Avrupa Dış İlişkiler Konseyi (ECFR) adlı kuruluşun Mali’ye dair hazırladığı rapor, bu Afrika ülkesinde dini meselelerin ve liderliğin siyaset ve toplum yaşamı üzerinde giderek daha fazla etkili olduğunu belirtiyor.
İzledikleri yol birbirlerinden farklı olsa da dini liderlerin genel ahlak ve İslam’ın toplumdaki rolü gibi önemli meselelerde zaman zaman birlikte hareket ettiği kaydediliyor.
Avrupalı siyaset yapıcıların Mali’deki dini etkinliğe “terörle ve radikalizmle mücadele” perspektifinden bakmaması gerektiğini aktaran raporda, “Böylesi bir etkinliği, Malililerin dini liderler, dini hareketler ve hükümetten beklediği taleplere göre değerlendirmesi” uyarısı yer alıyor.
Malili dini liderlerin siyasi meselelerde aktif olduğunu ve genellikle hükümetle etkileşim halinde olduğunu belirten raporda, “Malili politikacılar 1992 anayasasıyla kutsanan seküler yapıya sıklıkla göndermede bulunsa da dini aktörler toplumu ve zaman zaman siyaseti şekillendiren bir rol oynuyor” ifadeleri kullanılıyor.
“Avrupa’nın hatalı yaklaşımının sonuçları ağır olur”
Andrew Lebovich’in hazırladığı çalışmada, Sahel merkezli faaliyet gösteren radikal dinci Selefi silahlı grupların artan tehdidinin son yıllarda Avrupalı liderler ve siyaset yapıcıların dikkatini çektiği belirtilirken, “Batılı liderler nüfusun yüzde 90’ını oluşturan Malili Müslümanları radikalizm ya da terörle mücadele penceresinden değerlendiriyor. Mali’nin merkeziyle kuzeyini yıkıp geçen ve komşu ülkelere sıçrayan şiddet, dışarıda birçok kişi için bu algının pekişmesinden başka işe yaramıyor” değerlendirmesi yer alıyor.
Radikalizm ve terörle mücadeleye dair önyargıların, İslam’la Mali toplumu arasındaki ilişkiye dair yaygın yanlış anlamada payı olduğu ve asıl meselenin odak noktasını tehlikeli bir şekilde saptırdığı vurgulanan raporda, birçok dış gözlemcinin ve hatta bazı Malililerin Müslümanları indirgeyici ve kalıplaşmış kategorilere yerleştirdiği ifade ediliyor.
Lebovich bu noktada “Avrupalı siyaset yapıcılar için bu hatalı yaklaşım, politik hatalara dair ciddi riskler taşıyor” değerlendirmesini yapıyor.
Sömürgesi sonrası Müslümanlar üzerinde gözetim ve yasaklar
Ülkenin İslam’la tanışması ve sonrasında yaşanan sürecin ardından Fransa’nın sömürge dönemiyle ilgili bilgilerin paylaşıldığı raporda, Fransız ordusu ve yönetiminin Müslüman grupların olası isyanları karşısında kaygı taşıdığı hatırlatılıyor; 1930’lar ve 1940’larda Ortadoğu ve Kuzey Afrika’daki gelişmelerin etkisiyle İslami düşünce ve uygulamada yeni bir geleneğin ortaya çıktığı ve 1940’lardan itibaren Selefi grupların bu geleneği benimsediği elirtiliyor.
Farklı geleneklerden gelenlerle Fransız yetkililerin, bu grupları “Vahhabi” olarak nitelediği ancak söz konusu grupların kendilerini “Sünni” diye tanımladığı kaydedilen raporda, aynı dönemde Sufi gelenekten gelenler arasında, bilhassa da Ticanniye içinden yeni reformist grupların çıktığı kaydediliyor.
