Türkiye'deki TikTok moderatörleri: "Sendikalaşmaya çalışınca kovulduk"

Moderatörler, uygulamaları güvende tutmaya çalışmak için muazzam sayıda rahatsız edici gönderiyi izliyor

(Unsplash)

Andrew Griffin & Niamh McIntyre

TikTok'ta son derece rahatsız edici videolar izlemek zorunda bırakılan işçiler, sendikalaşmaya çalıştıktan sonra kovulduklarını söylüyor.

İşçiler, TikTok'un yanı sıra Facebook'un ana şirketi Meta gibi diğer firmalara da dış kaynak hizmetleri sağlayan Kanadalı şirket Telus Digital'de çalışıyordu.

The Independent ve The Bureau of Investigative Journalism (TBIJ) tarafından yapılan araştırmaya göre işçiler, ayrıntıları gösteren videoları izlemeye zorlanmalarının ruh sağlıklarına zarar verdiğini ve koşullarını iyileştirmeye çalıştıkları için cezalandırıldıklarını söylüyor.

Telus, bir vandalizm vakası ve bir işçinin tehditkar ifadelerde bulunduğu bir başka vaka da dahil tüm işçilerin "belgelenmiş suistimal, performans sorunları veya işgücü azaltmaları" sonrasında işten çıkarıldığını belirtiyor.

Teknoloji şirketleri, istismar videolarını ve diğer zararlı içerikleri platformlarına girmeden önce tespit etmeye çalışmak için çeşitli otomatik sistemler kullanıyor. Ancak bu incelemenin büyük bir kısmı, genellikle şiddet içeren, küfürlü videoları ve diğer olası zararlı içerikleri izlemek zorundaki insan çalışanlar tarafından yapılıyor.

TBIJ, Telus'un çoğunlukla Türkçe, Kürtçe, Arapça ve Azerice TikTok içeriğini incelemek için yaklaşık bin işçi çalıştırdığı düşünülen Türkiye'de, 13 mevcut ve eski moderatörle görüştü.

Hemen hepsi, terörizm, aşırı şiddet, çocuk istismarı, cinsel organ kesme, kendine zarar verme ve hayvan istismarı videolarını kaldırmayı içeren işlerinden etkilendiklerini söyledi. Bazıları depresyon, stres ve uyku sorunları da dahil ruh sağlığı sorunları yaşadıklarını bildirdi.

Görüşmelere ve TBIJ tarafından görülen maaş bordrolarına göre moderatörler de katı doğruluk hedeflerine tabi ve ayda 19 bin ila 35 bin TL arasında kazanıyorlar. Türkiye'de asgari ücret 22 bin TL.

Çağrı-İş sendikasına göre 15 kişilik bir işçi grubu, işyerinde sendikalaşma girişimlerine misilleme olarak kovulmalarının ardından Telus aleyhine mahkemeye başvurdu.

Yasal işlem başlatanlardan biri olan Deniz* şunları söyledi:

Bu iş beni ruhsal olarak çok uzun süre etkiledi ve hâlâ o izleri taşıyorum... İçerik moderatörlüğüm sırasında tanık olduğum şeyleri rüyalarımda da gördüm.

Bir ebeveynin bir çocuğu istismar ettiği bir video vardı... Ama o çocuğa yardım edemezsiniz. Ve o ensest videosunu gördüğümde iki gece üst üste uyuyamadım.

Telus'un moderatörleri, TBIJ'nin kapsamlı bir şekilde haber yaptığı, küresel teknoloji endüstrisinin düşük ücretli, güvencesiz istihdam edilen işgücünün bir parçası.

TikTok, dünya çapında yaklaşık 40 bin moderatör ve diğer güvenlik çalışanlarını istihdam ediyor ve bunların binlercesi Telus gibi dış kaynak firmaları aracılığıyla çalışıyor. Yakın zamanda güvenlik iş gücünün boyutunu azaltmak için birden fazla işten çıkarma hamlesi duyurmuştu.

