Türkiye-İsrail ilişkilerinin kötüleşmesi 31 Mayıs 2010'daki filo hadisesinden önce başlamıştı. Ancak bu hadise, ikili ilişkilerdeki bu eşi görülmemiş gerilemeyi önemli ölçüde hızlandırdı. Kuşkusuz, iki ülke arasındaki ilişkilerin zayıflığı ve son iki yılda üst düzey diplomatik ilişki kurulmamış olması sadece söz konusu hadisenin sonuçlarına bağlanamaz. Bununla birlikte, Ankara ve Kudüs arasındaki derin şüphenin nedenleri arasında filodaki en büyük gemi olan Marmara'ya yapılan baskın, öne çıkmaya devam ediyor. Son haftalarda, başta Türk medyasında olmak üzere, ilişkilerdeki buzları çözmeyi amaçlayan bazı makaleler yayımlandı. Bu makalelerin güçlü bir temele sahip olup olmadığı hususu kuşkulu. Öte yandan her halükarda İsrail'in Batı Şeria'nın bazı bölgelerini ilhaka yönelik bir hamlesine Ankara, muhtemelen sert tepki gösterecektir. Bu nedenle, Türkiye'yle ilişkileri geliştirme çabaları önemsiz ve kısa ömürlü olacaktır.
Türk-İsrail ilişkilerindeki kötüleşme 31 Mayıs 2010 filo hadisesi öncesinde başlamıştı. Ancak bu olayın ikili ilişkilerde yarattığı etkinin ciddiyeti emsalsiz oldu. 2009'ta Davos'ta yaşanan ve dönemin Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ile dönemin İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres arasında aleni gerçekleşen bir çatışma olan "One Minute" hadisesi geleceğe dair bir işaret niteliğindeydiyse de, sert sonuçları olan hadise filo meselesiydi. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun Gazze'ye giden filonun durdurulmasına yönelik çabalar sürecinde "yapılan hatalar sebebiyle" Mart 2013'te Erdoğan'dan özür dilemesine, Haziran 2016'da imzalanan ve olayda öldürülen Türklerin aileleri için 20 milyon dolarlık (yaklaşık 136 milyon 200 bin TL) bir fon transferini içeren normalleşme anlaşmasına ve Gazze'ye Türk insani yardım malzemeleri taşıyan Türk gemilerinin Aşdod Limanın'na varmasına karşın iki ülke arasında son iki yıldır üst düzey hiçbir diplomatik temas kurulmadı. Bu nedenle, ilişkilerin onarımına yönelik çabaların olumlu etkisi uzun ömürlü olmadı.
Son 10 yıldır İsrail ve Türkiye, aralarında şiddete sebep olabilecek ek olaylardan kaçındıysa da geçmişe bakıldığında filo hadisesinin karakterize olmamış yerel bir olay olarak değerlendirilmesi mümkün değil. 2010'dan bu yana taraflar arasındaki şüphe düzeyi arttı. Hatta, Türkiye'nin şimdiki Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Netanyahu arasındaki kişisel husumete yansıdı. Karşılıklı husumet her iki ülkede de partizan çizgileri aştı. Şimdi, hem Knesset'te hem de Türk parlamentosunda muhalefet saflarında ikili ilişkilerin iyileştirilmesine karşı olanlar mevcut. Öte yandan aynı zamanda, ülkeler arasındaki ikili ticaret kısıtlayıcı bir faktör olarak kalmayı sürdürüyor (2018 itibarıyla 5 milyar dolar, yaklaşık 34 milyar 52 milyon TL). Bu durum, her iki tarafta da ilişkilerin sürdürülmesinden yana kimselerin de bulunduğunu hatırlatıyor. Bu dönemde, her ne kadar Tel Aviv-İstanbul güzergahında sadece Türk şirketleri uçmuş olsa da, havacılık bağları da sürdürüldü. İki ülke arası yolcu trafiği yakın bi zamanda, sadece koronavirüs pandemisi kaynaklı havacılık krizi sebebiyle donduruldu.