Fotoğraflarla dünyadan haberler
Fotoğraflarla dünyadan haberler
-
1/30
26 Ekim 2024 - Gürcistan'da parlamento ilk oturumunu gerçekleştirirken başkent Tiflis'te bir kadın geçen ayki genel seçimin sonuçlarına yönelik protestoda böyle görüntülendi. Parlamento önünde çadırlar kurarak eylem yapan muhalefet partililer ve destekçileri, meclise giren milletvekilleri protesto etti. Hükümeti seçimlerde hile yapmakla suçlayan göstericiler, yeniden seçime gidilmesini talep ediyor (Vano Shlamov/AFP) -
2/30
24 Kasım 2024 - Filistinliler, bir yardım kuruluşunun mutfağından yemek almak için toplanıyor. Gazze'deki ailelerin, yardım ekiplerinin nispeten daha fazla erişimi olduğu bölgelerde bile genelde günde sadece bir kez yemek yiyebildiği bildiriliyor. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı, Gazze'de devam eden insani krize önlem alınmazsa bu durumun yakında kıtlığa dönüşebileceğini aktarıyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin, İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı hakkında bu hafta çıkardığı tutuklama emri gerekçeleri arasında "bir savaş yöntemi olarak aç bırakma" suçu da vardı (Mohammed Salem/Reuters) -
3/30
23 Kasım - Birleşmiş Milletler'in belirlediği 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü öncesinde İtalya'da binlerce kişi sokağa döküldü. Birleşmiş Milletler'e göre, kadınlara ve kızlara yönelik şiddet dünyadaki en yaygın insan hakları ihlallerinden biri. Dünya çapında, neredeyse üç kadından biri hayatında en az bir kez fiziksel veya cinsel şiddete maruz kalıyor. İtalyda'da "Non Una di Meno (Bir Kadın Daha Eksilmesin)" adlı sivil inisiyatifin girişimiyle gerçekleştirilen yürüyüşte kadınlar "Ataerkilliği silahsızlandıralım" yazılı pankart taşıdı (Yara Nardi/Reuters) -
4/30
22 Kasım 2024 - Sırbistan'ın Novi Sad kentindeki bir tren istasyonunun çatısının çökmesiyle 15 kişinin hayatını kaybetmesinden üç hafta sonra, göstericiler Belgrad'ın merkezinde sessiz bir protesto düzenliyor. Tren istasyonundaki büyük beton çatı, 1 Kasım'da aniden çökmüştü. Yetkililer geniş kapsamlı bir soruşturma sözü vermiş ve Sırbistan İnşaat, Ulaşım ve Altyapı Bakanı Goran Vesic istifa etmişti. Eylemciler, ölümcül kazanın sorumlularının tutuklanmasını talep ediyor (Andrej Isakovic/AFP) -
5/30
21 Kasım 2024 - Lübnan'da itfaiye, başkent Beyrut'un güneyindeki Haret Hreik mahallesine İsrail'in düzenlediği hava saldırısı sonucu çıkan yangınlara müdahale ediyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki çatışmalar sürerken bugün Uluslararası Ceza Mahkemesi, Gazze'de savaş suçu işledikleri gerekçesiyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama kararı çıkardı. (Lahey'deki mahkeme, açıklamasında Hamas lideri Muhammed Deif hakkında da tutuklama emri çıkardığını duyurdu (AFP) -
6/30
20 Kasım 2024 - Yunanistan'da ekonomik koşulların iyileştirilmesi çağrısıyla ülke genelinde işçiler 24 saatlik genel greve gitti. Grev ülke genelinde toplu taşımayı aksattı ve hayatı durma noktasına getirdi. Yunanistan Genel İşçi Konfederasyonu açıklamasında "Fiyatlar ve kiralar fırladı, maaşlarsa düşük kaldı" ifadelerini kullandı (Aris Messinis/AFP) -
7/30
19 Kasım 2024 - Birleşik Krallık'ta çiftçiler başkent Londra'da protesto düzenledi. Sokaklara dökülen binlerce çiftçi, veraset vergisinin değiştirilme planının geri çekilmesi talep etti. Protestocular arasında ünlü Top Gear programının sunucusu Jeremy Clarkson da yer aldı (Ben Stansall/AFP) -
8/30
18 Kasım 2024 - Gazze'nin merkezindeki El-Cela Caddesi caddesinde halk, İsrail saldırısı sonrasında yıkılan evin başında toplanıp enkaz altında kalanları kurtarmaya çalışıyor. Hamas kontrolündeki Gazze'de Sağlık Bakanlığı son 24 saatte İsrail saldırıları sonucunda 76 kişinin öldüğünü ve 158 de yaralı olduğunu açıkladı. İsrail, Lübnan'ın başkenti Beyrut'a da saldırılar düzenledi (Ömer El-Kattaa/AFP) -
