Yakın zamanlara kadar iş dünyasında firmaların prestij açısından öncelik verdiği noktaların başında, kentlerin bilinen yerlerinde gösterişli bir ofislerinin olması geliyordu.
Ancak son yıllarda bu anlayışı değiştiren iki önemli gelişme oldu.
Yüksek kiralarla birlikte artan maliyetler kimi firmaları önce kentin pahalı olarak bilinen semtlerinden daha makul olarak yerlerindeki plazalara ve iş merkezlerine yönlendirmeye başladı.
Bunun sonucunda bir zamanlar iş dünyasının merkezi olarak bilinen ve yer bulmanın zor olduğu İstanbul’un Gayrettepe, Esentepe, Zincirlikuyu, Levent gibi semtlerde bile çok sayıda ofis boşaldı.
İkinci belki de en önemli gelişme ise pandemi ile yaşandı.
Pandemi sonucu uzaktan çalışmanın yaygınlaşması ve bunun kimi sektörler için kalıcı hale dönüşmesiyle birlikte kimi firmalar, yalnızca bulundukları semti değil kullandıkları ofislerin alanını da küçülterek maliyetini daha da düşürmeye çalışıyor.
Konuyla ilgili görüşünü aldığımız tekstilci iş insanı İlker Karataş da yaşanan değişimi doğruladı.
“Geniş, gösterişli mekanların bir önemi olmadığı anlaşıldı”
İş yaşamının temelinde tasarrufun olduğunu söyleyen Karataş, şöyle konuştu:
Eskiden iş dünyasında geniş metrekarelerde çalışmak ve gösteriş, ihtişam önemliydi. Ama bunun bir önemi olmadığı ortaya çıktı. Örneğin tekstil perakande sektöründe kentin en popüler yerlerinde dükkan açmak şarttı. Şimdi ise e-ticaret ile dünyanın dört bir tarafına ürün satabilirsin. Yüksek kiralar ödemeye gerek kalmadı. Ancak e-ticaretin de bir handikapı var. Yüksek kiraların yerini belki aynı miktarda olmasa bile bu sefer reklam giderleri aldı.
“Birkaç saatliğine bile ofis kiralanıyor”
Son süreçlerde bazı plazaların küçük parçalar halinde çalışma ofislerine dönüştürüldüğünü kaydeden Karataş, şunları söyledi:
Bu ofisler gün içinde birkaç kişi tarafından bile saatlik olarak kiralanabiliyor. Siz burada bir kiracı gibi değil, sanki oranın sahibi gibi misafirlerinizle toplantınızı yapabiliyorsunuz. Orayı istediğiniz süreler kapsamında kiralayabiliyorsunuz. Hatta size bir sabit telefon da ayarlanabiliyor. Firmanızın telefonu arandığında telefonu sizin firmanızın adıyla açan bir sekreter de oluyor. Hiçbir aldatmaca da yok. Sonuçta sabit bir ofis tutmak yerine artık pek çok insan, firma bu şekilde bir çalışmaya yöneliyor.
Küçük ofislere yönelim sürer
Pandemi bitse bile küçük ofislere yönelimin devam edeceğini söyleyen Karataş, “İnsanlar ve firmalar, bir kere işlerin böyle yürüdüğünü de görünce bu şekilde devam edecektir. Çünkü devir tasarruf devri” dedi.
“Kulelerden yatay ofislere geçiş arttı”
Firmalara danışmanlık hizmeti veren ve iş dünyasına dair yazılar yazan Canan Duman, pandemiden önce İstanbul’da yaklaşık iki milyon metrekare ofis alanının kiralanması ya satın alınması beklenirken salgınla birlikte ofislere olan talebin de önemli ölçüde azaldığını öne sürdü.
Açıklamasında Gayrimenkul ve Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği (GYODER), 2020 verilerinden de örnekler veren Duman, ofislerin boşluk oranının yüzde 24’e ulaştığına dikkat çekerek şöyle konuştu:
Daha küçük ofisler tercih edilmekte, ofis metrekare fiyatları düşmeye devam etmektedir. Kulelerden yatay ofislere geçiş görülmekte, kira kontratlarının süresi azalmaktadır. Evden çalışmanın yaygınlaşması ev tercihlerine de yansımakta daha büyük evler, bir odasının çalışma ofisi yapılabilmesi nedeniyle daha fazla ilgi görmektedir.
“Ofisler boşalacak, çalışanlar neo-göçebe tarzı benimseyecek”
Duman, bu durumun sadece Türkiye’ye özgü değil, küresel bir gelişme olduğunu söyleyerek, “Yakın gelecekte ofisler boşalacak. Çalışanlar yaşam biçimlerini geliştireceği, daha fazla özerkliğe ve özgürlüğe sahip olacağı, kısıtlanmadan bireyselliklerinin önemseneceği neo-göçebe yaşam tarzını tercih edecektir” iddiasında bulundu.
“Herkese bir oda ya da masa yerine paylaşımlı ofis, masa gelecek”
Duman, ofislere dönüşümlü olarak gitmenin etkisiyle herkese bir oda ya da bir masa yerine paylaşımlı ofis ya da masa modeline geçileceğini de öne sürerek, kişi başına düşen çalışma masasının da azaldığını kaydetti.
"Uzaktan çalışanlar ofisi küçültüyor, çalışmayanlar semti değiştiriyor"
Tüketici Sorunları Derneği (TÜSODER) Emlak Komisyonu Başkanı Hatice Kolçak, firmaların daha küçük ofislere yöneldiğini doğrulayarak, “Daha önce 200 metrekare ofis kullanan bir firma artık daha küçük alanda çalışıp maliyetini düşürüyor” dedi.
Her şeye karşın bazı sektörlerin uzaktan çalışmaya uygun olmadığını kaydeden Kolçak, sözlerini şöyle tamamladı:
Örneğin lojistik bu sektörlerden biri. Geçenlerde merkezi Maslak’ta olan kendi sektörünün büyüklerinden olan bir lojistik firması yüksek kirayı ödemek istemediğini söyleyerek başka bir semte geçti. Uzaktan çalışma imkanı olan firmalar ofisleri küçültürken, imkanı olmayanlar semt değiştirerek maliyeti düşürme peşinde. Artık hiç tahmin etmeyeceğiniz mahallelerde büyük markaların ofislerini görebilirsiniz.
© The Independentturkish
