Yurtdışı görevlerinde yaşamlarını yitiren Britanya İmparatorluğu’nun Avustralya ve Yeni Zelanda Kolordosu (Australian and New Zealand Army Corps - ANZAC) üyeleri her yıl 25 Nisan’da “Anzak Günü” adındaki törenlerle anılıyor.  

Anzak Günü başlangıçta I. Dünya Savaşı’nda Çanakkale-Gelibolu’da Osmanlı İmparatorluğu’na karşı savaşan Anzak birliklerinin yıl dönümünü kutlamak için başlatılmıştı. Ancak daha sonra bu ulusal anma gününün kapsamı, II. Dünya Savaşı sırasında öldürülenleri ve daha sonra ortaya çıkan dünya çapındaki ‘barışı koruma’ görevlerini içerecek şekilde genişletildi.  

Anzak Günü, Avustralya ve Yeni Zelanda’nın yanı sıra Cook Adaları, Niue, Pitcairn Adaları ve Tonga’da ve dünya genelinde memleketi dışında çalışanlar tarafından da kutlanıyor. 
 

İlk Anzak Günü 1916'da düzenlendi

1915’teki Çanakkale Savaşı’nda, İtilaf devletlerinin Karadeniz yolunu açmak, İstanbul üzerinde hak iddia etmek ve Almanya’nın en kritik müttefiklerinden birini etkisiz hale getirmek amacıyla Gelibolu Yarımadası’nı işgal etme çabasında 8 bin 709 Avustralyalı ile 2 bin 721 Yeni Zelandalı hayatını kaybetmişti.

Kemal Atatürk’ün silahlı güçleriyle İtilaf Devletleri arasında acımasız bir savaş yaşandı ve her iki taraf da korkunç zorluklara katlandı.

Atatürk savaşın ardından Gelibolu’daki savaş alanlarını ve askerlerin savaş zamanında karaya ilk ayak bastığı “Anzak Koyu”nu ziyaret eden Okyanusyalıları ağırladı. Kendisinin 1934’te Anzak askerleri için bir şiirden alıntı yaparak söylediği sözler, Çanakkale kıyılarındaki Arıburnu Mezarlığı'nda yer alan kitabede ve Avustralya’nın başkenti Kanberra ile Yeni Zelanda başkenti Wellington’daki anıtlarda yazılı bulunuyor.

Anzak askerlerinin İngiliz Devletler Topluluğu adına gösterdiği fedakarlık her 2 ülkede de derin etki uyandırdı ve ulusal birliği vurgulamak için o döneme ait “Anzak ruhu”na hala göndermeler yapılıyor. 1916’da terhis olmuş askerlerin savaşta ölen arkadaşlarının anısına ilk kez yürüyüş yapmasından bu yana her 2 ülke bu geleneğe hürmet göstermek için 25 Nisan’da anma törenleri düzenliyor.

1927’de Avustralya’daki Sidney anıt mezarında ilk kez başlatılan geleneğin devamı olarak bu törenler her yıl Anzak güçlerinin ilk saldırıya geçtiği şafak zamanında gerçekleştirilir.

Çelenkler konur, ilahiler okunur, dualar edilir. Her 2 ülkenin milli marşları söylenir ve savaş anıtlarındaki ölülerin isimlerinin yanına gelincikler bırakılır.

Çanakkale Savaşı esnasında her gün sonunda cephedeki siperlerin kontrol edilmesinin ardından, o zamanlarda çarpışmaların sonlandığını ilan eden Last Post (Son Posta) adlı askeri bando melodisi çalınır ve Laurence Binyon’un Batı Cephesi’nde ölenlerin anısına yazdığı 1914 tarihli “Düşenlere” adlı şiirinden alıntılanan “Anma Kasidesi” okunur.

“Geride kalan bizler yaşlanırken, onlar yaşlanmayacak:
Zaman onları yormayacak, yıllar onları suçlamayacak.
Güneşin her batışında ve yeniden doğuşunda
Onları hatırlayacağız.”

Sonrasında askeri geçit törenleri yapılır ve büyük şehirlerde etkinlikler gün boyu devam eder. 
 

Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetleri Sidney'deki Anzak Günü yürüyüşünde

Bugünün ayırt edici özelliklerinden biri de yulaf, şeker pekmezi ve tereyağıyla pişirilen geleneksel Anzak kurabiyesidir. Bu kurabiye geçmişle bugün arasındaki somut bağlantının bir göstergesi kabul edilir. Kederli kadınların pişirdiği bu dayanıklı kurabiyeler cephede savaşan kocalarına yuvalarını hatırlatan bir uyarı niteliğindedir.

Ayrıca şafak vakti düzenlenen bu törenlerde askerlerin Gelibolu’ya ayak basmadan önce yediği son öğünün benzeri olan kahvenin yanında içkinin sunulduğu “top ateşi kahvaltısı” servis edilir.

Anzak Günü’nün popülerliği Vietnam Savaşı’nın yarattığı hayal kırıklığı ardından yaşanan farkındalık ve savaşın siyasi sömürüsüne dair eleştirilerle 1960’ların sonundan itibaren sönümlenmeye başladı. Ancak son yıllarda Anzak ruhunun yeniden hayat bulmasıyla pek çokları Avustralya ve Yeni Zelanda kültürünün en iyilerini kutlama imkanı sunan bu günü yeniden ulusun tarihi üzerine bir tefekkür günü olarak deneyimliyor.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/life-style

Independent Türkçe için çeviren: Büşra Kırkpınar