Filo hadisesi, Türk-İsrail ilişkilerinde olumsuz bir etkiye neden olan Arap-İsrail/Filistin anlaşmazlığıyla ilintili bir dizi olaydan biriydi. Yıllar boyunca, İsrail'in Filistinlilerle ilişkisindeki olumlu gelişmelerle Türk-İsrail ilişkileri arasında belirgin bir ilişki var oldu. Filo hadisesi, Türkiye'nin ve özellikle Erdoğan'ın kendisini Filistin davasının sesi olarak gördüğü ve Filistinliler arasındaki aşırılıkçı unsurlarla çekinmeden işbirliği yaptığı bir süreci hızlandırdı. Türk-İsrail ilişkilerinin bozulmasından birkaç yıl sonra bozulan Türk-Mısır ilişkileri, Ankara'nın Gazze Şeridi'ne erişim sağlamasını daha da zorlaştırdıysa da, Türkiye ve Hamas arasındaki yakın ilişkiler devam etti. Türkiye Filistin Yönetimi'yle de gayet yakın ilişkilere sahip. ABD Büyükelçiliği'nin Kudüs'e taşınması ve İsrail'in İsrail-Gazze Şeridi sınırı yakınındaki Dönüş Yürüyüşü gösterilerine saldırması, Türkiye'nin Mart 2018'de İsrail'deki büyükelçisini geri çekmesine ve uluslararası diplomatik geleneğe zıt biçimde Türkiye'deki İsrail büyükelçisine de istişarelerde bulunmak üzere İsrail'e dönme talimatı vermesine neden olan acil nedenlerdi.
Türk iç siyaseti bakımından, filo hadisesi birçok açıdan önemliydi. Birincisi, Erdoğan'ın saldırgan duruşu ve İsrail'le ciddi bir krize davet çıkarmaktaki hazırlılığı, dış politikada aday olduğu genişlemiş otorite rolünü yansıtıyordu. Bu özellikle, İsrail'le 1990'larda var olan sıcak ilişkilerin ana bir unsuru olan ve hatta bunu muhafazakar ve İslamcı unsurların egemen olduğu hükümetlere de dayatan Türk ordusuyla kıyaslandığında doğruydu. İkincisi, vaiz Fetullah Gülen bakımdan filo organizatörlerini kınamış olması, kendisiyle Erdoğan arasındaki artan ve Gülen'in Temmuz 2016'daki başarısız darbe girişiminin destekçileri arasında yer almasıyla zirveye ulaşan anlaşmazlığın öncülleri arasında sayılıyor.
Fotoğraflarla dünyadan haberler
Fotoğraflarla dünyadan haberler
-
1/30
30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP) -
2/30
29 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezinde Filistinli mültecilerin kaldığı Nuseyrat kampındaki Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı'na (UNRWA) ait yardım dağıtım merkezinin kapısındaki açıklıktan bir adam dışarı bakıyor. İsrail, parlamentosunun yıkıma uğramış Gazze Şeridi'ndeki ana BM yardım kuruluşunu yasaklayan bir tasarıyı onaylamasının ardından artan bir uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalıyor. 90 gün içinde yürürlüğe girmesi beklenen mevzuatın, UNRWA'nın Doğu Kudüs genel merkezinin kapatılmasına ve Refah üzerinden Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasının engellenmesine yol açması öngörülüyor (Eyad Baba/AFP) -
3/30
