Ortadoğu'da bölgesel güvenlik, 1967'den günümüze kadar çözümü aranan ve bilhassa İsrail'in Gazze halkına karşı yürüttüğü soykırım savaşının ardından tehlike noktasına ulaşan krizin boyutuna yakışacak ciddiyette kendisini tartışmamız gereken gerçek bir ikilem.

Kriz, hızlı çözüm veya hızlı düzeltme arayanlar ile Gazze savaşının ertesi gününü düşünenler arasında hakim olan kafa karışıklığında açıkça görülüyor.

Ender olacak kadar  az kişi de orta vadeli olsa bile sürdürülebilir çözümler düşünüyor.

Gazze'den Washington'a kadar dışişleri ve savunma bakanlıklarında cevap arayan kafa karıştırıcı sorular dolaşıyor.

Zira Batı'nın görüşü de en az bizimki kadar net değil ama burada bizi ilgilendiren, Arap dünyasındaki kafa karışıklığının ve netsizliğin nedenlerini açıklamak.

Hakim olan kafa karışıklığının birinci nedeni, Arapların tehdidin kaynağı ve ne olduğuna (tehdit algısı) ilişkin izlenimlerinin değişmesidir.

Arap ulusal güvenliğine yönelik tehditlerin niteliğine ilişkin düşünceler, Mısır'da Cemal Abdunnasır'ın yönetiminden günümüze kadar defalarca değişti.

Arap ülkelerinin ve bu tür konular hakkında düşünmekle görevli iç kurumlarının performansının niteliği de değişti.

Arap Birliği gibi sınır ötesi kurumlar bile alternatif politikalar önerme düzeyinde dahi üzerlerine düşen rolü yerine getiremiyor gibi göründü.

Nasır döneminde düşman fikri İsrail üzerinde yoğunlaşmıştı ve bu tehdit ile başa çıkmak için ittifaklar kurma konusunda iki tasavvur bulunuyordu.

Birincisi Nasırcı tasavvurdu ve Arap milliyetçiliğine, Arap ülkelerinin birliğine dayanıyordu.

Arapçılığın düşünce deposu ve tehditlere karşı koymanın popüler kuluçka makinesi olduğunu düşünüyordu.

İkinci tasavvur Faysalcıydı, yani Kral Faysal bin Abdulaziz'in ittifak çemberinin İslam dünyasını da kapsayacak şekilde genişletilmesi önerisine dayanıyordu.

Koordinasyonun araçları ise bir yanda Arap Birliği, diğer yanda İslam Konferansı Örgütü tarafından temsil ediliyordu.

Bu anlattıklarımın bilinen bir şey olduğunu biliyorum ama tehditlerin doğasını, onlara karşılık vermenin yolunu ve bu yolun etkililiğinin veya başarısızlığının boyutunu anlamak için kısaca da olsa tekrarlamak gerekiyordu.

Arap ülkelerine yönelik tehdidin niteliği, Saddam Hüseyin'in Ağustos 1990'da Kuveyt'i işgal etmesiyle değişti.

Bir Arap ülkesinin başka bir Arap ülkesini işgal etmesi, özellikle Arap ülkeleri grubundaki daha küçük ülkeler arasında, tehdidin doğasına ilişkin yeni kavramlar dayattı.

Bu yeni tür tehdit ile başa çıkmak için kendisine yeni ittifaklar dayattı. Suudi Arabistan Krallığı liderliğinde Körfez ülkeleri, Kuveyt'i Irak işgalinden kurtarmak için sınırlı bir Arap desteğine sahip, geniş bir küresel koalisyon kurma yoluna gittiler.

Ortak Arap savunması fikrinin gerilemesi nedeniyle Kuveyt Araplar tarafından değil, ABD liderliğindeki küresel koalisyon tarafından işgalden kurtarıldı.

Bunu, Katar ve Kuveyt'te sabit askeri üslerle bölgede daha büyük bir Amerikan varlığı izledi.

Ardından 2010-2011'deki Arap Baharı geldi ve Arap devletlerinin iç yapısına ve ayakta kalma kabiliyetine yönelik bir iç tehdit oluşturdu.

