Ailelerin çocukların ellerine; tablet, bilgisayar ya da telefon vererek oyalaması uzun süredir tartışılıyor. 

Bu durum Türkiye genelinde binlerce şubesi bulunan A101 mağazalarında satılan mama sandalyeleriyle başka bir hal aldı.

İnternette görselleri paylaşılan, mağazaların da girişlerine asılan afişlerde mama sandalyesinin reklamları yapıldı.

Mama sandaylesi için "6 aydan büyük bebeklere uygun olduğu" ve "tepsi üzerinde telefon / tablet tutucusunun yeri var" bilgisi paylaşıldı.

A101 mağazasında satışa sunulan mama sandalyesinin özellikleri / Fotoğraf: Independent Türkçe

Bir mağaza yetkilisinin verdiği bilgiye göre, ürün bu sabah 54,95 liradan satışa sunuldu ve kısa sürede tükendi.

Telefon / tablet tutuculu mama sandalyelerinin yenilerinin ne zaman geleceğine ilişkin ise bilgi verilmedi.

Bu sabah (9 Ocak) bir A101 mağazasının girişinde asılı olan afiş / Fotoğraf: Independent Türkçe

Independent Türkçe, üzerinde telefon ve tablet koymak için aparatı bulunan mama sandalyelerinin neden olabileceği sağlık problemlerini uzmanlara sordu.

Bu tip ürünlerin alınmaması ve bebeklerin ekrandan uzak tutulması gerektiğini vurgulayan uzmanlar, bunun uyku bozukluğu, dikkat dağınıklığı, obezite, sinir hastalıkları ve stres gibi sağlık sorunlarına yol açtığına dikkati çekti.

Bahçeşehir Üniversitesi (BAU) Eğitim Bilimleri Fakültesi Doç. Dr. Yavuz Samur, üzerinde tablet aparatı bulunan bebek sandaylesinin Türkiye’de satışa çıkacağını geçtiğimiz günlerde öğrendiğini ve duruma tepki gösterdiğini belirtti.

"Yurt dışında lazımlığın önünde ve ana kucağında tablet koyma yeri yapılmıştı, tepki gösterilince kaldırıldı"

Benzer örneklerinin yurt dışında da bir dönem satıldığını hatırlatan Samur, gelen tepkiler üzerine geri adım atılarak ürünlerin mağazalardan çekildiğini belirtti:

Yurt dışında örnekleri vardı bunun. Lazımlığın önüne tablet koyma yeri yapmışlardı, çocuklar tuvaletini yaparken görüntü seyretsin diye. Benzer şekilde ana kucağına tablet koyma yeri yapmışlardı. Tepki gösterilince kaldırıldı. 'Çok şükür Türkiye’de bunlar yok' derken, böyle bir durumla karşılaşınca çok şaşırdık.

“İhmalkar aileler tercih ediyor, ekran bağımlığına giden yol böyle açılıyor”

Samur, bu ürünleri tercih edenleri “ihmalkar” olarak niteledi ve şunları söyledi:

Anne ve babalar, kendi işlerine geldiği için, kendi rahatını düşündükleri için bu yönetimi kullanıyor. İhmalkar anne babalar bunu tercih ediyor. Önceden 'uçak' gelirdi, şimdi 'tablet' geliyor! Yemek yedirirken tablet, telefon kullanıyorlar. Çocuklar o renkli görüntüyü görüp bakıyor. Çocuk haz alıyor ve ekran bağımlılığına giden yol böyle açılıyor!

Doç. Dr. Yavuz Samur / Fotoğraf: BAU 

"Çocuğun önüne tablet konulursa, ne yediğinin farkında olmuyor"

Samur, tabletlerin çocuklarda ödül mekanizmasına dönüşebileceği uyarısı yaptı:

Velilere ‘Bu ürünleri almayın’ diyorum! Pediatri dernekleri, çocuk doktorları 18 aylık olana kadar bebeklerin ekrandan uzak tutulmasını söylüyor. Ekran sadece birkaç saniye görüntülü telefon konuşmalarında çocuğu anneanneye, babaanneye yani akrabalara gösterirken izin veriliyor. 18-24 ay arasında ise sadece ebeveynin uygun gördüğü içeriklerin izletilmesi gerekiyor. Çocuğun önüne tablet konulursa, ne yediğinin farkında olmuyor. Boğazından ne geçtiğini bilmeyen, tat almayan, ağzında daha uzun süre yemek tutan, bu sebeple diş problemleri yaygınlaşan çocuklara rastalnıyor. Çocuk ne zaman yemek yese ekran açıldığından, sırf ekrana bakabilmek için bile mama sandalyesine oturmak ister. Ödül mekanizması gibi düşünelim, ne zaman yemek varsa ekran da var. Ya da tam tersi, yemek yiyeceği zaman ekran yoksa tavır koyup yemek yemeyebiliyor. Aslında çocuk bu durumu kullanabiliyor, 'Ekran olmazsa yemem' diye. 