9/30
18 Kasım 2024 - Brezilya yerlileri Rio de Janerio'daki G20 zirvesi öncesinde düzenlediği protestoda ABD Başkanı Joe Biden, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Japonya Başbakanı İşiba Şigeru'nun figürlerini suya gömdü. Protesto, dünyanın en zengin ülkelerinin gezegendeki iklim ve biyolojik çeşitlilik sorunlarının çözümüne liderlik etmedikleri söylemiyle düzenlendi (Pablo Porciuncula/AFP) -
10/30
16 Kasım 2024 - Ölen bir kambur balina, Güney Afrika'nın yasama başkenti Cape Town'da Ulusal Deniz Kurtarma Enstitüsü (NSRI) tarafından çekiliyor. Avcılık, geçmişte kambur balina sayısında ciddi bir düşüşe yol açmıştı. ABD, 1973'te tüm kambur balinaları nesli tehlikede kategorisine almıştı. 1985'te ticari balina avcılığına getirilen moratoryum, kambur balina popülasyonunun artışında önemli bir rol oynadı. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi, halihazırda 14 farklı popülasyonun 4'ünün neslinin tehlikede, birininse tehdit altında olduğunu bildiriyor (Nic Bothma/Reuters) -
11/30
15 Kasım 2024 - Bangkok'ta bir kadın, Loy Krathong festivali sırasında nehir tanrıçasına şükranlarını sunmak için yaprak ve çiçeklerden yapılmış Krathong'u parktaki bir lagüne yerleştiriyor. Festival her yıl, Tayland Ay takviminin 12. ayında, dolunayda kutlanıyor. Ülkedeki en büyük festivallerden biri olan Loy Krathong'da Taylandlılar, su tanrıçasına şükranlarını temsil eden adakları küçük teknelerle yüzdürüyor. Bununla kirlilik veya israf gibi davranışları için af da diliyorlar (Chalinee Thirasupa/Reuters) -
12/30
14 Kasım 2024 - National Geographic Pristine Seas, Pasifik Okyanusu'ndaki Solomon Adaları'nın yakınında keşfedilen dünyanın en büyük mercanının 24 Ekim'de çekilen fotoğrafını bugün paylaştı. Bilim insanları, Pristine Seas araştırma gemisinde çalışırken buldukları mercanın "hayat ve renkle dolu" önemli bir keşif olduğunu söylüyor. Genişliği 34 metre ve 5 metreden daha yüksek olan mercan, uzaydan bile görülebiliyor. Devasa mercanın 300 yıllık olduğu tahmin ediliyor (Manu San Felix/National Geographic Pristine Seas/AFP) -
13/30
13 Kasım 2024 - Fransa'da, Michelin'in Clermont-Ferrand'daki merkezinde düzenlenen eylemde, Genel Emek Konfederasyonu ceketi giyen bir protestocu bir sis bombasının yanından geçiyor. Araç lastiği üreticisi Michelin, 5 Kasım'da 1250'den fazla kişinin çalıştığı iki fabrikasını kapatmayı planladığını açıklamış ve kararın "son çare" olarak alındığını söylemişti. Sadece işten çıkarma planlarından vazgeçilmesini değil, maaş artışının da garanti altına alınmasını talep eden sendikalarla şirket yönetimi arasında henüz bir uzlaşmaya varılamadı (Olivier Chassignole/AFP) -
14/30
12 Kasım 2024 - Bakü'deki Birleşmiş Milletler iklim değişikliği zirvesi COP29'un açılış töreninde dansçılar performans sergiliyor. Bu sene gerçekleştirilen COP’ta ülkelerin enerji politikalarının yanı sıra yeni kolektif finansal hedeflerin belirlenmesi bekleniyor. Zirve, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de başladı. İklim aktivistleri pazartesi günü Gürcistan'da bir miting organize ederek Azerbaycan'ın iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmasını protesto etmişti. Tiflis'te bir araya gelen birçok aktivist, Azerbaycan'ın baskıcı politikaları nedeniyle iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmayı hak etmediğini savunmuştu. Greta Thunberg, Azerbaycan'ın zirveyi "işlediği suçları ve insan hakları ihlallerini yeşil aklama yoluyla örtbas etme şansı" gibi gördüğünü ileri sürmüştü (Maxim Shemetov/Reuters) -
15/30