Reuters'a göre, geçen yıl kasımda TBIJ, Birleşik Krallık merkezli 100'den fazla güvenlik işinin risk altında olduğunu bildirirken, Asya ve Avrupa'yla Ortadoğu ve Afrika'daki güvenlik ekipleri şubatta işten çıkarmalara maruz kaldı.

Tiktok, TBIJ'ye yaptığı açıklamada, dış kaynak şirketleriyle yaptığı anlaşmaların işçiler için refah desteği gerektirdiğini söyledi. Şirket, çalışanları ve yüklenici işgücü için özenli bir çalışma ortamını teşvik etmeye çalıştığını belirtti.

Deniz, 2024'ün başında Telus çalışanlarını örgütlemeye başlayan, çağrı merkezi çalışanları ve içerik moderatörlerini temsil eden yerel sendika Çağrı-İş'e dahil olan bir dizi Telus çalışanından biriydi.

Deniz, "Önce sendikaya üye oldum, sonra da insanları üye olmaya ikna etmeye başladım" dedi. Sendika, yaz aylarında Telus çalışanlarının yüzde 60'ını üye yaptığını, yani sendikanın tanınması için gerekli barajı aştığını ancak Telus'un sendikanın çalışanlarını temsil etme hakkına karşı yasal mücadele başlattığını söylüyor. Çağrı-İş Sendikası Genel Başkanı Cihan Sezer'e göre, düşük ücret ve zorlayıcı çalışma ortamı işçiler tarafından dile getirilen temel sorunlardı.

Telus işçileri, şirketin Çağrı-İş'i tanıması ve daha sonra kovulan sendika üyelerini işe geri alması için protestolar düzenlemeye başladı.

Deniz, "Halka açık pek çok protesto, toplantı ve yürüyüş düzenledik" dedi.

Şirket ... beni sadece bir sendika üyesi olarak değil, aynı zamanda bir örgütçü olarak da gördü... Ve onlar için hedef haline geldim.

Deniz bu protestolardan birine katıldıktan sonra işten çıkarıldı. TBIJ tarafından görülen fesih mektubunda, departmanındaki personel sayısının azaltılması gerekçe gösterildi.

Telus, tüm işten çıkarmaların önceden belirlenmiş bir süreci izlediğini söyledi. Şirket ayrıca, sektörün Türk yasalarına göre yeniden sınıflandırılmasından sonra sendikanın işçilerini temsil etmeye uygun olmadığını savunuyor.

Sezer, "[Çağrı-İş] Çalışma Bakanlığı tarafından tanındı ve yetkimiz var ancak Türkiye'nin iş kanunlarında yasal bir boşluk var... Çünkü şirket toplu pazarlığınıza karşı çıkarsa... Tüm süreç çöpe gidiyor" dedi.

Haksız fesih davası açan gruptan Ülkü*, TBIJ'ye şunları söyledi:

[Çağrı-İş] Çalışma Bakanlığı'ndan yetkimizi aldıktan sonra Telus hemen itiraz etti ve bu da pek çok işçinin sendikadan umudunu kesmesine neden oldu.

Bu süre zarfında sendikanın açık ve görünür bir savunucusu oldum, insanların umutlarının azalmasına izin vermemek için sendikayla ilgili gerçekleri paylaşmaya çalıştım.

Bu yıl Ülkü'ye ekibinin küçültüldüğü ve kendisinin de işten çıkarılan düşük performanslılar arasında olduğu söylendi. "Bana eğitim verilmedi, resmi ya da dahili bir uyarı yapılmadı ve bir performans geliştirme planına ya da herhangi bir şeye dahil edilmedim" dedi.

Çok ani oldu.

Ülkü, işini kaybettiğinden beri iş bulamadığını ve maddi bakımdan zor durumda olduğunu söyledi.

İşçiler davalarını kazanırsa, hizmet sürelerine göre maddi tazminat alacak. Ancak Telus işçilerini temsil eden avukat Evren Çıldır, hukuki sürecin birkaç ay süreceğini söyledi.