28 Eylül 2024 - Eski ABD Başkanı Barack Obama, ABD Başkan Yardımcısı ve Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'in Pensilvanya eyaletinin Philadelphia kentinde düzenlenen mitinginde konuştu. Ayrıca Bruce Springsteen ve John Legend gibi sanatçılar da sahneye çıkıp seyircileri Harris'e oy vermeye ve arkadaşlarıyla ailelerini sandık başına gitmeye teşvik etmeye çağırdı (Matthew Hatcher/AFP) -
4/30
27 Ekim 2024 - Ferrari pilotu Carlos Sainz Jr. Formula 1 Meksika Grand Prix'sinde pitte. İspanyol pilot kariyerindeki 4. F1 zaferini elde ederken, takım arkadaşı Charles Leclerc, son turlarda yaptığı hatayla ikinciliği McLaren'in şampiyonluk mücadelesi veren pilotu Lando Norris'e kaptırıp üçüncülüğe razı oldu. Pilotlar şampiyonasında zirvedeki isim Max Verstappen ise yarış içinde toplamda 20 saniye ceza aldı ve 6. sırada bitirdi (Carlos Perez Gallardo/Reuters) -
5/30
26 Ekim 2024 - Birleşik Krallık'ta göçmen karşıtı protestolardaki bir eylemci, Cumhuriyetçi başkan adayı ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın maskesini takıyor. Eylem İngiltere'nin başkenti Londra'da, ülkedeki aşırı sağcı grupların başında gelen İngiliz Savunma Ligi'nin eski lideri Tommy Robinson'ın çağrısıyla organize edilmişti. Robinson, planladığı yürüyüş öncesi Terörle Mücadele Yasası çerçevesinde suçlanarak dün gözaltına alınmıştı. Irkçılık karşıtları da aşırı sağcılara tepki amacıyla eylem düzenledi. İki grubun karşı karşıya gelmesini engellemek üzere güvenlik önlemleri alındı (Hollie Adams/Reuters) -
6/30
25 Ekim 2024 - Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı sırasında Kursk bölgesinde Rus askerleriyle girdiği çatışmada hayatını kaybeden Ukraynalı asker Volodimir Baranov için Çernihiv'de düzenlenen cenaze töreninde halk milli marş söylüyor (Maksym Kishka/Reuters) -
7/30
24 Ekim 2024 - Mozambik'in başkenti Maputo'daki Maxaquene mahallesinde protestocular, güvenlik güçleriyle çatıştı. Çevik kuvvet polisi, iki muhalifin vurularak öldürülmesinden günler sonra seçimlere hile karıştırıldığı iddiasıyla eylem düzenleyen kalabalığı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandı. Avrupa Birliği gözlemcileri de Mozambik seçimlerinde düzensizlikler ve bazı sandık sonuçlarında oynama olduğunu tespit etmişti (Alfredo Zuniga/AFP) -
8/30
23 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta un kıtlığı yaşanıyor. İsrail, Gazze Şeridi'ne gıda, su, yakıt ve elektrik girişini engellemeye devam ediyor. Savaştan önce bile Gazze nüfusunun sadece yüzde 4'ü güvenli ve temiz suya erişim sağlayabiliyordu. Öte yandan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, "Gazze'nin kuzeyindeki çocuk felci aşılama kampanyasının son aşamasının artan şiddet ve erişim eksikliği nedeniyle ertelenmesinden büyük endişe duyduğunu" söyledi (Bashar Taleb/AFP) -
9/30
22 Ekim 2024 - İsrail savaş uçağı Beyrut'un güneyindeki bir mahalledeki binayı vurdu. Ayrıca İsrail'in Beyrut'ta Refik Hariri Devlet Hastanesi'nin çevresini hedef aldığı saldırıda ölenlerin sayısı 13'e yükseldi (AFP) -
10/30
