James Webb Uzay Teleskobu (JWST), yaklaşık 13 milyar yıl önce "içten dışa" doğru gelişen bir galaksi gözlemledi. Galaksinin çekirdeği en yüksek yıldız yoğunluğuna sahip bölgeyken, eteklerine doğru bu sıklık gittikçe azalıyor.

Bilim insanları son 10 milyon yılda oluşan galaksilerin ya çevrelerindeki buluttan gaz toplayıp yeni yıldızlar üreterek ya da başka galaksilerle birleşerek meydana geldiğini düşünüyor.

Cambridge Üniversitesi Cavendish Laboratuvarı'ndan Dr. Sandro Tacchella "Galaksilerin yola küçük başlayıp gaz bulutlarının kendi kütleçekimleri altında çökmesiyle çekirdeklerinde çok yoğun yıldız kümeleri ve kara delikler oluşturması beklenir" diyor.

Ancak evrenin ilk zamanlarında da galaksilerin bu şekilde oluşup oluşmadığı belirsizliğini koruyordu. 

Dr. Sandro Tacchella ve ekip arkadaşları, JWST Gelişmiş Ekstragalaktik Araştırması kapsamında NGC 1549 adlı galaksiyi inceleyerek bu gizemi aydınlatmaya çalıştı.

Standart modele göre yaklaşık 13,8 milyar yıl önce gerçekleşen Büyük Patlama'dan sadece 700 milyon yıl sonra görülen bu galaksinin, genç yaşına rağmen çekirdeğindeki yıldız yoğunluğunun bugünkü galaksilere yakın seviyede olduğu tespit edildi. Bugünkü galaksiler, NGC 1549'dan bin kat daha fazla yıldız barındırıyor. 

Diğer yandan gökbilimciler, galaksinin etekleri daha seyrek olmasına karşın yıldız oluşumunun çekirdekten daha uzakta gerçekleştiğini, oluşum faaliyetinin galaksi büyüdükçe giderek dış kısımlara doğru ilerlediğini fark etti.

Bu yaştaki galaksilerin böyle "içten dışa" gelişim gösterdiği teorisi daha önce ortaya atılmış fakat gözlem verileriyle desteklenmemişti.

Bulgularını hakemli dergi Nature Astronomy'de 11 Ekim Cuma günü aktaran bilim insanları, NGC 1549'un bugüne kadar gözlemlenen en eski "içten dışa" galaksi olduğunu söylüyor.

Daha sonra JWST'nin verilerine dayanarak bir model oluşturan ekip, daha yaşlı yıldızların çekirdekte olduğunu buldu. Bunu çevreleyen gaz ve toz diskindeyse epey aktif bir yıldız oluşum süreci yaşandığı kaydedildi.

Modeller, bu bölgedeki yıldız sayısının 10 milyon yılda bir ikiye katlandığına işaret ediyor. NGC 1549'dan 100 kat büyük Samanyolu'nda aynı artış 10 milyar yılda bir gerçekleşiyor. 

Yeni doğan yıldızlar muhtemelen daha sonra galaksinin merkezine doğru ilerliyor. Bilim insanları bunu, bir buz patencisinin daha hızlı dönmek için kollarını içeri çekmesine benzetiyor.

NGC 1549'un hem çekirdeğindeki yoğunluk hem de muazzam hızda yıldız üretmesi, genç galaksinin bol miktarda gaza sahip olduğunu gösteriyor. Bilim insanları bunun, evrenin ilk dönemlerinin bugünkünden çok farklı olduğu anlamına gelebileceğini söylüyor.

Ancak bu düşünceyi doğrulamak için daha fazla galaksiyi incelemeleri gerektiğini ekliyorlar. 

Dr. Tacchella, "Elbette bu sadece bir galaksi, bu yüzden o sırada diğer galaksilerin ne yaptığını bilmemiz gerekiyor" diyerek ekliyor:

Bütün galaksiler böyle miydi? Şu anda diğer galaksilerden gelen benzer verileri analiz ediyoruz. Kozmik zaman boyunca farklı galaksilere bakarak büyüme döngüsünü yeniden yapılandırabilir ve galaksilerin bugünkü nihai boyutlarına nasıl ulaştığını gösterebiliriz.

Independent Türkçe, Space.com, Debrief, Phys.org, Nature Astronomy

Derleyen: Büşra Ağaç