Tehdidin niteliği değişse de güvenlik fikri genişledi. Bu büyük patlamaya yol açan şey artık sadece askeri değil, sosyal, ekonomik ve politik boyutları da içeriyordu.

Yani güvenlik fikri etrafında yeni bir tür teorileşmeye odaklanmayı kapsıyordu.

O da "insani ulusal güvenlik", yani güvenlik birey ile başlar fikriydi. Bu yaklaşım, birçok Arap ülkesinin kendi iç güvenliği konusunda kendine güvenmesine ve ulusal güvenlikle ilgili düşünme alanını daraltmasına yol açtı.

Sonra başka bir tehdit ortaya çıktı; kendi topraklarında şiddet araçlarını kontrol eden tek taraf olan devletin meşruiyetine meydan okuyan ve bilhassa silahlı olan protesto hareketleri.

Hizbullah, Hamas, Hızlı Destek Kuvvetleri, Libya'daki çeşitli örgütler, Yemen'de Husiler gibi hareketler ortaya çıktı.

Bazı ülkelerin bu örgütler ile ilgili tutum belirlemekte zorlandıklarını gördük.

Bazılarının Lübnan'da Hizbullah'ı, Yemen'de Husileri devleti tehdit etme bahanesiyle kınarken, Sudan'da Hızlı Destek Kuvvetleri'nin yanında olduklarını gördük.

Burada verilmek istenen fikir, Gazze'de yaşanan soykırımı ele almanın özelliklerini belirleyen mevcut belirsizlik durumunun, diğer dosyalardaki daha büyük belirsizliğin bir sonucu olduğudur.

Buraya kadar tehdidin niteliğinin değişmesinden bahsettik, ancak bölgesel güvenlik sorunlarıyla başa çıkan ne ilk ne de son grup olmayacağız.

Tüm bölgesel grupların bölgesel güvenliği yönetme konusunda kendilerine özgü yöntemleri vardır.

Zorlukları farklı açılardan ele alma şekilleri bizim için geçerli olmayabilir ama bunlardan ders çıkarmak da utanılacak bir şey değil.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  18 Aralık 2024 - Suriye'de başkent Şam'ın dışındaki Cobar'da bir aile, tahrip olmuş mezarlıkta. Baas rejiminin devrilmesinin ardından Suriye'de toplu mezarlar ve cesetler bulunmaya devam ediyor. Şam'daki Seyyide Zeynep bölgesinde bir depoda aralarında çocukların da olduğu, 20'den fazla kişiye ait olduğu düşünülen ceset kalıntıları bulundu. Öte yandan Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB'nin Suriye'nin yeniden imarına katkı sağlamaya hazır olduğunu belirtti (Aris Messinis/AFP)

• 2/30

  17 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Han Yunus kentinde Filistinli bir kız çocuğu yemek dağıtım merkezinde sıra bekliyor. Gazze Savaşı sürerken, ateşkesin sağlanması ve rehinelerin serbest bırakılmasına dair aylardır süren açmazın ardından İsrail ve Hamas'ın anlaşmaya yakın olabileceği belirtiliyor. İsrail'in Gazze'deki askeri varlığını sürdürmekte ısrar etmesi ve Hamas'ın İsrail askerleri çekilene kadar rehineleri serbest bırakmayı reddetmesi nedeniyle bu yıl defalarca yapılan görüşmeler başarısızlıkla sonuçlanmıştı (Bashar Taleb/AFP)

• 3/30

  16 Aralık 2024 - Almanya'da Başbakan Olaf Scholz başkanlığındaki hükümet, Federal Meclis'te yapılan güven oylamasını geçemeyerek düştü. Hür Demokrat Parti'nin (FDP) ayrılması sonrasında Sosyal Demokrat Parti (SPD) ve Yeşiller'den oluşan koalisyon hükümeti dağıldı ve erken seçimin yolu açıldı. Almanya 23 Şubat'ta sandık başına gidecek (John Macdougall/AFP)