21 Ekim 2024 - ABD'nin Kuzey Karolina eyaletinde gerçekleştirilen kampanya mitinginde eski ABD Başkanı Donald Trump'ın destekçilerinden biri, break dans yapıyor. Birleşik Devletler'de 2024 Başkanlık Seçimi, 5 Kasım'da gerçekleşecek. Donald Trump, pazar günü Pensilvanya eyaletindeki bir McDonald's'ta çalışırken, Kamala Harris, Stevie Wonder'la şarkı söyledi (Julia Demaree Nikhinson/AP) -
11/30
20 Ekim 2024 - İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve eşi Begona Gomez'i tasvir eden bir pankart, başkent Madrid'de hükümeti protesto etmek ve genel seçim çağrısında bulunmak için düzenlenen eylem sırasında İspanyol bayrakları arasında. Bugün Madrid'de bir meydanı dolduran binlerce kişi, sağcı partilerin de destek verdiği bir miting düzenledi. İspanyol bayrakları sallayarak Madrid'in finans bölgesinin kalbindeki Plaza de Castilla meydanında toplanan protestocular "hain" diye bağırarak Sanchez'i istifaya çağırdı. Sağ ve radikal sağla bağlantılı 100'den fazla az bilinen küçük grup, mitinge "Birlik, haysiyet, hukuk ve özgürlük için. Hemen genel seçim!" sloganıyla katıldı (Oscar Del Pozo/AFP) -
12/30
19 Ekim 2024 - Cadılar Bayramı öncesinde zombi kılığına giren bir sanatçı, Güney Kore yapımı korku filmi Zombi Ekspresi'nden (Train to Busan) ilham alan "Zombi Şinkansen" hızlı treninde performans sergiliyor. Japonya'nın Tokyo'yla Osaka arasında giden treninin kiralanan vagonunda, "yaşayan ölülerle" karşılaşmaya hazır 40'a yakın heyecan meraklısı vardı. Organizatörlerin koltuklara yerleştirdiği oyuncular, performans kapsamında korkunç bir dönüşüm geçirerek diğer yolculara "saldırmaya" başladı. Etkinlik organizatörü Kenta Iwana, "normalde güvenli ve huzurlu olan yolculuğun bir anda kaosa sürüklenişini canlandırmak istediklerini" söyledi (Kim Kyung-Hoon/Reuters) -
13/30
18 Ekim 2024 - Filistinliler cuma namazı kılarken bir kişi, İsrail'in saldırıları sırasında yıkılan Büyük Ömer Camisi'nin kalıntıları arasında yürüyor. Memlük ve Osmanlı döneminin mimari özelliklerini taşıyan caminin yaklaşık 1400 yıllık bir geçmişi var. Bir diğer adıyla Gazze Ulu Cami, Gazze'nin en eski, Filistin'in de üçüncü en büyük camisiydi. Bu cami, bir yılı aşkın süredir devam eden çatışmalarda enkaza dönen tarihi alanların en çarpıcı örneklerinden biri (Dawoud Abu Alkas/Reuters) -
14/30
17 Ekim 2024 - İngiliz pop müzik grubu One Direction'ın eski üyesi Liam Payne, Arjantin'de kaldığı otelin üçüncü katından düştükten sonra hayatını kaybetti. Arjantin Polisi, Payne'in başkent Buenos Aires'te Casa Sur adlı otelde kaldığını, "uyuşturucu ve alkol tesiri altında olma ihtimali bulunan agresif bir adam" hakkında gelen şikayet üzerine otele gittiklerini açıkladı. Arjantinli sağlık yetkilileri, otopsi yapılacağını belirtti (Agustin Marcarian/Reuters) -
15/30
