Evrenin çok genç olduğu dönemlerde yaşlı yıldızlar ve süper kütleli kara deliklere dair işaretler bulan bilim insanları hayrete düştü. Gözlemler, evrenin ilk dönemine dair bilinenlere meydan okuyor. 

NASA'nın James Webb Uzay Teleskobu (JWST) evrenin ilk dönemlerine ait üç kırmızı noktayı 2022'de tespit etmişti. Bilim insanları yapılan bu gözlemdeki ışığın nereden geldiğini merak ederken, yeni bir makale cevabı bulmuş olabilir. 

Astrophysical Journal Letters adlı hakemli dergide çarşamba günü yayımlanan çalışmada kırmızı noktaların birer galaksi olduğu saptandı. 

Bu galaksilerden gelen ışığın ya çok sayıdaki yıldızdan ya da devasa kara deliklerden geldiği tahmin ediliyor. Yeni araştırmayı yürüten ekipse ikisinin de olabileceği görüşünde.

Makalenin başyazarı Bingjie Wang, "Bu galaksilerin sadece 600 ila 800 milyon yaşındaki bir evrende yüzlerce milyon yıllık eski yıldızlarla doluymuş gibi göründüğünü doğruladık. Dikkat çekici bir şekilde bu cisimler, eski yıldızlardan gelen ışığın ilk işaretlerini sunma rekorunu elinde tutuyor" diyor.  

Öte yandan bu kadar eski yıldızlar, evrene dair standart teoriye tam uymuyor. Böylesine yaşlı yıldızların varlığı, evrenin sanılandan daha hızlı geliştiğine işaret ediyor. Çalışmanın ortak yazarı Joel Leja, "Çok kafa karıştırıcı" diyerek ekliyor:

Bunu mevcut evren modelimize rahatsız edici bir şekilde uydurabiliriz ama bu sadece zamanın başlangıcında egzotik, delicesine hızlı bir oluşum meydana geldiyse mümkün. Bu hiç şüphesiz, kariyerim boyunca gördüğüm en tuhaf ve ilginç gökcismi kümesi.

Bilim insanları bu galaksilerin süper kütleli kara delikler de barındırdığını öne sürüyor. Eski zamanlardan gelen ışığın hangi cisim tarafından yayıldığını saptamak zorlu bir süreç. Fakat araştırmacılar hem yıldız hem de süper kütleli kara deliğe dair işaretler bulduklarını söylüyor. 

Galaksi merkezlerindeki kara deliklerin galaksilerle beraber geliştiği düşünülüyor. JWST'nin gözlemlediği galaksilerin çok küçük olması nedeniyle, bu kadar büyük kara delikler içermesi epey beklenmedik bir durum. 

Kara deliklere düşen maddelerin yaydığı ışığın bir kısmı X ışını şeklinde yayılıyor. Bu nedenle kırmızı noktalardan yayılan ışığın X ışını teleskopları tarafından görülmesi gerekir. Fakat bu teleskopların böyle bir gözlem yapmaması, kara delik teorisini zayıflatıyor.

Yeni araştırmayı yürüten ekipse bugünkü bir galaksinin sahip olacağından 100 ila 1000 kat daha büyük kütleli kara deliklerin, bu galaksilerde yer alabileceğini öne sürüyor. 

Leja, normalde süper kütleli kara deliklerin galaksilerle beraber büyüdüğünü söyleyerek ekliyor: 

Birlikte büyürler ve tüm önemli yaşam deneyimlerini birlikte geçirirler. Ancak burada, bebek bir galaksi olması gereken bir şeyin içinde yaşayan, oluşumunu tamamlamış yetişkin bir kara delik var. Bu gerçekten mantıklı değil çünkü bunlar birlikte büyümeli ya da en azından biz öyle düşünüyorduk.

Bilim insanları ayrıca Samanyolu Galaksisi'nden yaklaşık bin kat daha küçük bu galaksilerin, neredeyse onun kadar yıldız içermesi karşısında da şaşkınlık yaşadı. Samanyolu'nun merkezindeki kara delik, Dünya'dan 26 bin ışık yılı uzakta. Araştırmacılar eğer Samanyolu bu galaksilerin boyutunda olsaydı, kara deliğin Dünya'dan sadece 26 ışık yılı uzakta olacağını söylüyor. 

Leja "Bu erken galaksiler yıldızlarla o kadar dolu olmalı ki yıldızlar daha önce hiç görmediğimiz bir şekilde, onları görmeyi hiç beklemediğimiz bir dönemde, hiç beklemediğimiz koşullar altında oluşmuş olmalı" diyor. 

Evrenin gençlik dönemlerindeki bu gizemli galaksilerin çok eski yıldızları mı, devasa kara delikleri mi yoksa ikisini birden mi barındırdığını anlamak için daha fazla gözlem ve çalışmaya ihtiyaç var.

Independent Türkçe, Science Daily, Scientific American, Astrophysical Journal Letters

Derleyen: Büşra Ağaç