• 4/30

  15 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'da sokaklara dökülen halk, ülkenin yeni yöneticilerinin belirlediği bayrağı açtı. Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, Suriye'de Beşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından ilk kez Şam'a gitti. Pedersen, "Elbette bu değişim kendi başına büyük umutlar oluşturuyor, ancak hepimiz önümüzde hala birçok zorluk olduğunu biliyoruz" diye konuştu. Öte yandan Golan Tepeleri civarındaki tampon bölgeye giren İsrail ordusu, işgali daha ileriye taşıyarak başkent Şam'ın 25 kilometre yakınlarına kadar sokuldu (Amr Abdallah Dalsh/Reuters)

• 5/30

  14 Aralık 2024 - Güney Kore Ulusal Meclisi Başkanı Woo Won-sik, Seul'daki genel kurulda, Başkan Yoon Suk Yeol'un azledilmesine yönelik önergeyi kabul ederek tokmağı vuruyor. Güney Koreli milletvekilleri, 3 Aralık'taki sıkıyönetim girişiminin ardından Yoon'un görevden alınması için bugün oy kullandı. Yoon, önergenin kabulünden sonra yaptığı açıklamada "Şimdilik ara versem de halkla birlikte geleceğe uzanan yolculuğumu sürdüreceğim" dedi (YONHAP/AFP)

• 6/30

  13 Aralık 2024 - İtalya'da polis, öğrencilerin Filistinlilere destek ve hükümetin politikalarına karşı eylemi sırasında, Torino Politeknik Üniversitesi'nin önünde nöbet tutuyor. USB ve Cobas sendikalarının düzenlediği eğitim, ulaşım ve kamu sağlığını kapsayan ulusal grev gününde, Reuters'e konuşan bir sendika sözcüsü "Bizim grevimiz savaş ekonomisine ve dolayısıyla hükümetimizin İsrail devletine verdiği desteğe karşı bir grev" dedi. Hükümetin İsrail politikalarının protesto edilmesinin yanı sıra daha yüksek ücretler ve daha kısa çalışma haftası da eylemcilerin talepleri arasında yer alıyor (Marco Bertorello/AFP)

• 7/30

  12 Aralık 2024 - Donald Trump, Time dergisinin New York Borsası'nda düzenlediği Yılın Kişisi etkinliğinde konuştu. Time, seçilmiş başkanın artık "dünyanın en güçlü adamı" olduğunu belirtti. Dergiden yapılan açıklamada Trump'ın, "tarihi boyutlarda bir geri dönüşe imza attığı, nesilde bir kez görülen siyasi bir yeniden yapılanmaya öncülük ettiği" belirtildi. Trump bu unvanı ilk başkanlık seçim zaferinin ardından 2016 yılında da almıştı (Alex Brandon/AP)

• 8/30

  11 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'nde çocuklar, enkaz yığınlarının arasında su taşıyor. İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırıları 14 aydan fazla süredir devam ederken, son 15 günde 556 Filistinli hayatını kaybetti, 1511 kişi yaralandı (Ömer el-Kette/AFP)

• 9/30

  10 Aralık 2024 - ABD'nin Kaliforniya eyaletinin Malibu kentinde çıkan yangın büyüyor. Rüzgarın şiddetlendirdiği yangın, Hollywood elitlerinin ikamet ettiği kıyı topluluğundaki evleri ve işyerlerini tehdit ediyor (David Swanson/AFP)

• 10/30

  9 Aralık 2024 - Suriyeli kurtarma ekipleri Şam'daki Sednaya hapishanesinde gizli bodrum katlarını ararken insanlar hapishanenin çatısında duruyor. Beşar Esad yönetiminin pazar günü düşmesinden beri, yakınlarından haber almayı uman Suriyeli siviller ülkenin en gizli ve en kötü şöhretli hapishanesi Sednaya'ya akın ediyor. İnsan hakları kuruluşlarınca "insan mezbahası" adıyla anılan Sednaya çok sıkı saklanan bir sırdı ve şu ana dek hapishanenin içinden hiç görüntü hiç alınamamıştı (Abdülaziz Ketaz/AFP)

• 11/30

  8 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'daki Emevi Camii. Heyetu Tahriru'ş Şam (HTŞ) öncülüğündeki silahlı örgütler başkent Şam'ın kontrolünü ele geçirdi. BM Genel Sekreteri'nin Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, ülkenin bir dönüm noktasında olduğunu söyledi. Suriyeli muhalifler, bugün 16.00'dan yarın 05.00'e kadar Şam'da sokağa çıkma yasağı ilan etti. Kutlama amacıyla da olsa kalabalık meydanlarda ateş açılmaması için çağrı yapıldı (Aref Tammawi/AFP)