16 Ekim 2024 - İtalyan lüks marka grubu Prada ve Houston merkezli girişim Axiom Space, NASA'nın Artemis 3 Ay misyonunda kullanılacak bir uzay giysisinin tasarımını İtalya'nın Milano kentinde tanıttı. NASA'nın Ay'ın güney kutbuna gerçekleştireceği ilk insanlı görevde Ay'da yürüyen astronotlar bu kıyafeti giyecek. Artemis 3 görevinin Eylül 2026'da gerçekleştirilmesi bekleniyor (Marco Bertorello/AFP) -
16/30
15 Ekim 2024 - Güney Kore'nin sınır kenti Paju'dan Kuzey Kore'nin Kaesong şehrine giden yolda, Tongil Köprüsü'ndeki askeri kontrol noktasının son hali. Güney Kore ordusu, Pyongyang'ın ordusu iki ülkeyi birbirine bağlayan yollarda patlamalar gerçekleştirince ağır tahkimatlı sınır yakınlarında "karşı ateş" harekatları yürüttüğünü açıkladı. Kuzey Kore, Güney Kore'nin Pyongyang'a drone uçurduğu iddiasının ardından ordusunun "ateş gücünü" harekete geçirmek için hazır olduğunu söylemişti. Kuzey Kore Savunma Bakanlığı, Kore yarımadasında "her an savaş çıkabileceği" uyarısında bulunmuştu (Jung Yeon-Je/AFP) -
17/30
14 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezindeki Deyr El Balah'ta çocuklara çocuk felci aşısı yapıldı. UNICEF, Gazze Şeridi'ndeki 640 binden fazla çocuğu tamamen aşılamayı hedefliyor. UNICEF'in icra direktörü Catherine Russell, çocuklara bağışıklık sistemlerini güçlendirmek için A vitamini takviyesi sağlanacağını kaydetmiş, Gazze'de çocukların hijyen standartlarının çok kötü olduğunu belirtmişti (Eyad Baba/AFP) -
18/30
13 Ekim 2024 - Japonya'nın başkenti Tokyo'nun Kagurazaka mahallesinde düzenlenen Cadılar Bayramı öncesi etkinliğine katılanlar kedi temalı kostümlerini giyip "Bake Neko" (Doğaüstü Kedi) festivaline katıldı. Bake Neko, 2010'dan bu yana her yıl ekim ortasında düzenleniyor. Kagurazaka'da kedi temalı bir geçit töreni düzenlenmesinin nedeni, ünlü Japon romanı "Ben Bir Kediyim"in yazarı Natsume Soseki'nin bu bölgede yaşamış olması (Philip Fong/AFP) -
19/30
12 Ekim 2024 - Hindistan'ın Haryana eyaletinde, Hindu tanrısı Hanuman gibi giyinen kişiler, Dussehra festivali için düzenlenen geçit töreninde dans ediyor. Her yıl kutlanan festival, iyiliğin kötülüğe karşı zaferini simgeliyor. Ancak bu yıl Bangladeş'teki Dussehra kutlamaları Hindulara karşı artan saldırıların gölgesinde kaldı. Ülkede 1 Ekim'den bu yana kutlamalarla bağlantılı 35 şiddet olayı yaşandığı bildirilmişti. Hindistan, Bangladeş'teki Hindu tapınaklarına yönelik saldırıları kınayarak komşu ülkeye tüm azınlıkların güvenliğini sağlama çağrısı yaptı (Anushree Fadnavis/Reuters) -
20/30
11 Ekim 2024 - Milano'daki iklim değişikliği ve Filistin'e destek eylemine katılan İsveçli aktivist Greta Thunberg slogan atıyor. Thunberg'in kurulmasına destek verdiği iklim değişikliği hareketi Fridays For Future'ın düzenlediği yürüyüşe, binin üzerinde kişi katıldı. Protestoda, Filistinlilerin simgesi haline gelmiş kefiye adlı geleneksel atkıyı takan Thunberg, "Filistinlilerin onlarca yıldır apartheid rejiminin boğucu baskısı altında yaşadığını" söyledi. Küresel ısınmayla silah endüstrisi arasındaki ilişkiye vurgu yapan aktivist "İklim adaleti mücadelesi, fosil yakıt endüstrisine karşı olduğu kadar, silah endüstrilerine, askerileşmeye ve doğal kaynakların aşırı çıkarılmasına karşı da bir mücadeledir" dedi (Piero Cruciatti/AFP) -