11 Kasım 2024 - Sudan ordusuyla ilişkili silahlı kişileri taşıyan kamyon, ülkenin doğusundaki Gedaref sokaklarında. Sudan'da rakip generaller arasında Nisan 2023'ten beri süren savaş onbinlerce kişinin ölümüne ve 11 milyondan fazlasının da yerinden olmasına yol açtı. Birleşmiş Milletler'e göre yerinden edilenlerden 3,1 milyonu ülke sınırları dışında sığınacak bir yer arıyor (AFP) -
16/30
10 Kasım 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Deyr El Balah'ta Filistinliler yemek kuyruğunda. BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'nin kuzeyinde kıtlık yaşanabileceğini belirterek, "Açlık İsrail devleti tarafından silah olarak kullanılıyor" dedi. Lazzarini, "Gazze Şeridi'ne girmesine izin verilen yardım yetersiz. Günde ortalama 30 tırın biraz üzerinde ve bu günlük ihtiyacın yalnızca yüzde 6'sına tekabül ediyor" ifadelerini kullandı (Ramadan Abed/Reuters) -
17/30
9 Kasım 2024 - Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Berlin Duvarı'nın yıkılışının 35. yıldönümünde düzenlenen çiçek bırakma törenine katıldı. Törende Soğuk Savaş döneminde Doğu Berlin'den Batı Berlin'e geçerken hayatını kaybedenler anıldı. Berlin Duvarı'nın yıkılışının yıldönümü kapsamında her yıl canlı müzik, sergiler ve eski duvarın bir ucundan diğerine yapılan koşu da dahil olmak üzere çeşitli etkinlikler gerçekleştiriliyor (Ebrahim Noroozi/AP) -
18/30
8 Kasım 2024 - İspanya'daki atlı sivil muhafızlar, ölümcül afetin ardından ülkenin doğusundaki Valensiya bölgesinde zarar gören araçların yanından geçerek mağdurları arıyor. Ülkede son 50 yılda yaşanan en kötü sel felaketi, 210'dan fazla kişinin ölümüne, onlarca kişinin kaybolmasına ve kasabaların çamur altında kalmasına yol açtı. Sel özellikle Valensiya'da büyük bir yıkıma sebep oldu (Jose Jordan/AFP) -
19/30
7 Kasım 2024 - Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'ye sarılıyor. Avrupa Siyasi Topluluğu'nun 5'inci zirvesi, kıtanın karşı karşıya olduğu güvenlik zorluklarını ele almak amacıyla Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de başladı. Zirvede Avrupa Birliği üyesi ülkelerin liderleriyle üye olmayan ülkelerin liderleri bir araya geliyor. Ana gündem maddeleri arasında düzensiz göçle mücadele, ekonomi güvenliği ve iklim de var (Ludovic Marin/AFP) -
20/30
6 Kasım 2024 - 2024 ABD Başkanlık Seçimi'ni kazanan Donald Trump, Florida eyaletindeki West Palm Beach Kongre Merkezi'nde konuşma yaptı. Trump, zafer konuşmasında kendisini destekleyen herkese teşekkür etti ve ekonomik büyüme ve ulusal güvenlik vaatlerinde bulundu. Sandıkların kapanmasıyla birlikte erken sonuçlar, seçim yarışının başa baş gittiğini gösterse de Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak zafere ulaştı. Trump, rakibi Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'ten yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı (Jim Watson/AFP) -
21/30
5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP) -
22/30
4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP) -
23/30
3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP) -
24/30
2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters) -
25/30
1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP) -
26/30
31 Ekim 2024 - ABD'nin Missouri eyaletindeki St. Charles kentinde bir yurttaş, Cadılar Bayramı'na özel kıyafetiyle oy kullandı. Seçime sayılı günler kala Kamala Harris ve Donald Trump arasındaki yarış başabaş devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın, destekçilerini "çöp" diye nitelemesi üzerine Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Trump, çöp kamyonuna bindi. Öte yandan Arnold Schwarzenegger, Kamala Harris'i desteklediğini açıkladı (Robert Cohen/AP) -
27/30
30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP) -
28/30
