerini çıkarıp kendi spermlerini verebiliyor. Ayrıca daha hızlı büyüyen ve daha uzun boruları olan deniz kurtları çiftleşmek için daha uzak komşulara da ulaşabiliyor. Shipway, konuyla ilgili şu yorumu yaptı:

Bu, olası eşler yakınlaştırılırken rakiplerin uzaklaştırıldığı nadir ve çok yönlü bir üreme davranışı. Ve rakiplerinin spermini borudan dışarı çekerek uzaklaştıracak kadar ileriye gidebiliyor.

Distel ise “Psödokopulasyonun deniz kurtlarında gerçekleştiği bir süredir biliniyordu. Ama bu çalışma, söz konusu davranışı ilk kez görüntülemiş oldu. Ve ilk kez bu yaratıkların açık, rekabetçi doğası ortaya kondu" dedi.

Distel’e göre, akademik dergi Biology Letters’de yayımlanan bulgular, deniz kurtlarının yaşamda kalmak için evrimleştirdikleri aykırı yöntemlere ışık tutuyor.

Bir parça odun içinde sıkıştığınızda dışarıda dolaşıp kendinize eş bulamazsınız. Bir yandan da daralan bir vakit söz konusu. Deniz kurtları içinde yaşadıkları odunları yiyor ve kendi habitatlarını yok ediyor. Bu nedenle çiftleşmeyi daha başarılı kılmak için bulabileceğiniz her strateji türünüzün daha rekabetçi olmasını sağlar.

Northeastern Üniversitesi

Independent Türkçe için çeviren: Umut Can Yıldız