21/30
10 Ekim 2024 - Milton Kasırgası ABD'nin Florida eyaletinde yıkıma yol açtı. Şiddetli yağmurlar ve rüzgarlar sonucu evler yıkıldı ve milyonlarca kişi elektriksiz kaldı. İç Güvenlik Bakanlığı en az 10 kişinin öldüğünü açıkladı. Yetkililer rüzgarların hızının saatte 150 kilometreye ulaştığını söyledi. ABD Başkanı Joe Biden, sosyal medya üzerinden yaptığı paylaşımda "Yardım yolda ancak gelene kadar, yerel yetkilileriniz dışarı çıkmanın güvenli olduğunu söyleyene kadar yerinizde kalın" dedi (Bryan R. Smith/AFP) -
22/30
9 Ekim 2024 - Milton Kasırgası'nın Havana'dan geçişi şiddetli yağmurlara neden oldu. Helene Kasırgası'nın üzerinden iki hafta geçmemişken yeni bir kasırga ABD'nin Florida eyaletine doğru yaklaşıyor. Bugün eyalete ulaşması beklenen kasırga öncesinde eyalette yıllardır görülmediği kadar büyük bir tahliye çalışması yürütülüyor. ABD Başkanı Joe Biden, Milton Kasırgası’nın "Son 100 yılda ABD’deki en kötü fırtınalardan biri" olabileceği uyarısında bulundu. Milton Kasırgası'nda rüzgarların saatte 270 km hıza ulaşabileceği söyleniyor (Yamil Lage/AFP) -
23/30
8 Ekim 2024 - Yokoluş İsyanı Cape Town, Güney Afrika'nın başkentinde gerçekleşen Afrika Petrol Haftası Konferansı'nın düzenlendiği salonun önünde, fosil yakıtların süregelen kullanımını böyle protesto etti (Rodger Bosch/AFP) -
24/30
7 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus kentinde Filistinli bir çocuk, İsrail saldırıları sonucunda yıkılmış binanın üzerinde. 1 yıl önce bugün Hamas, İsrail'e gerçekleştirdiği saldırıda 1139 kişiyi öldürmüş ve yaklaşık 250 kişiyi rehin almıştı. Aradan geçen bir senede İsrail, Gazze'de en az 41 bin 870 kişiyi öldürdü ve bu sayının aslında çok daha fazla olduğu tahmin ediliyor. Binlerce kişi yıkılan binaların enkazı altında kaldı ya da kendilerinden haber alınamıyor. Binlercesinin daha devam eden bombardıman ve İsrail'in savaşının yarattığı koşullar nedeniyle ölmesi muhtemel. Son 12 aydaki gelişmelerle Ortadoğu bir kez daha topyekün savaşın eşiğine geldi (Mohammed Salem/Reuters) -
25/30
6 Ekim 2024 - İspanya'nın Katalonya bölgesinin Tarragona kentinde düzenlenen 26. İnsan Kulesi Yarışması'nda Colla Vella dels Xiquets de Valls ekibi insan kulesi oluşturuyor. Katalonya'daki festivallerde düzenlenen geleneksel insan kulesi yarışmalarında takımlar kule oluşturup bozarak mücadele ediyor. İlki 1932'de yapılan etkinlik o zamandan beri iki yılda bir gerçekleştiriliyor (Lluis Gene/AFP) -
26/30
