Burası Cezayir, ya çöl,
Develerin binlerce yıl taşıdığı,
atalardan,
Sevgi,
Us.Ya hurma, tadın yok gayri,
Nice saklasan yalnızlığı,Nasıl haykırıyor çiğnenmiş kumlar,
Ya ana kalk
Ya oğul koş…Fazıl H. Dağlarca
Cezayir ile Osmanlı münasebetlerinin başlaması esasında Yavuz Sultan Selim'in Afrika'daki faaliyetlerinden önce olmuştur.
Zira Engels'in de 1857 yılında yazdığı bir makalesinde işaret ettiği üzere, 1512'de Cezayir Sultanı Selim Kutemi İspanyol tehdidine karşı
Osmanlı padişahından yardım isteyerek Türk donanmasını Cezayir sahillerine davet etmişti.
1496'dan itibaren İspanyollar, Kuzey Afrika kıyılarında çok sayıda yeri işgal edip 1519'da Cezayir'i almak için seferler düzenlediler.
O dönemde Avrupalılar tarafından Barbarossa veya "Kızıl Sakal" olarak bilinen denizci kardeşler Oruç ve Hayreddin, Tunus açıklarında faaliyet gösteriyordu.
Oruç Reis, 1517'de Osmanlı himayesini girse de vefat edince kardeşi Barbaros 1518'de onun yerine Cezayir komutanı olmuştu.
Barbaros'un hatıralarını yanında çalışan Seyyid Murad, "Gazavât-ı Hayreddin Paşa" adıyla kaleme almıştı.
Barbaros Hayrettin Paşa, "Gazavat-ı Hayreddin Paşa" adlı hatıralarında, konuyu şöyle anlatıyor:
İspanyol kafiri, Cezayir limanının 300 metre açığında kayalık üzerinde bir kale yapmıştı. Penon derlerdi. Kaleye üçyüz muhafızla birkaç top koymuşlardı. Kale kumandanı Don Martin de Vergas, yaşlı bir asilzade idi. Bir zamanlar iyi tanınan namlı kaptanlardandı.
Eskiden İspanyol kafiri buradan Cezayir limanını topa tutar, Cezayir Müslümanlarına istediğini yaptırırdı. Şimdi bizden korkularından böyle haltlar yiyemez olmuşlar. Don Martin'e kaleyi teslim edip çekilip gitmesini teklif eyledim. Reddetti. Bunun üzerine bombardımana başladım.
Toplarımız 20 gün geceli gündüzlü kaleye gülle attı. Kale sonunda düştü. Nihayet kayalığa çıktım. 2 Mayıs 1529'da Penon kalesi elimize geçti. Vaktiyle İspanyollar, Cezayir şehri camilerinde ezan okunurken, minarelere topla nişan alıp yıkarlardı.
Bu işi sırf keyif için yaparlardı. Nice minare yıkan ve nice müezzinin kellesini uçuran topçubaşıyı huzuruma getirttim. Bre kafir dedim; keskin nişancı imişsin. Bir gülle ile bir minare yıkarmışsın. Gör şimdi top atışı nasıl olurmuş! Kafiri bir topa koyup deryaya attırdım. Haset edenlerin hasetleri içlerinde kaldı.
İngiliz askeri tarihçisi Edward K. Chatterton, onu "gelmiş geçmiş en büyük korsan ve Akdeniz'in sularında taşıdığı en zeki taktikçi ve stratejistlerden biri" olarak tanımlamıştı.
Chatterton, onun ölümünün Hıristiyan Avrupa tarafından büyük bir rahatlama ile karşılandığını yazar.
Şair Yahya Kemal Beyatlı büyük denizci Barbaros Hayrettin Paşa'yı dizelerinde şöyle anlatmıştı:
Deniz ufkunda bu top sesleri nerden geliyor?
Barbaros, belki, donanmayla seferden geliyor!
Adalar'dan mı?
Tunus'tan mı, Cezayir'den mi?
O mübarek gemiler hangi seherden geliyor?
Yukarıda bahsedildiği üzere Filozof Engels, 1857 yılında Cezayir'le ilgili bir yazısında "Fransa sömürgesi olan eski Türk paşalığı Cezayir'e 1492'de kaçan Mur'ları Sultan II. Selimin emriyle Oruç Reis kurtardı" demiştir.
Alman filozof Engels bile 1857'de gördüğü Afrika'daki Türk varlığını yazarken, Cezayir sultanı Selim Kutemi'nin İspanyol baskınlarından ötürü Osmanlılardan yardım istediğini kaydediyor.
Demek ki Osmanlı'yı o coğrafyaya çeken belli başlı etkenler vardı.
Cezayir'de Osmanlılar
Cezayir, Osmanlı İmparatorluğu'nun 1515 ile 1830 yılları arasında yaklaşık üç yüzyıl süren hakimiyeti altında pek çok kültürel, toplumsal ve ekonomik değişim geçirmiştir.
Bu dönemde Osmanlı yönetimi, sadece Cezayir'in idari yapısını değil, aynı zamanda halkının kültürünü, geleneklerini, günlük yaşamını, dilini ve dinini de şekillendirmiştir.
1830 yılında Fransız işgali başladığında Osmanlı İmparatorluğu'ndan bağımsızlık elde eden Cezayir, Osmanlı mirasını hala taşımakta idi.
Cezayir'deki Osmanlı dönemi, sadece bir yönetim biçimi olarak kalmamış, aynı zamanda derin bir kültürel ve toplumsal iz bırakmıştır.
Bu makalede, Osmanlı İmparatorluğu'nun Cezayir'deki mirası, kültürel, dilsel, dini ve toplumsal açıdan incelenecektir.
Osmanlı İmparatorluğu'nun Cezayir'e girişi ve yönetimi
Osmanlı İmparatorluğu, 1515 yılında Hayreddin Barbarossa'nın Cezayir'de yönetimi devralmasıyla Cezayir topraklarında etkisini hissettirmeye başlamıştır.
Barbarossa'nın denizcilik alanındaki başarıları ve Osmanlı donanmasının desteği ile Cezayir, Osmanlı egemenliğine girmiştir.
