İran sandıkta: Azeri Türkü "joker aday" yeni Cumhurbaşkanı mı olacak?

"Mesud Pezeşkiyan, kampanya konuşmalarının bir kısmını Türkçe ve Kürtçe yaptı"

Pezeşkiyan, Batı medyasında "reformist" diye nitelendi (Reuters)

İran'da halk, Cumhurbaşkanlığı seçimleri için bugün sandığa gitti. Batı basınında reformist aday Mesud Pezeşkiyan'la ilgili analizler dikkat çekti.

İran İçişleri Bakanlığı'na bağlı Seçim Merkezi'nin verilerine göre, 88 milyon nüfusa sahip ülkede, yaklaşık 62 milyon seçmen, 59 binden fazla merkezde kurulan sandıklarda oy kullanacak. Ayrıca, 95 ülkede kurulan seçim merkezlerinde yurtdışındaki İranlılar da sandığa gidebilecek.

Seçimlerde eski Sağlık Bakanı Pezeşkiyan'ın yanı sıra muhafazakar adaylar Meclis Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf, eski Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Genel Sekreteri Said Celili ve eski İçişleri Bakanı Mustafa Purmuhammedi yarışıyor.

Tahran Belediye Başkanı Ali Rıza Zakani ve Emir Hüseyin Kadızadehaşimi ise "muhafazakar kanatta birliği sağlamak için" seçime saatler kala adaylıktan çekildi.

Birleşik Krallık'ın kamu yayımcısı BBC, 2001-2005'te Sağlık Bakanı olarak görev yapan Pezeşkiyan'ı "joker aday" diye tanımladı. 
 

kalibaf.jpg
62 yaşındaki Kalibaf, İran İslam Devrimi Muhafızları Ordusu'nun komutanlığını da yapmıştı (Reuters)


BBC'nin diplomasi muhabiri Caroline Hawley'nin kaleme aldığı analizde Pezeşkiyan'ın başörtüsü meselesinde en reformist açıklamaları yapan aday olduğuna dikkat çekildi.

Pezeşkiyan, 14 Haziran'da yaptığı açıklamada şunları söylemişti:

Başörtüsü takmayan bir kadın, biz müdahale etmediğimiz sürece bir sorun yaratmıyor. Müdahale toplumsal çatışmaya neden oluyor.

69 yaşındaki siyasetçi, İran'daki kadınların ve kız çocuklarının İslam inancıyla bir derdi olmadığını savunarak, "Bunları dayatırsak, bize karşı cephe alırlar, din düşmanı olurlar" ifadelerini kullanmıştı. 

Pezeşkiyan, Batı'yla ilişkileri düzeltmeyi ve İran'a uygulanan ambargonun kaldırılması için nükleer meselesiyle ilgili görüşmeler düzenlemeyi hedeflediğini de açıklamıştı.

İranlı Öğrenciler Anket Ajansı'nın (ISPA) 26 Haziran'da ülke genelinde 3 bin 589 kişiyle gerçekleştirdiği kamuoyu yoklamasında, katılımcıların yüzde 33,1'le Pezeşkiyan'a yüzde 28,8'i Celili'ye, yüzde 19,1'i de Kalibaf'a destek verdiğini belirtmişti. 
 

mustafa.jpg

64 yaşındaki Purmuhammedi, İran'ın 7. Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'yle çalışmıştı (AFP)

BBC, özellikle gençlerin ve orta sınıfın muhafazakar yönetimden hayal kırıklığına uğradığına işaret etti. Böyle bir ortamda Pezeşkiyan'ın bir değişiklik yaratabileceği belirtildi.

Öte yandan analizde, bazı kesimlerin Tahran yönetiminin seçimlere katılım oranını artırma stratejisi güderek Pezeşkiyan'ın adaylığına müsaade ettiğini düşündüğü aktarıldı. 

Adı Azad olarak paylaşılan kadın hakları aktivisti, ülkenin politikasını dini lideri Ayetullah Ali Hamaney'in belirlediğini hatırlatarak şunları söyledi: 

Hamaney adında tek bir kişi kuklacı olunca, sandıktan hangi ismin çıkacağının hiçbir önemi kalmıyor. Onlara güvenmiyoruz ve tekrar manipüle edilmek istemiyoruz.

Adı Meryem olarak paylaşılan 54 yaşındaki İran vatandaşıysa Pezeşkiyan'ı desteklediğini belirterek, "Oyumu Pezeşkiyan'a vereceğim. Değişimin ancak İran'ın içinden, reform yoluyla gelebileceğine inanıyorum" dedi.
 

celili.jpg
85 yaşındaki Celili, 2007-2013'te İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Başkanı olarak görev yapmıştı (Reuters)


Pezeşkiyan'ın Türk, Kürt ve Beluç vatandaşların yoğun olduğu bölgelerde diğer adaylara göre yüksek oy oranı aldığı da görülüyor.

İran'ın Batı Azerbaycan eyaletindeki Mahabad şehrinde dünyaya gelen Pezeşkiyan'ın annesi İran Kürdü, babası da İran Azerisi. 

Amerikan gazetesi New York Times, Azeri Türkü olan kalp cerrahı Pezeşkiyan'ın seçim kampanyası konuşmalarının bazılarını Kürtçe ve Türkçe yaptığına da dikkat çekti
 


İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, 19 Mayıs'ta İran-Azerbaycan sınırında bir barajın açılış törenine katılmış, dönüşte geçirdiği helikopter kazasında hayatını yitirmişti.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Reisi'nin yanı sıra Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ve diğer 6 kişi de kazada hayatını kaybetmişti. Bunun ardından Reisi'nin yerine Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Muhammed Muhbir atanmıştı. Daha sonra Hamaney, yeni Cumhurbaşkanı'nın belirlenmesi için seçim yapılacağını duyurmuştu.

Bugün yerel saatle 08.00'de başlayan oy verme işlemi 18.00'de sona erecek. Sonuçlara dair ilk verilerin gece yarısı paylaşılması, kesin sonuçlarınsa en geç pazar günü açıklanması bekleniyor.

Adayların ilk turda seçilebilmesi için yüzde 50+1 oy alması gerekiyor. Bunun gerçekleşmemesi halinde en fazla oyu alan iki aday ikinci tura kalacak ve 5 Temmuz'da yapılacak ikinci turda kazanan isim, ülkenin 9. Cumhurbaşkanı olacak.


Independent Türkçe, BBC, New York Times, Wall Street Journal, Iran Wire, AA

DAHA FAZLA HABER OKU