5 Ekim 2024 - Binlerce Oromo, Irreecha festivali için Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa'da bir araya geldi. Irreecha kutlamalarında geleneksel kostümler giyerek suya çiçekler daldırıyor ve kendi üzerlerine su serpiyorlar. Etiyopya'nın en kalabalık etnik grubu olan Oromoların yağmur mevsiminin bitişini kutladığı festival, zaman zaman siyasi protestolara da sahne oluyor. 2016'da polisin hükümet karşıtı protestocuları dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullanması ve havaya ateş açmasıyla festivalde 50'den fazla kişi hayatını kaybetmişti (Tiksa Negeri/Reuters) -
27/30
4 Ekim 2024 - Bir kedi Beyrut'un güneyindeki bir mahallede, İsrail'in hava saldırıları sonucunda hasar gören sokakta dolaşıyor. İsrail, üç gün önce kara harekatı başlattığı Lübnan’a saldırmayı sürdürüyor. Hizbullah'a yakın bir kaynak, AFP'ye İsrail'in Beyrut'un Dahiye bölgesini üst üste 11 kere vurduğunu aktardı. Lübnanlı yetkililer, çatışmalar nedeniyle 1,2 milyon kişinin yerinden edildiğini bildirdi (AFP) -
28/30
3 Ekim 2024 - ABD'nin Kuzey Carolina eyaletinin Swannanoa kentinin sakinleri, Helene Kasırgası'nın arkasında bıraktığı yıkımın ortasında. Geçen hafta ülkenin güneydoğusunu vuran kasırganın yol açtığı can kayıplarının sayısı 189'a yükseldi. Toplam 6 eyalette kayıp onlarca kişiyi arama çalışmaları sürerken, 1 milyondan fazla ev ve iş yerinde elektrik hâlâ yok (Eduardo Munoz/Reuters) -
29/30
2 Ekim 2024 - Meksika'da 1968'deki Tlatelolco Meydanı katliamının 56'ıncı yıldönümüde bir eylemci, polisle çatışıyor. Sözkonusu katliamda ordu, öğrencileri vurarak öldürmüştü. Meksika'nın göreve yeni başlayan başbakanı Claudia Sheinbaum, kendisine "1968 çocuğu" diyerek resmi bir özür yayımladı (Daniel Becerril/Reuters) -
30/30
1 Ekim 2024 - İsrail, İran'dan İsrail'e füze saldırısı gerçekleştirildiğini ve Tel Aviv başta olmak üzere ülke genelinde sirenlerin çaldığını duyurdu. İran'ın Birleşmiş Milletler Daimi Temsilciliği'nden "Eğer siyonist rejim cevap vermeye kalkarsa daha yıkıcı bir karşılık gelir" açıklaması yapıldı. Öte yandan ABD Başkanı Joe Biden, ABD ordusuna, İran saldırılarına karşı İsrail savunmasına yardımcı olma ve İsrail'i hedef alan füzeleri vurma talimatı verdi (Ahmad Gharabli/AFP)
Filo olayı, Türk kamuoyunda İsrail'e yönelik saldırıların temel bir meselesiydi ve öyle olmayı da sürdürüyor. Türk medya organları, İsrail'in gayrimeşrulaştırılmasına destek veren taraflardan gelen içerikleri sıklıkla yayımlıyor. Ankara'nın desteğinden yararlanan bir dizi sivil toplum kuruluşu iki ülke arasındaki nefretin körüklenmesinde önemli bir rol oynamaya devam ediyor. Bu manada, Gazze'ye giden filonun arkasındaki İHH örgütü aktif olmayı sürdürüyor ve filo hadisesi İsrail karşıtı söylemde hala merkezi bir rol oynuyor. Kitlelerin akın ettiği 2011 yapımı bir filmin başında hadise yeniden canlandırıldı; Türk medyasında hadiseden sıklıkla bahsediliyor; birçok kitaba konu oldu; her yıl Marmara'da öldürülenlerin anısına İsrail karşıtı gösteriler düzenleniyor. Bu gösterilere katılanların sayısı son yıllarda azaldı. Örneğin, Kudüs adına yapılan gösteri bunlardan biriydi. Öte yandan İHH, 2020'yı "Mavi Marmara Yılı" ilan etti.