Bu olay, sadece Cezayir'in Osmanlı toprakları arasına katılmasına yol açmakla kalmamış, aynı zamanda bölgenin Osmanlı yönetim şekliyle tanışmasına da neden olmuştur.
Osmanlı döneminde Cezayir, Kuzey Afrika'daki önemli bir Osmanlı eyaleti olarak, yerel halkla birlikte Türk kökenli askerlerin, devlet görevlilerinin ve denizcilerin bulunduğu bir yönetim yapısına sahip olmuştur.
Cezayir, Osmanlı İmparatorluğu'nun kuzey Afrika'daki deniz yollarını kontrol etmesi açısından stratejik bir önem taşımaktaydı.
Bu durum, bölgenin Osmanlılar tarafından askeri ve ticari bakımdan sürekli denetim altında tutulmasına olanak sağlamıştır.
Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk zamanlarında, Cezayir'deki yönetim büyük ölçüde askeri liderler ve beylerbeyleri tarafından yürütülmekteydi.
Osmanlı yönetimi, yerel halkı yönetmek için çeşitli yöntemler kullanmış, bu da Cezayir'deki idari yapıyı Osmanlı modeline göre şekillendirmiştir.
Türklerin Cezayir'deki sosyal ve kültürel rolü
Osmanlı yönetimi altında, Cezayir'in kültürel ve toplumsal yapısı önemli ölçüde değişmiştir.
Osmanlı egemenliğinin getirdiği yeni yönetim biçimleri ve sosyal düzen, Türklerin bölgedeki etkilerini her alanda hissettirmiştir.
Cezayir'deki Osmanlı elitinin çoğu, Türkçeyi anadil olarak kullanırken, yerel halk Arapça ve Berbericeyi tercih etmekteydi.
Ancak, Osmanlı yönetimi ve Türklerin yerleşik nüfusu, kültürel etkileşimi teşvik etmiş ve zamanla Türkçe'nin etkisi bölgede yayılmaya başlamıştır.
Osmanlı döneminde, özellikle Osmanlı askeri sınıfı olan Yeniçeriler, şehirlerdeki yönetimde önemli rol oynamış, yerel halkla birleşerek sosyal hiyerarşiyi güçlendirmişti.
Yeniçeri ordusu, sadece askerî görevler üstlenmekle kalmamış, aynı zamanda yerel halkla etkileşimde bulunarak, Osmanlı kültürünü Cezayir'e taşımışlardı.
Osmanlı yönetimi, Türk kültürünün yanı sıra İslam'ın Hanefi mezhebini de Cezayir'de yaymış, yerel halkın büyük çoğunluğunun bağlı olduğu Maliki mezhebinden farklı olarak, Hanefi mezhebinin etkisi artmıştır.
Osmanlı döneminin bir başka önemli sosyal ve kültürel etkisi de Türkler ve yerel halk arasındaki evliliklerle ortaya çıkan Kuloğlu topluluğudur.
Osmanlı elitinin yerel halkla evlenmesi, Türk kökenli bir nüfusun oluşmasına yol açmış ve zamanla bu insanlar, kendi kimliklerini oluşturmuşlardır.
Kuloğulları, Türk ve Arap kültürlerinin birleşimi olarak, Cezayir'deki Osmanlı yönetiminin sosyokültürel yapısının bir parçası haline gelmişlerdir.
Onların yaşadığı kentler, Osmanlı yönetiminin sosyal yapısını yansıtan yerlerdi.
Bu insanlar, genellikle Osmanlı elitinin kıyafetlerini giyer, Türkçe konuşur, Türkçe dua eder ve Osmanlı geleneklerine göre dini ibadetlerini yerine getirirlerdi.
Ancak, bir yandan da yerel halkla iç içe yaşadıkları için Cezayir halkının günlük yaşamında da etkili olmuşlardır.
Bu kültürel etkileşim, Cezayir'deki sosyal yapıyı daha karmaşık hale getirmiş ve Türk ile Arap kültürlerinin birleştiği yeni bir toplumsal yapı oluşturmuştur.
Osmanlı döneminin Cezayir'deki kültürel ve mimarî etkileri
Osmanlı İmparatorluğu'nun Cezayir'deki mirası, sadece yönetimsel değil, aynı zamanda kültürel ve mimari açıdan da derin izler bırakmıştır.
Cezayir, Osmanlı İmparatorluğu döneminde önemli bir kültürel merkez haline gelmiş, özellikle Cezayir şehirlerinde Osmanlı mimarisinin etkileri kendini göstermiştir.
Osmanlı döneminin en dikkat çekici yapıları arasında camiler, medreseler, köprüler ve hanlar bulunmaktadır.
Kethüda Camii ve Hasan Paşa Camii gibi yapılar, Osmanlı mimarisinin zarif örnekleri olup, Cezayir'deki kültürel mirası bugün bile yaşatmaktadır.
Osmanlı dönemi aynı zamanda Cezayir mutfağını da etkilemiştir.
Osmanlı Türklerinin mutfak kültürünün izleri, Cezayir yemeklerinde açıkça görülmektedir.
Özellikle lahmacun, börek ve pilav gibi yemekler, Osmanlı mutfağının Cezayir versiyonlarıdır.
Ayrıca, Türk kahvesi de Cezayir'de Osmanlı'dan kalan bir kültürel miras olarak günlük yaşamda önemli bir yer tutmaktadır.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Öte yandan Osmanlı İmparatorluğu'nun Cezayir'deki etkisi, dilsel açıdan da oldukça belirgindir.
Osmanlı dönemi boyunca, yazışmalarda Osmanlı Türkçesi, resmi dil olarak kullanılmış ve devlet yönetimi, askeri işlemler ve ticaret bu dil aracılığıyla yapılmıştır.
Bugün, Cezayir Arapçasında hala çok sayıda Osmanlı Türkçesinden geçmiş kelime bulunmaktadır. Özellikle günlük yaşamda kullanılan bazı kelimeler, Türkçenin izlerini taşır.
Bunun yanı sıra, Cezayir'deki bazı aileler, Osmanlı döneminden kalan soyadlarını taşımaktadır.
Barbaros, Osmanî ve Hayreddin gibi soyadları, Osmanlı döneminin etkisiyle Cezayir kültüründe varlığını sürdürmektedir.
