ABD’de yapılan bir kamu araştırması, Kovid-19 salgınının ilk günlerinde muhafazakar medyaya veya sosyal medyaya güvenen kişilerin önlemler konusunda yanlış bilgilendirilme ve komplo teorilerine inanma olasığının daha yüksek olduğunu ortaya koydu.

Pennsylvania Üniversitesi Annenberg Kamu Politikası Merkezi ve Illinois Üniversitesi'nden araştırmacıların yürüttüğü çalışma binden fazla yetişkinin katıldığı Mart ayında yapılan saha çalışması Anenberg Bilim ve Bilgi Anketi’ne dayandırıldı.

Bu hafta Harvard Kennedy Okulu Yanlış Bilgilendirme Dergisi’nde yayımlanan çalışma, insanların koronavirüsle ilgili görüşlerinin medya kullanımıyla bağlantılı olarak değiştiğini ortaya çıkardı.

Muhafazakar medya ve Kovid-19

Çalışmanın sonucunda (Fox News ve Rush Limbaugh programları gibi) muhafazakar medya kullanımının pandemiyle ilgili komplo teorilerine duyulan inançla ilişkili olduğu tespit edildi. Bu inançlar arasında şunlar yer alıyor:

• Çin yönetiminin virüsü bir biyolojik silah olarak yarattığı inancı (bilim insanları, virüsün hayvanlardan kaynaklandığına ve "manipülasyon ürünü olmadığına" dair güçlü kanıtlar bulunduğunu söylüyor).
• ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerindeki (CDC) bazı kişilerin Donald Trump'a zarar vermek için koronavirüsün yarattığı tehlikeyi abarttığı inancı.
• C vitamini almanın, bireylerin koronavirüsle enfekte olmasını önleyebileceği inancı (kanıtlarla desteklenmiyor).

Sosyal medya ve Kovid-19

Sosyal medya ve internet haber toplayıcılarının kullanımı da düşük oranda doğru bilgi ve yüksek oranda yanlış bilgi seviyeleriyle ilişkilendirildi.

Annenberg Politika Merkezi’nin internet sitesinde aktarılana göre sosyal medya kullananların C vitamini alarak hastalığı önleyebileceğine inanma olasılığının daha yüksek olduğu görüldü. Ayrıca bazı kişilerin CDC’nin virüsü abarttığına, bazılarının da virüsün ABD yönetimi tarafından yaratıldığına inandığı kaydedildi.

Haber toplayıcılarını (Google Haberler, Yahoo News gibi) kullanan kişilerinse virüsten korunmada el yıkamanın rolüne inanmama olasılığının yüksek olduğu ortaya çıktı.

Anaakım medya ve Kovid-19

Anaakım yayınların ve basılı medyanın kullanımı ise daha yüksek düzeyde doğru bilgi ve daha düşük düzeyde yanlış bilgiyle ilişkilendirildi.

Anaakım yayıncılardan (ABC News, CBS News, NBC News gibi) yararlanan kişilerin yeni koronavirüsün mevsimsel gripten daha öldürücü olduğunu söyleme ihtmalinin yüksek olduğu kaydedildi.

Basılı gazeteleri (The New York Times, Wall Street Journal gibi) okuyan kişilerin de virüse dair daha fazla doğru görüşler dile getirdiği görüldü. Örneğin bu kişilerin düzenli el yıkayarak enfeksiyonun önlenebileceğine inandıklarını söyleme olasılıkları daha yüksekti. C vitamininin enfeksiyonu önleyebileceğine, CDC'deki bazı kişilerin tehdidi abarttığına ve Çin’in virüsü bir silah olarak yarattığına inanma olasılığı ise daha düşüktü.

Annenberg Kamu Politikası Merkezi (APPC) müdürü Kathleen Hall Jamieson, konuyla ilgili şu ifadeleri kullandı:

Hem doğru hem de yanlış bilgi davranışları etkileyebilir. O yüzden sadece SARS-CoV-2’yle ilgili temel bilgileri çoğaltmak için değil, aynı zamanda kökenleri, önlenmesi ve etkileriyle ilgili aldatmacaların yayılmasını engellemek için de üzerimize düşeni yapmalıyız.

Anenberg Bilim ve Bilgi Anketi’nin bulguları

Çalışma, 2016'da Zika virüsü üzerinde ve 2019'da kızamık salgını sırasında aşılama üzerinde benzer araştırmalar yapan APPC’nin Kovid-19’la ilgili ilk çalışması oldu.

3-8 Mart 2020 tarihlerinde yapılan anket, bin 8 ABD’li yetişkininin katılımıyla gerçekleşti ve hata payı yüzde 3,57 (eksik ya da fazla) olarak belirlendi.

Katılımcıların yüzde 87’si, düzenli el yıkamanın Kovid-19'a karşı önleyici tedbir olduğunu söyledi. Komplo teorilerine ve yanlış bilgilere inanların dağılımı ise şu şekildeydi:

• Anketi yanıtlayan kişilerin yüzde 23’ü, Çinlilerin virüsü bir silah olarak oluşturduğunun muhtemelen veya kesinlikle doğru olduğunu düşünüyor.
• Yüzde 21’i, C vitamini almanın koronavirüsü muhtemelen veya kesinlikle önleyeceğini düşünüyor.
• Yüzde 19’u, CDC'deki bazı kişilerin Trump’a zarar vermek için virüsün yarattığı tehlikeyi abarttığının muhtemelen veya kesinlikle doğru olduğunu söylüyor.
• Yüzde 10’u, ABD yönetiminin virüsü yarattığının muhtemelen veya kesinlikle doğru olduğunu söylüyor.

Çalışmanın yazarlarından Dolores Albarracín, anketi şöyle yorumladı:

Bu anketten elde edilen bulgular, sağlık ve bilimle ilgili bilgi aktarımına katkıda bulunuyor. Ve ABD bu salgınla uğraşırken, ne yapılması gerektiğine dair fikir veriyor. Bir sonraki adım, bu araştırmanın önerilerinin etkinliğini test etmek.

Annenberg Kamu Politikaları Merkezi

Independent Türkçe çeviren: Çağla Üren