Filo hadisesi ayrıca, Doğu Akdeniz'in İsrail açısından daha önemli bir alan ve eskiye nazaran daha yüksek bir askeri operasyon potansiyeline sahip olduğunu da gösterdi. Kıbrıs ve Yunanistan hadiseyi artan Türk saldırganlığının göstergesi olarak görürken; bu durum İsrail'le ilişkilerini yumuşatmalarına neden oldu. İsrail de kendi adına Türkiye'yle artan gerilim ve Gazze'ye başka filoların gelmesini önleme arzusu sebebiyle bunlarla daha çok yakınlaşmaya artan bir ilgi gösterdi. Doğal gaz keşifleri ve Kıbrıs sorununun çözümünde devam eden zorluk esasen Doğu Akdeniz'de iki rakip blok yarattı. Birinci blokta Yunanistan, Kıbrıs, Mısır, İsrail ve Libya'da General Halife Haftar liderliğindeki milisler bulunuyor. İkinci bloktaysa Türkiye ve Fayiz el-Serraç liderliğindeki Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti yer alıyor. Bununla birlikte, koronavirüs pandemisi ve petrol fiyatlarındaki düşüşün Türkiye'nin engellemeyi amaçladığı Doğu Akdeniz boru hattı inşası yönündeki iddialı projenin gerçekleştirilmesinin önünde büyük bir engel teşkil ettiği göz önüne alındığında, Libya iç savaşı tırmanışta olmasına ve her iki rakip blokun da kendi çıkarlarını koruma yönünde kararlı olduğu görülse de, Doğu Akdeniz'deki gerilimin hafifletilmesi için bir imkan söz konusu olabilir.
Son haftalarda başta Türk medyasında olmak üzere, Türkiye ve İsrail arasındaki ilişkilerdeki buzları çözmeyi amaçlayan bazı makaleler yayımlandı. Bunlar arasında, iki ülke arasında deniz sınırı belirlenmesine yönelik anlaşmanın müzakerelerine yönelik bir rapor da yer alıyor. Ankara'nın pandeminin zirve yaptığı dönemde İsrail'e tıbbi malzeme satın alma izni vermesi (her ne kadar teslimatla ilgili birkaç gecikme yaşanmış olsa da) ve 10 yıl sonra ilk kez İsrail El Al havayolu şirketinin Türkiye'yle kargo seferlerine başlaması ilişkilerin iyileşmesine dair işaretler. Yine de bu olumlu işaretlere karşın, deniz sınırlarının ayrıştırılmasına dair müzakerelere ilişkin rapor İsrail'in Ankara Büyükelçiliğince reddedildi. Bu, Ankara'dan gelen olumlu işaretlerin anlamının bir nebze fazla abartıldığını gösteriyor. Bununla birlikte haber makalelerinin yayımlanması, Türkiye'nin uluslararası ilişkilere ve birçok angajman alanındaki mevcut sorunlara yanıt kapsamında daha dengeli bir dış politikaya dönme arzusuna dair soruları da beraberinde getiriyor. Tam tersine eğer bu sadece İsrail, Kıbrıs ve Yunanistan arasındaki ilişkileri bozma saikinden ibaretse, İsrail açısından ilişkilerin yumuşatılmasının faydalı olup olmayacağı çok şüpheli olacaktır. Dahası halihazırda Erdoğan'ın sözcüsü, Netanyahu'nun Batı Şeria'ya egemenlik uygulama niyetine dair açıklamalarını "uluslararası hukuka aykırı işgal siyasetinin genişlemesi" diye adlandırdı. Bu nedenle şu anda, İsrail'in Batı Şeria'nın bazı bölgelerinin ilhakına yönelik herhangi bir adımının, iki ülke arasındaki ilişkilerin iyileştirilmesine yönelik bir çabayı önemsiz ve kısa soluklu olmaya mahkum edeceği neredeyse kesindir.
* Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
https://www.inss.org.il/publication
Independent Türkçe için çeviren: Ahmet Yılmaz