Cezayir'de Osmanlı mirasının günümüzdeki yeri
Cezayir'deki Osmanlı mirası, sadece tarihi bir iz olarak kalmamış, aynı zamanda Cezayir halkının kimlik ve kültürel yapısının önemli bir parçası olmuştur.
Osmanlı döneminde yerleşen Türkler ve Osmanlı elitinin etkileri, bugün hala Cezayir halkının kültürel ve dini yapısında, hatta günlük yaşamında hissedilmektedir.
Osmanlı döneminin Cezayir'deki izleri, camilerden mutfağa, dilden giyime kadar pek çok alanda kendini göstermektedir.
Cezayir'deki Osmanlı mirası, sadece tarihsel bir hatıra olarak kalmamakta, aynı zamanda halkın kültürel kimliğini oluşturmayı sürdürmektedir.
Bu miras, Cezayir'in çok kültürlü yapısının bir parçası olarak, Osmanlı İmparatorluğu'nun zengin kültür mirasını ve tarihsel bağlarını günümüze taşımaktadır.
Fransız işgali ve Cezayir direnişi
Fransa'nın Cezayir'i işgali, 1830 yılında Fransa'nın, Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı olan Cezayir'deki kıyı bölgelerini işgal etmesiyle başladı.
Fransa'nın ilk askeri müdahalesi hızla genişledi ve birkaç yıl içinde Fransa, Cezayir üzerinde büyük ölçüde baskıcı bir kontrol kurdu.
Bu işgal, Cezayir'de 130 yıldan fazla sürecek olan sömürge yönetiminin başlangıcını işaret ediyordu.
İşgali takip eden yıllarda, Fransa, "pied-noirs" olarak bilinen Fransız yerleşimcilerinin büyük ölçüde verimli topraklara yerleşmesini sağladı.
Bu durum, yerel Cezayir halkının, özellikle Araplar ve Berberilerden oluşan nüfusun yerinden edilmesine ve marjinalleşmesine yol açtı.
Fransız yönetimi, Cezayir halkını Fransız kültürüne ve kurumlarına zorla asimile etmeyi amaçlayan politikalar uyguladı.
Bu durum, Fransız yasalarının, okullarının ve dilinin yerleştirilmesi, ancak yerel halkın haklarının kısıtlanması ve kaynaklara erişimlerinin engellenmesi anlamına geliyordu.
Fransa'nın sömürge yönetimi altında, Cezayir'in yerli halkı ciddi ekonomik sömürü, siyasi baskı ve kültürel ayrımcılık yaşadı.
Fransız yönetim şekli, ağır bir askeri varlık ve direnişin, karşıt görüşlerin baskılanmasını içeren politikalarla karakterize ediliyordu.
Cezayirlilere temel sivil haklar verilmedi ve ekonomi, Fransız yerleşimcilerine ve Fransız devletine yarar sağlayacak şekilde yapılandırıldı ve bu da yerel halk arasında yaygın bir yoksulluğa yol açtı.
20'nci yüzyılın ortalarına gelindiğinde, Cezayir halkında bağımsızlık ve ulusal kimlik duygusu giderek güçlendi.
Bu hürriyet mücadelesi, silahlı direniş hareketlerinin ortaya çıkmasına neden oldu.
1954 yılında, Ulusal Kurtuluş Cephesi (FLN), Cezayir Bağımsızlık Savaşı'nı başlatarak şiddetli ve uzun süreli bir çatışmanın fitilini ateşledi.
Savaş, gerilla taktikleri, bombalamalar, suikastlar ve her iki tarafın da işkence kullanması ile damgasını vurdu.
Fransız askeri, isyanı ezmek için şiddetli bir şekilde karşılık verdi, ancak FLN, Cezayir halkının geniş desteğini kazandı.
Savaş, aynı zamanda Fransız toplumunu derinden böldü, çünkü birçok kişi Cezayir'i elinde tutmanın ahlaki yönünü ve uygulanabilirliğini sorgulamaya başladı.
Uluslararası baskılar ve savaşın Fransa'da giderek daha fazla popülerlik kaybetmesi, nihayetinde müzakerelere yol açtı.
1962'de, Cezayir'e tam bağımsızlık veren Evian Anlaşmaları imzalandı ve böylece Fransız sömürge yönetimi sona erdi.
Fransa'nın Cezayir'i işgalinin mirası karmaşık ve tartışmalıdır. Cezayir bağımsızlığa kavuşmuş olsa da bir asırdan fazla süren sömürgeciliğin etkileri -ekonomik geri kalmışlık, sosyal bölünmeler ve siyasi istikrarsızlık- yıllarca devam etti.
Cezayir ile Fransa arasındaki ilişki, özellikle savaş sırasında yaşanan şiddet ve Cezayirlilerin ile Cezayir'e yerleşen "pied-noirs"ın yaşadığı sorunlarla ilgili çözülmemiş meseleler nedeniyle halen gergindir.
Savaş ve sonrasındaki etkiler, her iki ülkenin tarihini ve siyasi, kültürel manzaralarını şekillendirmeye devam etmektedir.