29 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezinde Filistinli mültecilerin kaldığı Nuseyrat kampındaki Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı'na (UNRWA) ait yardım dağıtım merkezinin kapısındaki açıklıktan bir adam dışarı bakıyor. İsrail, parlamentosunun yıkıma uğramış Gazze Şeridi'ndeki ana BM yardım kuruluşunu yasaklayan bir tasarıyı onaylamasının ardından artan bir uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalıyor. 90 gün içinde yürürlüğe girmesi beklenen mevzuatın, UNRWA'nın Doğu Kudüs genel merkezinin kapatılmasına ve Refah üzerinden Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasının engellenmesine yol açması öngörülüyor (Eyad Baba/AFP) -
29/30
28 Eylül 2024 - Eski ABD Başkanı Barack Obama, ABD Başkan Yardımcısı ve Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'in Pensilvanya eyaletinin Philadelphia kentinde düzenlenen mitinginde konuştu. Ayrıca Bruce Springsteen ve John Legend gibi sanatçılar da sahneye çıkıp seyircileri Harris'e oy vermeye ve arkadaşlarıyla ailelerini sandık başına gitmeye teşvik etmeye çağırdı (Matthew Hatcher/AFP) -
30/30
27 Ekim 2024 - Ferrari pilotu Carlos Sainz Jr. Formula 1 Meksika Grand Prix'sinde pitte. İspanyol pilot kariyerindeki 4. F1 zaferini elde ederken, takım arkadaşı Charles Leclerc, son turlarda yaptığı hatayla ikinciliği McLaren'in şampiyonluk mücadelesi veren pilotu Lando Norris'e kaptırıp üçüncülüğe razı oldu. Pilotlar şampiyonasında zirvedeki isim Max Verstappen ise yarış içinde toplamda 20 saniye ceza aldı ve 6. sırada bitirdi (Carlos Perez Gallardo/Reuters)
Ülkenin bağımsızlığını kazanmasının ardından ilk cumhurbaşkanı olan Modibo Keita’nın çoğunlukla Müslümanları kontrol altında tuttuğu ve gözetim altına aldığı belirtilen raporda, İslami kuruluşların yasaklandığı da hatırlatılıyor.
1968’de Keita’yı yerinden etmesinin ardından General Moussa Traore’nin yasağı kısmen hafiflettiği ve 1981’de (daha sonra Yüksek İslam Konseyi adını alacak olan) AMUPI adlı devlet destekli ilk Müslüman kuruluşun oluşmasını sağladığı ifade ediliyor.
Önde gelen üç Müslüman liderin etkisi
Yıllar içinde halk hareketliliğinde dini liderlerin kilit rol oynadığının altını çizen Lebovich, hazırladığı raporda ülkenin en önemli üç Müslüman lideri arasında, Yüksek İslam Konseyi’nin (HCIM) eski Başkanı Mahmud Dicko, konseyin mevcut Başkanı Şerif Osman Medeni Haydara ve Sufi Ticaniyye hareketinden Muhammed Şeyh Hamallah’ı sayıyor.
Mali toplumu üzerinde etkili olduğu vurgulanan üç dini liderin zaman zaman birlikte, bazen de karşı karşıya hareket ettiği belirtilen raporda, farklı yollar izlemelerine rağmen Hamallah ve Dicko’nun destek açıklamalarına yer veriliyor ve Hamallah’ın bir röportajında, “İnsanlar bana ‘Dicko bir Vahhabi, sen de Ticani’sin’ dedi. Ancak aramızda bir ayrım yok. Ticaniyye’ye ve Vahhabiliğe hükmeden İslam’dır” dediği aktarılıyor.
“Dışarıdaki aktörler Maliye toplumunda ve politikasında devam eden değişikliklere etkili bir şekilde yanıt verecekse, Malili toplumunu ve yönetimini şekillendiren dini dinamikleri anlamaları gerekir” denen raporda şu ifadeler kullanılıyor:
Dini liderler, halkı harekete geçirmede kilit isimler. Geçen yıl muhafazakarların öfkesini çeken Hollanda destekli cinsel eğitim programının yayınlanması gibi, halkta rağbet görmeyen ya da tartışmalı politik hamlelere muhalefet eden baskı grupları için ve Mali’nin merkezinde ve kuzeyindeki yerel çatışmaların çözülmesine yönelik girişimler için hayati öneme sahipler. Günlük yaşamda, eğitimde ve toplumsal kuralların uygulanmasında başlıca aktörlerdir.
Siyasete ısınan liderlere Anayasa Mahkemesi engeli
Dicko eylül ayında başkent Bamako'da Sempatizan ve Dernekler Hareketi Koordinasyonu (CMAS) adlı hareketin kurulduğunu duyurmuştu.
Bir zamanlar Yüksek İslam Konseyi başkanlığını yürüten Mali Cumhurbaşkanı İbrahim Boubacar Keita’yla zikzaklarla dolu bir ilişki yürüten Dicko’nun son girişimle birlikte siyasete ısındığı, hatta 2023 seçimlerinde aday olabileceği yorumları yapılmıştı.
