Çernobil'de yaşayan köpeklerdeki genetik farklılığın, radyasyona bağlı mutasyonla ortaya çıkmadığı bulundu. 

1986'da Ukrayna'da gerçekleşen Çernobil Faciası, tarihin en büyük nükleer felaketleri arasında sayılıyor. Birleşmiş Milletler nükleer santraldeki kazanın doğrudan etkisiyle 50 kişinin öldüğünü tahmin ederken, radyasyona maruz kalma sonucu 4 bin kişinin hayatını kaybettiği düşünülüyor.

Suyun ve doğal alanların kirlenmesine yol açan felaketin ekolojik boyutlarını ölçmek hâlâ pek kolay sayılmaz. Ancak yine de Çernobil Nükleer Santrali'nin olduğu bölgede canlılar yaşamaya devam ediyor.

Bölge tahliye edilirken arkada bırakılan köpekler hayatta kaldı ve sayılarının artmasıyla bugün yüzlercesi Çernobil'de yaşıyor. Bilim insanları daha önce yaptıkları çalışmada bu hayvanların genetiğini, Çernobil'in diğer bölgelerindeki köpeklerle karşılaştırmıştı.

Çalışmada, iki popülasyonun genomundaki 391 bölgede farklılıklar saptanmış ve bunların bir kısmının DNA onarımıyla ilişkili olduğu kaydedilmişti. Bu durumun nedenini anlamak isteyen ekip, yeni bir çalışma yürütmeye karar verdi.

Bilim insanları santral dışındaki köpeklerin genomunun, Rusya ve Polonya'dakilere benzediğini tespit etti. Bu sayede bu popülasyonlardan birini kontrol grubu olarak kullanarak santral yakınındaki köpeklerin DNA'sıyla karşılaştırdılar.

Ekip köpeklerin genomunu tüm kromozomlardan, tek tek nükleotitlere kadar yakından inceleyerek zaman içinde birikmiş DNA mutasyonları aradı. Araştırmacılar, hayatta kalmak gibi avantajlar sağlaması durumunda bu mutasyonların nesiller boyunca aktarılabileceğini söylüyor. 

Hakemli dergi PLOS One'da yayımlanan makalenin yazarlarından Matthew Breen "Aralarında sadece 16 kilometre mesafe olmasına rağmen genetik açıdan farklı iki köpek popülasyonuyla çalıştık" diyerek ekliyor:

Radyasyon, kurşun gibi çevresel toksinlere uzun yıllar boyunca düşük düzeyde maruz kalmanın bu farklılıkların bazılarını açıklayıp açıklayamayacağını belirlemeye çalışıyoruz.

Ancak bulgular, Çernobil köpeklerindeki değişimlerin mutasyondan kaynaklanmadığını gösteriyor. 

Breen "Bu köpek popülasyonu 1986 felaketi sırasında yaşayandan en az 30 nesil uzakta olsa da mutasyonlar bu köpeklere hayatta kalma avantajı sağlasaydı muhtemelen hâlâ tespit edilebilirdi. Ancak bu köpeklerde böyle bir kanıt bulamadık" diye açıklıyor.

Araştırmacılar belki de bu köpeklerin önceden sahip oldukları farklılıklar sayesinde hayatta kalmış olabileceğini söylüyor. Bu hayvanların diğer popülasyonlardan ayrı yaşamaya devam etmesi sonucu farklılıklar bugün gözlemleniyor olabilir.

Bilim insanları bu soruları cevaplamak için çalışmalarına devam etmeyi planlarken, Çernobil'deki köpeklerin veya diğer canlıların tamamen güvende olmadığını belirtiyor.

Makalenin yazarlarından Norman Kleiman "Çoğu insan Çornobil nükleer kazasını Ukrayna'nın terk edilmiş bir köşesindeki radyolojik bir felaket olarak düşünüyor ancak sağlık üzerinde yaratabileceği potansiyel olumsuz etkiler çok daha geniş çaplı" diyor: 

Bunun nedeni, 30 yıl boyunca devam eden temizleme ve iyileştirme çalışmaları sırasında çevreye salınan ağır metaller, kurşun tozu, pestisitler ve asbest gibi diğer birçok zehirli madde.

Independent Türkçe, Popular Science, BBC Discover Wildlife, BBC, PLOS One

Derleyen: Büşra Ağaç