Uzmanlar, çocukların üç yaşına gelene kadar ekrandan uzak tutulması gerektiğini vurguluyor / Fotoğraf: Pixabay

Ebeveynlere 'Ekransız yemek, ekransız saat, ekransız akşam' önerisinde bulunan Yavuz Samur, çiftlerin yemek mamasında birbileriyle konuşmalarını, birbirlerinin gözlerinin içine bakmalarını, sohbet etmelerini ve sohbet kültürünü kaybetmemeyi önerdi.

Samur, ekranın çocuklarda obeziteyi tetiklediğine de dikkati çekti:

Ekran kilo artışına da neden oluyor. Çocuklar ekranla ne kadar çok vakit geçirirse, obez olma riskleri o kadar artıyor. Önlerinden ekran alınınca da çocuklarda sinir, stres, agresif davranışlar görmeye başlıyoruz. İlerleyen dönemde de bu durum depresyona neden olabiliyor.

“Satış ve para söz konusu olunca insanlar etik değer ve saygı tanımıyor”

Samur, tablet aparatlı bebek masası üreten ve bu ürünü satan kişilerin etik değerlerinin bulunmadığını savundu:  

Bu ürünleri üreten kişilerin etik kuralları olması gerekli. ‘Biz yapıyoruz, üretiyoruz, alıcısı da var’ demekle olmaz. ‘Bebekler, çocuklar kullanacak bu ürünü. Ekrana maruz kalacaklar, yapmamalıyız’ demelerini gerekiyor. Ne yazık ki satış ve para söz konusu olunca insanlar etik değer ve saygı tanımıyor.

"Çocukların ekran karşısında geçirdikleri süre arttıkça obezite, uyku bozuklukları, dikkat sorunları ortaya çıkabiliyor"

Liv Hospital Hastanesi'nden Uzman Psikolog Zeynep Sancak da Doç. Dr. Yavuz Samur'la benzer görüşte.

Sancak, çocukların ekranla küçük yaşta tanışmalarının neden olacağı sağlık problemlerine dikkati çekerek "0-3 yaş çocuklara hiç ekran izletilmemeli. Bu dönemde dikkati, öğrenmeyi, dil becerisini, esnek düşünme becerisini, iletişim becerilerini olumsuz yönde etkiliyor. Çocukların ekran karşısında geçirdikleri süre arttıkça obezite, uyku bozuklukları, dikkat sorunları ortaya çıkabiliyor. Çocuklara yemek yedirirken tablet ya da telefon kullanılması, onların ne yediklerini ve ne kadar yediklerini farkedememesine neden olurken, kontrolü olumsuz yönde etkiliyor" ifadelerini kullandı.  

Uzm. Psikolog Zeynep Sancak / Fotoğraf: Liv Hospital Medya İlişkileri

A101’den yanıt yok

Konuya ilişkin A101’in genel merkezini aradık. Çağrımız medya bölümüne aktarılsa da yanıt verilmedi.

Ne olmuştu?

Türkiye genelinde binlerce mağazası bulunan A101'de telefon / tablet tutacaklı mama sandalyelerinin satışa sunulacağının açıklanması üzerine sosyal medyadan tepki yağmıştı.

New York Üniversitesi (NYU) Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şirin, bu ürünlerin satışını "facia" olarak nitelemişti.

Çocuk Hakları Derneği ise sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda “Teknoloji bağımlılığı çocuklarımızın değil, bizim suçumuz” ifadelerini kullanmıştı.

Uluslararası Sosyal Medya Derneği Başkanı Said Ercan da tepki gösteren isimler arasındaydı.

A101’in yaptığının suç olduğunu öne süren Ercan, “6 aylık bebek (mama) sandalyesine tablet tutucu koymak, bağımlılığı legalleştirmek ve aileleri teşvik etmektir” demişti.

Said Ercan Twitter paylaşımı A101.png