Suriye Anayasa Komitesi iki omurga üzerinde inşa edildi. Birincisi Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun (BMGK) 2015’te aldığı 2254 numaralı kararı… İkincisi ise Türkiye, Rusya ve İran garantörlüğünde Kazakistan'ın başkenti Astana’da başlatılan süreç kapsamında muhalifler ile Şam rejimi arasında 30 Ocak 2018'de Soçi'de varılan uzlaşma…
2017 yılından bu yana kurulmaya çalışılan Suriye Anayasa Komitesi’nin en temel amacı, evini terk eden Suriyelilere çözüm bulmak.
Birleşmiş Milletler (BM) verilerine göre, sekiz buçuk yıllık Suriye iç savaşında 13 milyon kişi evini terk etmek zorunda kaldı, evinden ayrılan Suriyelilerin yarısı ülke içinde, diğer yarısı ise komşu ülkelere, Avrupa ve Kuzey Amerika’ya göç etti.
Suriye Muhalefeti Müzakere Heyeti’nin Suriye sorununun çözümü için yeni yapılacak anayasa listesinde Suriye Kürt Ulusal Konseyi’nden (ENKS) 2 Kürt temsilci bulunurken, Demokratik Birlik Partisi’nden (PYD) kimse listede yer almıyor.
Suriye’de 2011 yılında başlayan ve iç savaşı bitirmek için 30 Ekim’de BM’nin Cenevre Ofisi'nde başlayan görüşmeler devam ediyor.
Görüşmelerde karşılıklı çıkışlar
Anayasa Yazım Komitesi’nde muhalif heyetinin başında Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu’nun (SMDK) eski başkanı Hadi el Bahra bulunurken, rejim delegasyonun başında ise Baas Partisi üyesi bir hukukçu olan Ahmed el Kuzbari bulunuyor.
Suriye Anayasa Komitesi'nin 45 kişilik yazım kurulunun toplantılarında dün muhalifler, rejiminin hapishanelerinde tutuklu bulunan ve zorla kaybedilen on binlerce kişinin akıbetini gündeme taşıdı.
Rejim heyetinin komiteye sunduğu "terörizm" belgesi ise muhaliflerce reddedildi.
BM Suriye Özel Temsilcisi Pedersen'in Sözcüsü Jennifer Fenton’un açıklamasına göre görüşmelere bugünden itibaren ara verilecek.
Aranın kaç hafta olduğu bilinmiyor ancak toplantılar Cenevre’de devam edecek.
Muhalefet adına Suriye Anayasa Komitesi’nde yer alan Dr. Abdulhakim Beşar, görüşmelerin detaylarını ve Şam rejiminin tutumunu Independent Türkçe’ye değerlendirdi.
“Suriye Arap, Kürt, Türkmen, Süryani yaşayan herkesin vatanı”
“Rejim heyeti Suriye’nin yalnızca Araplara ait olduğu konusunu diretiyor” diyen Dr. Beşar, “Rejimin bu dayatmasını kesinlikle kabul etmeyeceğiz. Suriye Arap, Kürt, Türkmen, Süryani ve yaşayan diğer halklarındır. Bu husus bizim kırmızı çizgimizdir. Bu konuda taviz vermeyeceğiz” şeklinde konuştu.
Suriye muhalefeti olarak var olan soruna çözüm bulmak ve iyi bir anayasa hazırlamak için Cenevre görüşmelerinde yer aldıkları kaydeden Dr. Beşar, “Bizim için esas olan BMGK’nin 2254 numaralı kararıdır. Kararda yeni bir anayasanın hazırlanması, herkesin yer aldığı ortak bir hükümetin kurulması ve uluslararası kurumların gözetiminde temiz ve adil seçimlerin yapılması yer alıyor. Bunlarla Suriye demokratik, özgür ve çok uluslu bir sürece girmiş olacak. Bu esasları görüşmek ve çözüm bulmak için görüşmelere katıldık” dedi.
“Muhalefet mevcut bayrağın herkesi temsil ettiğine inanmıyor”
Kimsenin başkent Şam veya resmi dil olan Arapçanın değişmesi için teklifte bulunmadığı bilgisini paylaşan Beşar, Kürtlerin yaşadığı bölgelerde Kürtçenin ikinci resmi dil olması için ısrarcı olacaklarını, mevcut bayrağı kabul etmeyen muhalefetin ise herkesin temsil edildiğini bir bayrakta ısrarcı davrandığını söyledi.
Anayasa hazırlık çalışmalarında Suriye’nin sosyolojik yapısını da göz önünde bulundurduklarını aktaran Beşar, “Anayasa herkese umut vermeli. Komşularıyla dost ve iç barışa yardımcı olması lazım. Ülkede yaşayan tüm azınlıklıkların her türlü haklarını koruyacak, fikir, basın ve inanç özgürlüğü gibi konuları anayasal güvenceye alacak bir anayasa için direteceğiz” ifadelerini kullandı.
“Şam 2012’de hazırlanan anayasa taslağını dayatıyor”
Rejimin toplantılarda gündeme getirdiği konuların detaylarını paylaşan Beşar, şunları söyledi:
“Rejim terörist gruplara karşı mücadele verdiğini iddia ediyor. Her seferinde silahlı güçlerine olan memnuniyetini ifade ediyor. Heyeti, muhaliflerden ABD ve Türkiye için Suriye topraklarının işgal edildiğine dair bir bildiri yayınlamalarını istiyor. Toplantıların bir kısmının Şam’da yapılması teklifi de yapıldı. En önemlisi de rejimin 2012’de hazırladığı anayasa taslağını dayatmasıdır.”
“Rusya Şam rejimine baskı yapıyor”
Süre, görüşmelerin nerede devam edeceği ve anayasa maddelerinin yazılması için gruplar arasında henüz bir ittifakın oluşmadığını ifade eden Beşar, “Öyle anlaşılıyor ki programı nihayete erdirmek için Rusya’nın önceki görüşmelere göre rejime uyguladığı baskı daha fazla. Görüşmelerde rejimin ortaya koyduğu tutumdan bunu fark edebildim” şeklinde konuştu.
Komitenin yapısı
Suriye Anayasa Komitesi, büyük ve küçük olmak üzere iki yapıdan oluşuyor. Büyük yapı, komite üyelerinin tümünü kapsıyor ve rejim, muhalefet heyeti, sivil toplum temsilcileri olmak üzere üç gruptan oluşuyor. Küçük yapı ise üç listeden seçilen 15'er kişiden meydana geliyor ve anayasanın yazımından sorumlu bulunuyor.
45 kişilik yazım kurulunun hazırladığı taslakları 150 kişilik büyük yapının onaylaması, karar alınması için ise üyelerin en az yüzde 75'inin "evet" oyu gerekiyor.
Komitenin yapısıyla ilgili en dikkati çeken husus ise iki eş başkana sahip olması. Muhaliflerin eş başkanlığını Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu (SMDK) eski başkanı Hadi el Bahra, rejimin eş başkanlığını ise önceki anayasayı hazırlayan komitede de yer alan hukukçu Ahmed Kuzbari yürütüyor.
© The Independentturkish