Ancak Mali Anayasa Mahkemesi eylülde yayımladığı açıklamada, siyasi partilerin güvenlik ve toplum düzenini sarsmaması gerektiği ve hiçbir siyasi partinin etnik, dini ve dil temeli üzerine kurulamayacağı uyarısı yapmıştı.
Ülkenin önde gelen liderlerinden birinin düzenlediği kitlesel eylem sonrası Başbakan Soumeylou Boubeye Maiga'nın istifa etmesi Dicko’nun siyasette etkisinin boyutunu gözler önüne sermişti.
Mali’nin dini yapısına dair yerli ve yabancı analizlerin iki noktaya değindiği kaydedilen ECFR raporunda, bunlar “Selefi İslam’ın ülkede büyümesi karşısında yaşanan korku ve Müslüman aktörlerin siyasette artan katılımı” olarak sıralanıyor.
Ancak konuya yukarıdaki Dicko örneği üzerinden itiraz eden Lebovich raporunda, “Malili sayısız gözlemci Dicko’nun CMAS’ı faaliyete sokmasının, Dicko’nun belki de 2023 seçimlerine hazırlandığı anlamına geldiğini söylemişti. (Kendisi de bunu reddetti) Bu tür bir analiz, özellikle Mali'deki ve batı Afrika'daki çoğu dini aktörün siyaseti ve diğer toplumsal meseleleri nasıl etkilediğini yanlış beyan ederek, din ve politika arasında yanlış bir ikilik yaratabilir” yorumunu yapıyor.
"Liderlere duyulan inancın azalması etkili oldu"
Öte yandan liderleri arasındaki rekabete rağmen HCIM’nin Mali toplumunu etkilediği, bunda kurumun hükümetten özerk şekilde hareket etmesinin etkili olduğu belirtiliyor: “Böyle bir duruş hem toplumun sesi olmalarını hem de kendi takipçileri nezdinde meşruiyetlerini korumalarını sağlıyor.”
Afrika'da İslam hakkında zengin bir akademik literatür olmasına rağmen Mali hakkında yazan birçok gazeteci ve analistin Ortadoğu ve Kuzey Afrika'daki olaylardan ve bu bölgelerdeki İslami hareketlerden (Müslüman Kardeşler ve Mısır’ın Nur Partisi gibi) etkilenerek değerlendirme yaptığından bahsedilen raporda, “Traore rejiminin çökmesini takiben İslami etkinlikte patlama yaşanmasına rağmen Mali’nin Müslüman liderleri nadiren seçim siyasetine dahil olma çabasına girmiştir, hatta Malili politikacılar genelde dini liderlerle bağlantılı olsa bile” ifadeleri yer alıyor.
Bununla birlikte günümüz Mali’sinde “laik” gerçekliğin, kamu hayatı ve hükümet üzerinde güçlü bir etkiye sahip olduğu, hükümetin dini meselelere aktif müdahalesinde -ya da müdahale girişiminde- rolünün olduğu belirtilen raporda şu noktalara değiniliyor:
Mali devleti kurulduğundan bu yana dini meselelere özgürce müdahale ediyor. Politikacılar, dini liderleri bu kişilerin harekete geçirici güçlerine erişmek için düzenli olarak mahkemeye çıkarıyor. Mali’nin hükümeti aynı zamanda dernek yaşamına destek kisvesi altında dinsel faaliyetleri de finanse ediyor. Hükümet ayrıca, 2012’de Müslüman aktörlerin uzun süredir devam eden taleplerine yanıt olarak, radikal dinci silahlı grupların işgali altındaki kuzeyde Din ve Mezhepler Bakanlığını kurdu. Dahası devlet dini aktörlerle, resmi ve gayrı resmi yöntemlerle çalışmaya devam ediyor.
Raporun sonuç kısmındaysa, “Müslüman liderler, genellikle hükümetten uzak dururken dönüşümlü olarak birbirleriyle rekabet ediyor ve işbirliği yapıyor. Birçok yurttaşın gözünde Mali otoritelerine duyulan inancın azalması, bazı durumlarda Müslüman liderlerin devletten daha meşru -ve daha fazla rehberlik ve hatta hizmetler sağlayabildiğini- ortaya koydu” ifadeleri kullanılıyor.
Independent Türkçe için derleyen: Elvide Demirkol
© The Independentturkish