• 12/30

  7 Aralık 2024 - İtfaiyeciler, Hollanda'nın Lahey kentindeki bir mahallede meydana gelen patlamanın etkisiyle yıkılan bir binanın önünde duruyor. Sabah erken saatlerde yaşanan patlamada 5 daire yerle bir oldu. Yetkililer en az bir kişinin hayatını kaybettiğini ve 3 kişinin yaralı olduğunu bildirdi. Enkaz altında kalanların sayısıysa net değil. Patlamanın nedeni henüz bilinmiyor fakat polis olay yerinden hızla ayrılan bir arabayı aradıklarını belirtti (Phil Nijhuis/AP)

• 13/30

  6 Aralık 2024 - Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un görevden alınmasını talep eden protestocular, başkent Seul'deki Ulusal Meclis önünde toplandı. Yoon, hem muhalefetten hem de kendi partisinden aldığı tepkilerle 3 Aralık'taki sıkıyönetim kararından yaklaşık 6 saat sonra geri adım atmak zorunda kalmıştı. Muhalefet partileri, başkanın azledilmesi için önerge verirken sivil toplum kuruluşları da lideri istifaya çağırıyor (Kim Hong-ji/Reuters)

• 14/30

  5 Aralık 2024 - İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus yakınlarındaki Mevasi kampına hava saldırısı düzenledi. İsrail hava saldırıları çarşamba günü Gazze'nin güneyinde yerlerinden edilmiş Filistinlilerin kaldığı kampı vurdu ve yakındaki bir hastanenin yöneticisine göre en az 21 kişi hayatını kaybetti. Cenevre merkezli sivil toplum kuruluşu Avrupa-Akdeniz İnsani Hakları İzleme Örgütü (Euro-Med), İsrail'in dün düzenlediği saldırıda Filistinlileri "diri diri yaktığını" belirtti (Abdel Kareem Hana/AP)

• 15/30

  4 Aralık 2024 - ABD'nin New York kentinin Manhattan bölgesinde polis, Hilton Otel'in önünde gerçekleşen saldırının ardından olay yerindeki mermi kovanlarını işaretliyor. ABD'nin en büyük sağlık sigorta şirketlerinden UnitedHealthcare'in CEO'su Brian Thompson, silahlı saldırıda öldürüldü. Saldırganın olay yerinden bisikletle kaçıp Central Park'a gittiği açıklandı. Polis, sokak ortasında 50 yaşındaki Thompson’ı öldüren katili hâlâ arıyor (Stefan Jeremiah/AP)

• 16/30

  3 Aralık 2024 - Eski Gana Devlet Başkanı ve Ulusal Demokratik Kongre'nin (NDC) başkan adayı John Mahama'nın destekçileri Akra'da, 7 Aralık'ta yapılacak başkanlık seçimi öncesinde seçim konvoyunda NDC siyasi partisinin bayraklarını kaldırıyor. Gana'da iki dönem görev yaptıktan sonra istifa eden Devlet Başkanı Nana Akufo-Addo'nun yerine geçecek isim için yapılacak oylamada ekonominin yönetimi kilit rol oynayacak. Oylama, Akufo-Addo'nun iktidardaki Yeni Yurtsever Parti'nin (NPP) adayı ve mevcut Başkan Yardımcısı Mahamudu Bawumia'yla eski başkan ve NDC partisinin adayı John Mahama arasında sıkı bir yarışa dönüştü. Akufo-Addo'nun ikinci dönemine ekonomik kriz, enflasyon ve Gana'nın borç yükünü yönetmek için Uluslararası Para Fonu'yla 3 milyar dolarlık bir anlaşma yapmak zorunda bırakan zayıf para birimi damgasını vurmuştu (Olympia De Maismont/AFP)

• 17/30

  2 Aralık 2024 - Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te Avrupa Birliği (AB) kararının ardından başlayan protestolar sürüyor. Hükümet, AB'ye katılım müzakerelerinin 2028'e kadar askıya alınmasına karar vermişti. İçişleri Bakanlığı protestolarda 113 polisin yaralandığını ve 224 göstericinin de gözaltına alındığını duyurdu (Zurab Tsertsvadze/AP)