Fotoğraflarla dünyadan haberler
Fotoğraflarla dünyadan haberler
-
1/30
23 Mart 2025 - Papa Francis Roma'da zatürre nedeniyle 5 hafta hastanede kaldıktan sonra taburcu edilmeden önce Gemelli hastanesinin penceresinden el sallıyor. Tekerlekli sandalye ile balkona getirilen Papa, yaklaşık 2 dakika balkonda kaldı. Yorgun olduğu gözlenen Papa, selamlama sırasında "Sarı çiçekli bir hanımefendi görüyorum, ne güzel" dedi. Papa'nın selamlamasını, hastanede toplanan binlerce kişi takip ederken, bazı inananların ağladığı, bazılarının ise çok mutlu olduğunu ifade ettiği görüldü. Prof. Sergio Alfieri, 22 Mart'ta yaptığı açıklamada, Papa'nın bundan sonra 2 ay boyunca dinlenmesi gerektiğini belirterek, "Papa, yarın hastaneden taburcu edilecek. İki haftadır stabil durumda" demişti. (Filippo Monteforte/AFP) -
2/30
22 Mart 2025 - Formula 1 Çin Grand Prix'sinin sprint yarışını birinci bitiren Lewis Hamilton kutlama yaparken, McLaren'ın ikinci olan Avustralyalı pilotu Oscar Piastri aracını terk ediyor. Şanghay Uluslararası Pisti'nde düzenlenen yarışta Hamilton, Ferrari için ilk Formula 1 galibiyetini elde etti. 7 kere dünya şampiyonu olan Britanyalı, 6,889 saniyeyle Piastri'yi yendi. Red Bull'dan Max Verstappen ise 100 kilometrelik yarışı üçüncü sırada tamamladı. (Jade Gao/AFP) -
3/30
21 Mart 2025 - Birleşik Krallık'ın Londra kentindeki Heathrow Havalimanı'nın yakınlarındaki bir elektrik trafo merkezinde çıkan yangın sonucu elektrik kesintisi yaşandı ve havalimanı kapatıldı. Avrupa'nın en yoğun havalimanlarından biri olan Heathrow'un gece yarısına kadar kapalı olması bekleniyor. Havalimanındaki aksama sonucu 1351 uçuşun ve 291 bin yolcunun etkilendiği tahmin ediliyor. Londra İtfaiyesi yangının çıkış nedeninin bilinmediğini ancak trafo merkezindeki 25 bin litre soğutma yağının alev aldığını açıkladı. Yangın sabahın erken saatlerinde kontrol altına alınmıştı. (Londra İtfaiyesi/Reuters) -
4/30
20 Mart 2025 - Kanada'nın Ontario eyaletinde polis, Tesla galerisine düzenlenen saldırıya soruşturma açtı. İhbar sonrası sevk edilen polis ekipleri, i "Last Generation Canada" hareketinin üyelerinden iki kişiyi olay yerinde gözaltına aldı. ABD dahil birçok ülkede Tesla bayi ve tesisleri, şirketin yol açtığı iklim krizi zararlarının bedelini ödemesi gerektiği gerekçesiyle protesto ve saldırı dalgasıyla karşı karşıya kalıyor. ABD Başkanı Donald Trump'ın Kanada'ya yönelik gümrük vergileri sonrasında Toronto'da da Tesla marka araçların taksi veya paylaşımlı ulaşım aracı olarak satın alınmasına yönelik mali teşvikler durdurulmuştu. Kentin Belediye Başkanı Olivia Chow, kararın ABD'yle olan ticaret sorunları çözülene kadar süreceğini vurgulamıştı. (Carlos Osorio/Reuters) -
5/30
19 Mart 2025 - Güney Kore'nin azledilmiş devlet başkanı Yoon Suk Yeol'ün destekçileri, Anayasa Mahkemesi'nin önünde miting düzenledi. Sıkıyönetim ilanının ardından tutuklanan ve devlet başkanlığı görevinden uzaklaştırılan Yoon'un azil davasının karar gününde çıkabilecek olaylara müdahale etmek üzere başkent Seul'de 14 bin çevik kuvvet polisi görevlendirme kararı alındı. Seul Batı Bölge Mahkemesinin kararıyla "ayaklanmaya liderlik etmek" ve "görevi kötüye kullanmak" suçlamasıyla 19 Ocak'ta tutuklanan Yoon, Seul Merkez Bölge Mahkemesinin kararıyla Seul Gözaltı Merkezinden 8 Mart'ta çıkmıştı. (Yasuyoshi Chiba/AFP) -
6/30
18 Mart 2025 - İsrail ordusuna ait Merkava ana muharebe tankı İsrail'in güneyinde, Gazze Şeridi'nin kuzeyiyle olan sınır boyunca ilerliyor. İsrail, Gazze Şeridi'ne ocak ayındaki ateşkesten bu yana en yoğun saldırılarını düzenlerken, kurtarma ekipleri 404 kişinin öldüğünü bildirdi ve Hamas, ateşkesin uzatılması konusundaki çıkmazın ardından Binyamin Netanyahu'yu "savaşı yeniden başlatma" kararı almakla suçladı. Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, İsrail'in düzenlediği son saldırıların ardından, Gazze Şeridi'nde sağlanan ateşkese saygı gösterilmesi çağrısı yaptı. BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk ise "Sağlık Bakanlığına göre, Gazze'de gece gerçekleşen ve yüzlerce kişinin ölümüne neden olan İsrail hava saldırıları ve bombardımanı beni dehşete düşürdü. Saldırılar, trajedi üstüne trajedi ekleyecek" değerlendirmesinde bulundu. (Menahem Kahana/AFP) -
7/30
17 Mart 2025 - Kuzey Makedonya'da çoğunlukla gençlerin bulunduğu kalabalık bir gece kulübünde çıkan yangının 59 kişinin ölümüne yol açmasından bir gün sonra, Kocani'de düzenlenen protestoda eylemciler ellerinde pankartlar ve sevdiklerinin portrelerini taşıdı. Yetkililer, bir hip-hop konserinde sahnede atılan havai fişeklerin mekanı ateşe vermesinin ardından aşırı kalabalık bir gece kulübünde yangın çıktığını söyledi. 22'sinin durumu kritik olmak üzere 155 kişinin yaralandığı açıklandı. Kulübün, yangın söndürücülerin ve acil çıkışların yetersiz olması da dahil çeşitli yangın yönetmeliklerini ihlal ettiği bildirildi. Kulübün havai fişek kullanmak için lisansı yoktu ve dışarıda park etmiş gerekli güvenlik araçları bulunmuyordu. (Robert Atanasovski/AFP) -
8/30