İzmir'de kendi bürosu olan Çıldır, "İş epey ağır" dedi.

Eğer insanlar TikTok için filtreleme yapıyorsa, 8 saat boyunca pornografi, çocuk cinsel istismarı ve vahşet gibi çok açık içeriklere maruz kalıyorlar.

Bu yasal süreçle birlikte tüm bunlar açığa çıkabilir. Bunu örtbas etmeye çalışıyorlardı ancak aleyhlerinde bir karar alınması Telus'un tüm kötü uygulamalarını ortaya çıkaracaktı.

TikTok moderatörleri, 45 dakikalık öğle yemeği molası ve 15 dakikalık 4 molayla bazıları gece boyunca olmak üzere 8 ila 9 saatlik vardiyalar halinde çalışıyor. Çalışanlar TBIJ'ye, kararlarını ayrı bir ekibin kararlarıyla karşılaştırarak değerlendirilen doğruluklarının yüzde 94'ün altına düşmemesi gerektiğini söyledi.

TBIJ'ye konuşanlardan 7'si ücretlerinin yetersiz olduğunu düşünürken, bazıları şubatta yüzde 39 olan Türkiye'deki yüksek enflasyonu gerekçe gösterdi. Telus, TBIJ'ye Ocak 2025'te ortalama ücret artışının yüzde 44 olduğunu söyledi.

Mevcut ve eski çalışanlar TBIJ'ye Telus moderatörlerinin bir psikologla seans planlayabildiklerini ancak bunun için mola zamanlarını kullanmaları gerektiğini belirtti. İki çalışan TBIJ'ye, psikologlar genellikle aşırı dolu olduğu için randevu alamadıklarını söyledi.

Şu anda moderatör olan Aytaç* "Sadece bir kez gittim... Çünkü psikoloğa gittiğimizde dinlenme molalarımız kesiliyor, bu yüzden kimse gitmiyor" dedi.

Sigara içmeyi tercih ediyorum.

Telus, "uluslararası en iyi uygulamalar tarafından yönlendirilen kapsamlı bir esenlik çerçevesine sahip olduğunu" söyledi.

Bu program, psikolojik sağlık, güvenlik ve çalışan refahına yönelik subklinik müdahaleleri yönetme deneyimine sahip lisanslı psikologlar tarafından denetlenmektedir.

Şirket ayrıca "sınırsız sağlık molaları" sunduğunu iddia etti ve sıkıntı verici içeriğe maruz kalmayı sınırlamak için çalışanları ekipler arasında rotasyona tabi tuttuğunu söyledi.

Tiktok, TBIJ'ye kapsamlı bir esenlik destek sistemi sağlamak için danışmanlık hükümlerini özetlediğini söyledi.

Çağrı-İş geçen ay Telus ofislerinde bir başka eylem daha gerçekleştirdi ve TikTok işçilerini yasal olarak temsil etme hakkı için Türk mahkemelerinde mücadele ediyor.

İçeride çalışan işçiler eylemlerimizi görüyor çünkü defalarca dışarı çıktık ve pes etmiyoruz.

Halihazırda moderatörlük yapan Zeynep* şunları söyledi:

Tiktok milyar dolarlık bir şirket. TikTok dünyanın en büyük sosyal medya ağlarından biri ve bize üç kuruş ödüyorlar... Geleceğimiz yok, yaşamımızı zar zor sürdürüyoruz.

Bir sendika federasyonu olan UNI Global'ın genel sekreteri Christy Hoffman, "Travmatik çalışma koşullarına katlanan işçiler, sürekli psikolojik desteği ve halkı tehlikeli içerikten korumadaki hayati rollerinin hakkını veren adil bir ücreti hak ediyor" dedi.

Sendika kapatma konusunda rahatsız edici bir geçmişe sahip olan Telus'un bu önemli çalışanlara tek kullanımlık muamelesi yapması çok çirkin.



*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. 

independent.co.uk/tech

Independent Türkçe için çeviren: Çağatay Koparal

© The Independent

DAHA FAZLA HABER OKU