Cumhurbaşkanı Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, CHP'nin İş Bankası'ndaki hisselerinin Hazine ve Maliye Bakanlığı'na devrinin bir an önce başlatılması konusunda Ak Parti Merkez Karar Yönetim Kurulu'nda (MKYK) talimat verdiği haberleri Banka'nın borsada işlem gören hisselerini de etkiledi. 

Borsa Istanbul'un açılışında BIST 100 endeksi yüzde 0,04 değer kaybederken, Türkiye İş Bankası'nın hisseleri yüzde 2,31 geriledi. 

Çarşamba günü kapanışta 7,35 liradan işlem gören hisse değeri, açılışta 7,18 lira değerini gördü. 

İş Bankası'nın ortaklık yapısı

Türkiye İş Bankası, 1924'te Mustafa Kemal Atatürk'ün talimatıyla kurulmuştu.

Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucu lideri vefatından önce,  5 Eylül 1938’de kendi el yazısıyla hazırladığı vasiyetinde sahip olduğu hisse senetlerinin mülkiyeti ve yönetimini Cumhuriyet Halk Partisi'ne bıraktığını beyan etmişti. 

İş Bankası'nın internet sitesinde yer alan "Ortaklık Yapısı"nda, yüzde 28,09 oranındaki hisseler için "Bu hisseler, Atatürk’e ait hisseler olup, Atatürk’ün vasiyeti gereğince Cumhuriyet Halk Partisi tarafından temsil edilmektedir" ifadesi yer alıyor. 

Aynı açıklamada bu hisselerin temettü gelirlerinin ise yine Atatürk’ün vasiyeti gereğince Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu’na bırakılmış olduğu belirtiliyor. 

Banka'nın yüzde 32,81 hissesi ise halka açık. Kalan yüzde 39,10'luk pay da Munzam Sandığı aracılığı ile çalışanlarına ve emeklilerine ait. 

Hisseler nasıl devredilebilir?

CHP’nin bankadaki hisseleri dönem dönem gündeme geliyor. Devir için ilk formülün Siyasi Partiler Kanunu'nda (SPK) değişiklik yapılması olduğu belirtiliyor.

SPK'nın 67. Maddesi ve Anayasa'nın 69. Maddesi, partilerin "ticari faaliyette bulunamayacağını" hükme bağlıyor. AK Parti ve ona destek veren MHP'nin TBMM'deki sandalye sayısı Anayasa değişikliğine olanak tanımadığı için sorunun SPK ile çözülmesi değerlendiriliyor.

Ne olmuştu? 

Cumhuriyet Halk Partisi'nin İş Bankası hisselerinin Hazine'ye devri ile ilgili tartışmalar yeni değil. 

1953'te Adnan Menderese hükümetinin "CHP hisselerini kamulaştırma" kararı, 10 yıl sonra Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmişti. 

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 17 Eylül 2018’de yaptığı açıklamada siyasi partilerin banka kuramayacağını söyleyerek Mustafa Kemal Atatürk’ün ölümünden sonra Cumhuriyet Halk Partisi’ne (CHP) miras kalan İş Bankası hisseleriyle ilgili şöyle demişti: 

Hisseler ikinci kez ise 12 Eylül 1980'deki askeri darbe sonrası Hazine'ye geçti. Darbenin ardından tüm siyasi partiler gibi CHP de kapatıldı. Partinin tüm malvarlıkları gibi, İş Bankası hisseleri de Hazine'ye devredildi. Sivil siyasete dönülmesinin ardından CHP'nin de yeniden açılmasıyla, AYM'ye yapılan başvuru doğrultusunda hisseler CHP'ye iade edildi.

Bu olaydan yaklaşık 35 yıl sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan, Eylül 2018’de yaptığı açıklamada siyasi partilerin banka kuramayacağını söyleyerek şu ifadeleri kullanmıştı: 

Şu anda CHP, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ü suistimal ederek, onun Cebi Hümayunundan dediğim, İş Bankası hisselerinin yüzde 28'inin sahibi durumunda. Oradan para alamıyor ama yönetim kurulunda dört üyesi var. Bu dört üye ne iş yapar? Buna bir bakılması lazım. Ben diyorum, bir defa Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün bu tür bir varlığı herhangi bir siyasi partinin etiketi altına giremez. Girse girse Hazine'ye girer.

Bunun üzerine Türkiye İş Bankası'ndan yapılan uzun açıklamanın bir kısmında şu ifadeler yer almıştı: 

Türkiye’nin milli sermayesi olarak, üstlendiği sorumluluğun bilincini faaliyetleri ile daima ortaya koyan İş Bankası siyaset malzemesi yapılamayacak önemde bir kuruluş olup, özellikle ülkemizin yoğun ve hassas gündemi içinde tüm değerlendirmelerin bu önem çerçevesinde yapılması milli menfaat meselesidir.

Independent Türkçe