16 Mart 2025 - ABD Başkanı Donald Trump'ı tasvir eden "Donald the Hutt" adlı karton figür, İspanya'nın Valensiya kentindeki Fallas festivali sırasında sergileniyor. Güncel olayları ve ünlüleri tasvir eden, içine tek tek figürlerin yerleştirildiği devasa karton yapılar olan fallalar, her yıl 19 Mart'ta marangozlar loncasının koruyucu azizi San Jose'ye saygı olarak Valensiya sokaklarında yakılıyor. Fallas festivali 2016'da UNESCO'nun insanlığın somut olmayan kültürel mirası listesine eklendi (Jose Jordan/AFP) -
9/30
15 Mart 2025 - Hindistan'ın kuzeyindeki Mathura kenti yakınlarındaki Dauji tapınağında Holi'den bir gün sonra Huranga oyunu oynanıyor. Kökeni Hinduizme dayanan ve renk festivali diye anılan Holi, her yıl kutlanan bir bahar festivali. Braj bölgesinde kutlanan Huranga ise Holi'den bir gün sonra gerçekleşerek festival ruhunun devam ettiriyor. Tapınağın kurucu ailesinden kadınlar, erkeklerin gömleklerini yırtıp onlara kumaş parçalarıyla hafifçe vuruyor. Erkekler de kadınlara renkli su döküyor. (Anushree Fadnavis/Reuters) -
10/30
14 Mart 2025 - Tam Ay tutulması esnasında, Şili'nin başkenti Santiago'daki Foster Gözlemevi teleskobundan uyduya lazer tutuluyor. "Kanlı Ay tutulması" dün gece ve bu sabah, Kuzey ve Güney Amerika'nın büyük bölümünün yanı sıra Afrika ve Avrupa'nın batı kısmı, Avustralya ve Rusya'nın doğu kesimleri ve Japonya'nın kuzeyinden izlendi. Tam Ay tutulması, Dünya'nın Güneş'le Ay'ın arasına girerek üç cismin uzayda neredeyse kusursuz bir şekilde hizalanmasıyla gerçekleşiyor. Bu esnada Dünya, uydusunun üzerine gölgesini düşürüyor. Tam tutulmada Ay kızıla çalan bir renk aldığığı için bu olay "kanlı Ay tutulması" diye anılıyor. (Javier Torres/ AFP) -
11/30
13 Mart 2025 - Geçen yılki cumhurbaşkanlığı seçimine katılması üst mahkeme tarafından engellenen tartışmalı Rumen siyasetçi Diana Sosoaca, mayısta yeniden yapılacak seçime katılmak adına yetkili kuruma böyle geldi. 49 yaşındaki eski avukat ve radikal sağcı milliyetçi S.O.S. Romanya partisinin Avrupa Parlamentosu Üyesi, adaylık başvurusunu başkent Bükreş'teki Merkez Seçim Bürosu'na yaptı. Büronun adaylığı tescil etmek ya da reddetmek için 48 saati var. Ret kararlarına 24 saat içinde itiraz edilebiliyor. Aralık ayında Romanya'da yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turundan Calin Georgescu birinci çıkmış ancak anayasa mahkemesi, Rusya'nın sosyal medya aracılığıyla seçmenleri o zamanlar pek tanınmayan adayı desteklemesi için etkilediğini gösteren istihbarat raporlarının gizliliğini kaldırmasının ardından bu kararı iptal etmişti. (Vadim Ghirda/AP) -
12/30
12 Mart 2025 - Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, başkent Kiev'de basın toplantısı düzenledi. Suudi Arabistan'ın Cidde kentinde ABD ve Ukrayna heyetleri arasındaki görüşmeyi değerlendire Zelenski, bu görüşmelerin ülkesine ABD yardımlarının yeniden sağlanması ve savaşın sona ermesi yönünde "ilk adım" olduğunu kaydetti. Başkan, olası geçici ateşkesin sağlanmasının ardından savaşın sona erdirilmesine yönelik kapsamlı planın hazırlanmasının mümkün olabileceğini belirtti. (Valentyn Ogirenko/Reuters) -
13/30
11 Mart 2025 - ABD Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray'da bir Tesla'nın yanında konuşma yaptı. Konuşma sırasında Tesla'nın CEO'su Elon Musk da oradaydı. Trump, kıdemli danışmanı Elon Musk'a desteğini göstermek amacıyla bir Tesla araç satın alırken, "Bu adam enerjisini ve hayatını bunu yapmaya adadı ve bence kendisine haksızlık yapıldı" dedi. ABD Başkanı, Tesla bayilerine yönelik şiddet eylemleri iddialarının "iç terör eylemi" olarak nitelendirileceğini ve failler için ağır sonuçlar doğuracağını vurguladı. (Mandel Ngan/AFP) -
14/30
10 Mart 2025 - ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Suudi Arabistan'ın Cidde kentine giden askeri uçakta basın mensuplarının sorularını yanıtlıyor. Ukrayna Lideri Volodimir Zelenski'nin 28 Şubat'taki Washington ziyaretinde ABD Başkanı Donald Trump ve Başkan Yardımcısı J.D. Vance'le yaptığı gerilimli toplantının ardından Suudi Arabistan iki ülke arasındaki yeni görüşmeye ev sahipliği yapıyor. Toplantı için neden Cidde'nin seçildiği açıklanmadı ancak liman kenti geçmişte de bir dizi diplomatik görüşmeye ev sahipliği yapmıştı. Öte yandan Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, ABD dahil herkesin Ukrayna'nın barışı arzu ettiğini görmek istediğini belirterek, "Zelenski yönetimi temsilcilerinin barışı gerçekten isteyip istemediklerinin belirlenmesi gerekiyor" dedi. (Saul Loeb/AP) -
15/30
9 Mart 2025 - Yerlerinden edilmiş Filistinli çocuklar, iftar yemeği öncesinde Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Beyt Lahya'da hayır mutfağından yemek almak için kuyruğa giriyor. İsrail Enerji Bakanı yaptığı açıklamada, Gazze'ye elektrik tedarikini durdurma talimatı verdiğini söyledi. Geçen hafta İsrail, savaştan harap olmuş Filistin topraklarına tüm yardımları engelleme kararı almıştı (Al Qattaa/AFP) -
16/30
