ABD'deki bilim insanlarının yüzyıllık bir bulmacayı çözmesi, güçlü ve daha uzun ömürlü bataryaların geliştirilmesini hızlandırabilir.

Uzun süredir devam eden bu problem, elektronikten arkeolojiye kadar her alanda ilerleme için kritik öneme sahip küçük, düzensiz maddeler olan nanokristallerin atomik yapılarının tam olarak belirlenmesiyle ilgiliydi.

Önceki yöntemlerde büyük, saf kristallerin içinden X ışını geçirilerek net desenler elde ediliyordu. Ancak bu yaklaşım, X ışınlarını okunamaz desenlere dönüştüren toz halindeki nanokristallerde işe yaramıyordu.

New York'taki Columbia Mühendislik Fakültesi'nden bir ekip, özel olarak geliştirilmiş bir yapay zeka algoritması kullanarak nanokristallerin ürettiği desenleri gözlemleyip maddenin atomik yapısını tespit etmeyi başardı.

Columbia Mühendislik Fakültesi'nde malzeme bilimi, uygulamalı fizik ve uygulamalı matematik alanlarında öğretim üyesi olan Simon Billinge, "Yapay zeka, bilinen ancak birbiriyle ilişkisi olmayan binlerce yapıyı içeren bir veritabanından öğrenebildiği her şeyi öğrenerek bu problemi çözdü" diyor.

Tıpkı ChatGPT'nin dil örüntülerini öğrenmesi gibi, bu yapay zeka modeli de doğanın izin verdiği atom düzenlerinin örüntülerini öğrendi.

Geliştirdikleri PXRDnet adlı araç, onbinlerce bilinen malzeme üzerinde eğitildiği için insan saçı telinden binlerce kat daha ince olan 10 angström boyutundaki küçük kristallerin yapısını çözebiliyor.

Malzeme biliminde büyük bir ilerlemeye işaret eden bu gelişme, araştırmacıların geleneksel yöntemlerle erişilemeyen nanomalzemeleri tanımlama ve özelliklerini belirleme yeteneklerini çarpıcı biçimde genişletiyor.

Ayrıca yapay zeka alanında son yıllarda kaydedilen büyük ilerlemeyi de gösterirken, araştırmacılar böyle bir keşfin daha önce imkansız olduğunun düşünüldüğünü belirtiyor.

Columbia'da projeyi yöneten Gabe Guo, "Ben ortaokuldayken, bu alanda kedileri köpeklerden ayırabilecek algoritmalar geliştirmeye uğraşılıyordu" diyor.

Şimdiyse bizimki gibi çalışmalar yapay zekanın, bilim insanlarının gücünü artırma ve inovasyonu yeni seviyelere taşımadaki muazzam gücünü vurguluyor.

Araştırma, pazartesi günü Nature Materials adlı hakemli dergide "Ab initio structure solutions from nanocrystalline powder diffraction data via diffusion models" (Difüzyon modelleri aracılığıyla nanokristal toz difraksiyon verilerinden ab initio yapı çözümleri) başlıklı bir çalışmayla yayımlandı.

Columbia Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Başkanı Hod Lipson, "Beni özellikle heyecanlandıran şey, fizik veya geometride nispeten az arkaplan bilgisine sahip yapay zekanın insan araştırmacıları bir asırdır zorlayan bir bulmacayı çözmeyi öğrenebilmesi" diyor.

Bu, uzun süredir zorluklarla karşı karşıya olan birçok başka alanda gelecekte yaşanacakların işareti.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

independent.co.uk/tech

Independent Türkçe için çeviren: Büşra Ağaç