Tablet kullanarak "konuşan" bir papağanın butonlara rasgele basmadığı ortaya çıktı. Papağanların kendilerini ifade etme isteği ve insanlarla iletişimden nasıl faydalandığına odaklanan yeni çalışma önemli bir adıma işaret ediyor. 

Bilim dünyasının hayvanlarla konuşma ve kendi aralarındaki iletişimi anlama çabaları teknolojinin gelişmesiyle yeni bir boyut kazanırken köpek ve maymun gibi canlılara buton veya dokunmatik ekranlara basması öğretiliyor. 

Indiana Üniversitesi Bilişim, Bilgisayar ve Mühendislik Fakültesi'nde misafir öğretim üyesi olan Jennifer Cunha da Ellie isimli papağanına bir konuşma panosunu kullanmayı öğretti. 11 yaşındaki hayvan 2019'dan beri kullandığı bu tablet benzeri cihazda 200'den fazla resimli simgeye basarak "iletişim kuruyor". 

Ellie "çekirdek", "mutlu", "Sıcak bastı" gibi seçenekler içeren tabletteki bir butona bastığında bilgisayar sistemi bu ifadeyi yüksek sesle okuyor. 

Goffin Kakadu cinsindeki hayvan, Cunha'nın birkaç yıl önce hayatını kaybeden diğer papağanı Lily'yi özlediğini söylediğinde geçen yıl viral olmuştu. 
 

Cunha o zaman yaptığı açıklamada "Ellie'nin kelimeleri ve iletişim kurmayı öğrenmeden önce çığlık atma ve ısırma gibi pek çok davranış sorunu vardı" demişti. 

Ona iletişim, ses bilgisi ve tablet oyunları öğretmeye başlayarak dünyasına daha fazla seçenek katmaya ve onu daha mutlu etmeye çalıştık.

Yeni çalışmada diğer bilim insanlarıyla işbirliği yapan Cunha, konuşma panosunun Ellie'ye bir şey katma potansiyeli taşıyıp taşımadığını bulmaya çalıştı. 

Başlangıç noktalarını "İfade ettiği şeylerin bir niyeti olup olmadığını veya iletişim için bir alan açıp açmadığını görmek için bu ifadeleri nasıl analiz edebiliriz?" diye açıklayan Cunha şöyle ekliyor. 

İkincisi, seçimleri bize onun değerleri ve anlamlı bulduğu şeyler hakkında bir fikir verebilir mi?

ACM Conference on Human Factors in Computing Systems adlı konferansta yarın sunulacak çalışmayı yürüten araştırmacılar, Ellie'nin panoyu kullandığı 40'tan fazla videoyu inceledi. 7 aylık bir süre zarfında kaydedilen bu videolar daha sonra simgeleri rasgele seçen bir simülasyonla karşılaştırıldı.

Simgelerin parlaklığı ve konumu gibi etkenleri de hesaba katan ekip, Ellie'nin butonlara rasgele basmadığını gözlemledi. 

Daha sonra araştırmacılar Ellie'nin butonlara bastıktan sonraki davranışını inceledi. Örneğin "elma"ya tıkladıktan sonra getirilen elmayı yiyor muydu?

Hayvanın mutluluğunu veya sıcaklamasını test etmenin bir yolu olmadığından ekibin ellerindeki verinin bir kısmını elemesi gerekti. Ellie'nin 500 seçiminin incelenmesiyle, bastığı simgeyle bundan sonra sergilediği davranışların yüzde 92'sinin uyumlu olduğu görüldü. 
 

Araştırmacılar Ellie'nin kitapla ilgilenerek kendisine bir şeyler kattığını düşünüyor (Jennifer Cunha)

Öte yandan bazı bilim insanları bulgulara temkinli yaklaşılması gerektiğini düşünüyor. Örneğin Ellie'nin butonlara rasgele basmaması, eğitim sırasında öğrendiği bir davranış olabilir. Boston Üniversitesi'nden Dr. Irene Pepperberg ise, seçtiği simgedekinden farklı bir şey getirildiğinde papağanın nasıl davrandığının incelenmesi gerektiğini söylüyor. 

Papağanın yaptığı seçimleri de inceleyen ekip bastığı simgelerin yaklaşık yüzde 73'ünün kendisine sosyal veya bilişsel katkı sağlayan şeyler olduğunu gördü. Bunlar arasında oyun oynamak veya başka bir kuşla görüşmek yer alıyor. 

Yeni araştırmanın tek bir kuş üzerine yapılması gibi önemli bir kısıtlaması var. Ayrıca Cunha'nın farkında olmadan Ellie'yi yönlendirmesi de muhtemel.

Yine de araştırmaya dahil olmayan bilim insanları bunun önemli bir çalışma olduğu görüşünde. Johns Hopkins Üniversitesi'nden Dr. Amalia Bastos "Bu çalışma kritik bir ilk adım" diyerek şöyle ekliyor: 

Hayvanların dili insanlar gibi anlamasını ya da kullanmasını beklemiyoruz.

Dr. Bastos'a göre bilim insanları, iletişim araçlarını "tutsak hayvanların refahını ve bakıcılarıyla ilişkilerini iyileştirmek" için kullanmayı amaçlıyor. 

Independent Türkçe, New York Times, Newsweek, ACM Conference on Human Factors in Computing Systems

Derleyen: Büşra Ağaç