8 Mart 2025 - Dünya Kadınlar Günü'nde pek çok ülkede sokaklar eylemcilerle doldu. Dünyanın dört bir yanındaki kadınlar, meydanlarda omuz omuza vererek ayrımcılığa karşı dayanışma sergiledi. Kadınlar çeşitli konularda seslerini farklı şekillerde duyurdu. Örneğin Polonya'da kürtaj hakkı savunulurken Sırbistan'daki göstericiler yolsuzluk karşıtı eylemlere destek verdi. İspanya'nın başkenti Madrid'deki bir eylemcinin bu görüntüsü dikkat çekti. (Reuters) -
17/30
7 Mart 2025 - Avustralya'nın Coolangatta bölgesinde, Alfred Tropikal Kasırgası nedeniyle devasa dalgalar yükseliyor. Kasırga ülkenin doğu kıyılarına yaklaşırken on binlerce kişi tahliye edildi ve yaklaşık 84 bin evin elektriği kesildi. Alfred Kasırgası'nın cumartesi sabahı, Sunshine Coast, Gold Coast ve Avustralya'nın üçüncü büyük şehri Brisbane civarında karaya ulaşması bekleniyor. Bölgeyi 50 yıldır ilk kez vuracak olan kasırganın, saatte 130 km'ye varan rüzgar hızıyla ineceği tahmin ediliyor. (David Gray/AFP) -
18/30
6 Mart 2025 - Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Brüksel'deki Avrupa Konseyi binasına AB Zirvesi için gelen Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'yle. AB üyesi ülkelerin liderlerini ABD'deki Donald Trump yönetiminin Ukrayna'daki savaş ve Avrupa'nın güvenliğiyle ilgili yaklaşımından doğan endişeleri ve izlenecek yolu tartışmak üzere bir araya getiren olağanüstü zirve Brüksel'de başladı. Olağanüstü zirve için bir araya geldiklerini belirten von der Leyen, "Avrupa'nın açık ve mevcut bir tehlikeyle karşı karşıya olduğunu gördüğümüz olağanüstü bir zamandayız ve Avrupa'yı kendisini savunabilecek ve koruyabilecek bir konuma getirmeliyiz." diye konuştu. (Omar Havana/AP) -
19/30
5 Mart 2025 - Ekim 2024'te Yafa'da İsraillilere karşı saldırı düzenlemekle suçlanan Filistinli bir adamın evi, işgal altındaki Batı Şeria'nın El Halil kentinde İsrail güvenlik güçleri tarafından havaya uçuruldu. İsrail'in İsraillilere karşı ölümcül saldırılar düzenlemekle suçlanan Filistinlilerin evlerini yıkma politikası var ve bunun caydırıcı olduğunu söylüyor. (Hazem Bader/AFP) -
20/30
4 Mart 2025 - Çin'in başkenti Pekin'deki Büyük Halk Salonu'nda bir görevli Çin Halk Siyasi Danışma Konferansı öncesinde düzenlemeler yapıyor. Yasama organı Çin Ulusal Halk Kongresi (ÇUHK) ve danışma organı işlevini yerine getiren Çin Halk Siyasi Danışma Konferansının (ÇHSDK) eş zamanlı genel kurul toplantıları, 4-11 Mart'ta Pekin'de düzenleniyor. 5 yıllığına seçilen iki meclis, bu yıl 14. dönemlerinin 3. yıllık toplantılarını düzenliyor. Toplantılar, ülkenin yakın dönemdeki ekonomi stratejisi ve hedeflerini, iç siyaset ve dış politika önceliklerini ortaya koyması açısından kritik önem taşıyor. Ekonominin bu yılki toplantılarda gündemin odağında olması bekleniyor. Çin ekonomisi, dışarıda ABD Başkanı Donald Trump’ın yeni iktidar döneminin getirdiği belirsizliklerin yanı sıra içeride istikrarsız iç talep, deflasyon eğilimi, gayrimenkul sektöründeki süregelen düşüş ve yüksek genç işsizliği gibi kronikleşen sorunlarla karşı karşıya. (Adek Berry/AFP) -
21/30
3 Mart 2025 - Orta Afrika ülkesi Angola'daki Luanda Karnavalı'nın üçüncü ve son gününde geçit töreni sırasında göstericiler performanslarını sergiledi. Bu yıl karnaval, 1-3 Mart'ta "Bağımsızlığın 50 Yılı" temasıyla düzenlendi. Karnaval Angola kültürünün bir kutlaması ve ülkenin en büyük kültürel festivallerinden biri. 1978'de yıllık bir gelenek haline gelen geçit törenine Angola'nın farklı etnik topluluklarından rengarenk kostüm ve makyajlarıyla dansçılar ve göstericiler katılıyor. Bir zamanlar ülke çapında düzenlenen karnaval gösterileri artık Luanda'da merkezileşmiş durumda ve ülkenin içinde bulunduğu mali sıkıntılar nedeniyle kutlamalar sönük geçiyor. Muhteşem petrol zenginliklerine rağmen Angola dünyanın en yoksul ülkelerinden biri olmaya devam ediyor. Festival, iki yıllık pandemi arasının ardından 2023'te geri dönmüştü. (Marco Longari/AFP) -
22/30
2 Mart 2025 - Rusya ve bazı Doğu Slav ülkelerinde baharın gelişini müjdeleyen Maslenitsa Bayramı, bir haftalık kutlamaların ardından renkli etkinliklerle sona erdi. Bayramın son günü olan "Özür Günü" halkın bir araya gelerek birbirinden af dilediği ve kışa veda ettiği özel bir gün olarak kutlandı. Başkent Moskova’daki kutlamalarda, geleneksel kırmızı giysiler içindeki dansçılar, rengarenk şallar ve bayraklarla süslenmiş gösteriler sundu. Şehir meydanlarında büyük kalabalıklar toplanırken, festivalin en önemli ritüellerinden biri olan büyük bir kış kuklasının yakılması da gerçekleştirildi. Bu gelenek, kışın sona erdiğini ve doğanın yeniden uyanışını simgeliyor. Festival boyunca halk, geleneksel blini (krepler) yiyerek ve şarkılar söyleyerek kış mevsimini uğurladı. Kutlamalar, baharın bereketli ve huzurlu geçmesi için edilen iyi dileklerle son buldu. (Alexander Zemlianichenko/AP) -
23/30
1 Mart 2025 - Kiev'deki Bağımsızlık Meydanı'ndaki anıtta duran bir kadın, 2024'te Rus birlikleriyle savaşırken ölen oğlunu doğum gününde anıyor. Üçüncü yılını geride bırakan savaşı bitirme müzakerleri sürerken, dün ABD Başkanı Donald Trump'la görüşen Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e "taviz verilmemesi" gerektiğini söyledi. Trump ve Zelenski'nin kameralar önünde tartıştığı görüşmede, nadir toprak elementleriyle ilgili masada olan bir anlaşma imzalanmadı ve planlanan ortak basın toplantısı iptal edildi (Roman Pilipey / AFP) -
24/30
28 Şubat 2025 - Yunanistan'ın en büyük demiryolu faciasının ikinci yıldönümü sebebiyle Atina'da düzenlenen protestolar sırasında çıkan çatışmalarda çevik kuvvet polisleri, göstericiler tarafından atılan molotof kokteyllerine karşı siper alıyor. 28 Şubat 2023'te 57 kişinin ölümüne neden olan tren kazasının yıldönümü için sendikaların yaptığı grev çağrısı nedeniyle ülkede özellikle ulaşımda aksamalar yaşandı. Yunanistan içinde ve yurtdışında en az 200 noktada düzenlenen eylemlerde onbinlerce kişi, iki trenin kafa kafaya çarpıştığı olayın nedenlerinin açıklanması talebiyle bugün sokağa çıktı. Başkent Atina'da toplanan halk "Adalet istiyoruz" sloganları atarak hükümete tepki gösterdi (Aris Messinis/AFP) -
25/30
27 Şubat 2025 - Rahibeler, Papa Franciscus'un tedavi gördüğü Gemelli Hastanesi'nin önünde, 2005'te hayataını kaybeden Papa II. Ioannes Paulus'un heykelinin yanında duruyor. 88 yaşındaki Papa Franciscus, 14 Şubat'ta Roma'daki Gemelli Hastanesi'ne yatırılmış ve iki akciğerinde zatürre olduğu tespit edilmişti. Önceki günlerde kritik durumda olduğu söylenen Papa'nın bugün sağlık durumunda küçük bir iyileşme olduğu açıklandı (Yara Nardi / Reuters) -
26/30
26 Şubat 2025 - Şili'deki elektrik kesintisinin ardından ilan edilen olağanüstü hal sırasında askerler, başkent Santiago'daki bir caddede devriye geziyor. Yaz mevsimindeki Şili'nin başkent de dahil büyük bir bölümünü etkileyen elektrik kesintisinin ardından dün ülkede OHAL ilan edildi. Devlet Başkanı Gabriel Boric dün akşam yaptığı konuşmada, kesintinin yaklaşık 8 milyon haneyi etkilediğini söyleyerek arızadan özel şirketleri sorumlu tuttu. Yurttaşların güvenliği için OHAL ve gece sokağa çıkma yasağının ilan edildiğini ekledi. Çoğu ev ve işyerine bugün elektrik verilmesinin ardından OHAL kaldırıldı (Javier Torres/AFP) -
27/30
25 Şubat 2025 - Marie-France Le Scouarnec, eski eşi olan emekli cerrah Joel Le Scouarnec'in Fransa'nın batısındaki Vannes'de yer alan ceza mahkemesinde görülen duruşmasına katılıyor. Fransa'nın en büyük çocuk istismarı davası olduğu düşünülen olayda Joel Le Scouarnec, yaklaşık 25 yıllık bir dönemde hastası olan 299 kişiye cinsel istismarda bulunmakla yargılanıyor. Çoğu çocuk ve bazıları o esnada baygın olan hastalara tecavüz etmek ya da cinsel saldırıda bulunma suçları isnat edilen 74 yaşındaki eski doktorun davasının 4 ay sürmesi bekleniyor. İkisi yeğeni olmak üzere 4 çocuğu istismar etmekten 2020'de suçlu bulunan Scouarnec halihazırda hapiste. Marie-France Le Scouarnec, eski eşine isnat edilen suçlardan habersiz olduğunu iddia etse de kurbanlardan ikisi aksini savunuyor (Damien Meyer/AFP) -
28/30
22 Şubat 2025 - Bulgaristan'ın milliyetçi Yeniden Doğuş Partisi'nin bir destekçisi, ülkenin Euro bölgesine katılma planlarına karşı başkent Sofya'da düzenlenen bir gösteri sırasında Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde'ın yanan büstünün ve AB bayrağının önünden geçiyor. Geçen ay parlamentodan güvenoyu alan yeni Bulgaristan hükümeti, Euro bölgesine katılma niyetlerini yinelerken Başbakan Rosen Jelyazkov, 1 Ocak 2026'da yeni para birimine geçilmesini amaçlıyor. Yeniden Doğuş Partisi'nin destekçileri, bugün başkentte düzenlenen protestolarda "İstifa" ve "Euro'ya Hayır" sloganları atarak AB binasına kırmızı boya, havai fişek ve molotof kokteylleri attı ve ön kapıyı ateşe verdi (Stoyan Nenov/Reuters) -
29/30
21 Şubat 2025 - Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin Bukavu kentindeki Dünya Gıda Programı deposunda yaşanan çatışmaların ardından bir adam, yanan kutu ve malzeme kalıntılarını karıştırıyor. Kongo'da iki eyaletin başkenti Bukavu ve Goma'yı ele geçiren 23 Mart Hareketi (M23) ilerleyişini sürdürüyor. Kongo Devlet Başkanı Felix Tshisekedi, ülkesinin doğusundaki savaş şiddetlenirken uluslararası destek arıyor. Geçen hafta Münih Güvenlik Konferansı'na katılan Tshisekedi "Ruanda uzun yıllar boyunca bu tür olayları defalarca provoke etti" diyerek M23'ü desteklediği söylenen komşusuna karşı önlem alınması çağrısı yaptı (Luis Tato / AFP) -
30/30
20 Şubat 2025 - Tazmanya Doğal Kaynaklar ve Çevre Bakanlığı'nın yayımladığı bu fotoğrafta yetkililer, ülkenin batı kıyısında Arthur Nehri yakınlarındaki bir sahilde karaya vuran ölü yunusları inceliyor. Veterinerler olay yerine koşarken çevre yetkilileri, 157 yunustan oluşan bir sürünün Avustralya'nın güneyindeki Tazmanya adasında uzak bir sahilde karaya vurmuş halde bulunduğunu söyledi. Tazmanya Çevre Bakanlığı, yunusların sahte katil balinalar diye bilinen ve kafataslarının orka benzeri şeklinden dolayı bu adı alan büyük bir yunus türünün üyeleri olduğunu açıkladı (AFP/Tazmanya Doğal Kaynaklar ve Çevre Bakanlığı)
İşgale karşı Cezayirliler
1830'da Fransa Cezayir'i işgal edip halkını katlederken Osmanlı Devleti Anadolu milletinden ayırmadığı Cezayir halkını kaderine terk etmeyip sahip çıktı.
O süreçte Osmanlı topraklarına yerleşmek isteyen Cezayirliler Türk vatandaşlığına alınıp, Şam, Adana ve Mersin'e yerleştirildiler.
Yusuf Akçura'nın 1910'larda kaleme aldığı uzun bir makalesinde Tunus ve Cezayir'in Fransa tarafından işgaline sadece Osmanlı Devleti'nin değil tüm Asya ve Afrika'nın karşı geldiğini yazmıştı.
1920 senesinde Türk Kurtuluş Savaşı sırasında sömürgecilerin zulmünden bıkmış olan Cezayir, Mısır, Tunus, Libya ve Sudan halkı Osmanlı lehinde tezahürat yapıp Türkleri desteklemişlerdi.
Bir de mesela Fransa Cezayir'de soykırım yapmadan önce Cezayir halkının bize gönderdiği bazı mektuplar var.
Bunlardan biri şu şekilde:
Sayın Türkiye Büyükelçisi,
Ben pekâlâ Fransızlaşmış bir Cezayirli ailede doğdum. Bununla birlikte, bizde babadan oğula değişmeden gelen geleneği asla unutmadık.
Bu geleneğe göre biz, Fransızların işgalinden önce Cezayir'e yerleşmiş olan o Türk soyundan gelmekteyiz. Araplar ve Avrupalılar bizden aynı şekilde nefret ediyorlarsa bu, ecdadımızın hatırasından ve bizim asil gurur duygusu taşımamızdandır.Günümüzde bizim gözlerimiz bir tek adama çevrilmişti. Kader o adamı bir milleti kurtarmak ve hakir görülmekten korumak için seçmişti. Fetih topraklarına, Libya'ya, Tunus'a, Cezayir'e serpilmiş aynı milletin bazı çocukları, ne yazık, hakir görülmekten kurtulamadılar.
Evet bizler, artık geri dönememek üzere Fransızlaştık. Ama ecdadımıza taparcasına saygı beslemeyi hiç kimse bize yasaklayamadı ve yasaklayamaz. Ekselans, şunu söylememe müsaade buyurunuz ki, Türkiye sınırları dışında burada kendi (Türklüğünü) hatırlayan yürekler vardır...
1938'de Cezayirli bir öğretmen tarafından kaleme alınan bu mektup Türk milletine ve Mustafa Kemal Paşa'ya övgülerle bitiyor.
Öte yandan Fransa öldürüp müzede tuttuğu Cezayirli askerlerin naaşlarını ancak 2020'de Cezayir'e iade etmiştir.
Osmanlıların ise bu havalide böyle bir tarihleri yoktur. Bu yüzden hakikatleri söylemekte en az namussuzlar kadar cesur olmak zorundayız.
Hakikaten Cezayir'i 1830'da Tunus'u 1881'de kaybettik lakin 1910'da bazı Tunus ve Cezayirliler İstanbul'a gelip Barbaros Hayrettin Paşa'nın mezarını ziyaret etmişlerdi.
Hangi Güney Afrikalı İngiltere'ye gidip Captan James Cook'un veya hangi Cezayirli Paris'e gidip Napolyon'un anıtında dua eder?
Sonuç
Cezayir'deki Osmanlı mirası, sadece tarihi bir iz değil, aynı zamanda kültürel bir varlık olarak varlığını sürdürmektedir.
Osmanlı İmparatorluğu'nun Cezayir'deki hakimiyeti, Türk geleneklerinin, yerel halkla etkileşimiyle birleşerek Cezayir kültürüne derin izler bırakmıştır.
Cezayir'in mimarisi, mutfağı, dili ve toplumsal yapısı, Osmanlı'nın bu topraklardaki etkisini günümüze taşımaktadır.
Bugün, Osmanlı mirası, Cezayir halkının kimliğinin ayrılmaz bir parçası olmaya devam etmektedir.
Kaynaklar:
Abun-Nasr, J. (1987). The Ottoman Empire and North Africa: The Political and Military Relations. London: Macmillan Press.
Lerner, S. (1962). The Ottoman Empire and the Maghrib: 16th-17th Centuries. Berkeley: University of California Press.
Muller, M. (2017). Ottoman Algeria and the Rise of the Regency: A Historical Overview. Istanbul: The Isis Press.
Hassan, M. (2014). The Ottoman Empire's Role in the Mediterranean World: Algeria and the Barbary Pirates. New York: Routledge.
Benaboud, A. (1997). The Ottoman Presence in Algeria: Political and Cultural Integration. Algiers: University of Algiers Press.
Chaouat, M. (2003). Algeria under Ottoman Rule: 1515-1830. Oxford: Oxford University Press.
Graham, R. (1983). Ottoman Algeria: The Barbary Coast and the Sublime Porte. London: Croom Helm.
Silverstein, P. (2005). Algeria in the Ottoman Empire: Local Elites and Imperial Power. Cambridge: Cambridge University Press.
Khaldi, M. (2001). The Ottomans and the Barbary Coast: Algeria's Strategic Position in the Mediterranean World. Tunis: Dar Al-Jil.
Crouzet, F. (1992). Algerian Society and the Ottoman Administration: 16th to 19th Century. Paris: Presses Universitaires de France.
Gençoğlu Halim, 2024. Batı'nın Afrika Talanı, İstanbul, Kronik
Horne, A. (2006). A Savage War of Peace: Algeria 1954-1962. New York: New York Review Books.
Farge, A., & Miller, D. (1994). The Allure of the World: Colonialism and the Cultural Imagination. University of Chicago Press.
Evans, M. (2012). Algeria: France's Undeclared War. Oxford: Oxford University Press.
Klein, M. (2008). The French in Algeria: A Brief History of the French Algerian Conflict. New York: Palgrave Macmillan.
Stora, B. (2001). La Guerre d'Algérie. Paris: Flammarion.
Bach, L. (2010). The Politics of the French Colonial Empire. Cambridge University Press.
Young, R. (2001). Post-colonialism: An Historical Introduction. Oxford: Blackwell Publishing.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