• 18/30

  1 Aralık 2024 - Şili'nin başkenti Santiago'da dev Örümcek-Adam balonu, Noel festivalinde sokaklardan geçti. Noel sezonunun başlangıcına işaret eden geleneksel Disney geçidinde Oyuncak Hikayesi'nden Buzz Lightyear ve ikonik Mickey Mouse'un yanı sıra birçok çizgi film karakteri vardı (Esteban Felix/AP)

• 19/30

  30 Kasım 2024 - Kosova'nın kuzeyinde, ülkenin elektriğinin neredeyse tamamını üreten iki termik santrale su sağlayan hasarlı kanalda bir polis devriye geziyor. Polis, cuma günü Varage köyünde meydana gelen patlamanın ardından kanalın çevresinde güvenlik önlemlerini artırdı. Patlama sonrasında güç kaynaklarının büyük ölçüde sağlam olduğu görülmüş ancak bazı bölgelere içme suyu tedarikinde sıkıntı yaşanmıştı. Gece boyunca yapılan çalışmalarla, sabah saatlerinde geçici bir çözümle tekrar su verilmeye başlandı. Komşu ülke Sırbistan, önemli kanaldaki patlamadan sorumlu olduğu suçlamalarını reddetmişti (Valdrin Xhemaj/Reuters)

• 20/30

  29 Kasım 2024 - Notre-Dame Katedrali'nin restorasyonunda çalışan işçiler de dahil olmak üzere katılımcılar, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un konuşması için katedralin nefinde toplandı. Macron, katedrali ziyaret ederek restorasyonda görev alanlara teşekkür etti. Fransa'nın en ünlü anıtlarından Notre Dame Katedrali, 2019'da çıkan yangında kullanılmaz hale gelmişti. Katedral yangından 5 yıl sonra, 7 ve 8 Aralık 2024'te düzenlenecek törenlerle yeniden açılacak (Sarah Meyssonnier/AFP)

• 21/30

  28 Kasım 2024 - Ukrayna'nın Lviv kentinde uygulanan elektrik kesintisi sırasında, jeneratörle aydınlatılan güzellik salonu faaliyet göstermeyi sürdürüyor. Bugün Ukrayna'nın enerji altyapısına devasa bir saldırı başlatan Rusya, dondurucu soğukların görüldüğü ülkeyi acil elektrik kesintileri uygulamaya zorluyor. Rusya-Ukrayna Savaşı'nda bin gün eşiği geçen hafta geçilmişti (Yuriy Dyachyshyn/AFP)

• 22/30

  27 Kasım 2024 - Lübnan'da yerinden edilmiş yurttaşlar, Beyrut'un Dahiye bölgesindeki evlerine dönüyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki ateşkes bugün devreye girdi. Lübnan'la İsrail hükümetleri arasında ateşkes antlaşmasına varıldığını ABD Başkanı Joe Biden duyurdu. ABD ve Fransa'nın başını çektiği bir uluslararası koalisyonun ateşkes antlaşmasının uygulanmasına ilişkin destek sunacak (Bilal Hussein/AP)

• 23/30

  26 Kasım 2024 - Pakistan'ın başkenti İslamabad'da Pakistan Ordusu'ndan askerler, meclise çıkan yolu kapatmak için yerleştirilen konteynırın üzerinde nöbette. İmran Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi'nin destekçileri, eski başbakanın hapishaneden çıkartılması talebiyle hükümet karşıtı protesto düzenledi. Eylemcilerle güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada ölü ve yaralılar var (Akhtar Soomro/Reuters)

• 24/30

  26 Ekim 2024 - Gürcistan'da parlamento ilk oturumunu gerçekleştirirken başkent Tiflis'te bir kadın geçen ayki genel seçimin sonuçlarına yönelik protestoda böyle görüntülendi. Parlamento önünde çadırlar kurarak eylem yapan muhalefet partililer ve destekçileri, meclise giren milletvekilleri protesto etti. Hükümeti seçimlerde hile yapmakla suçlayan göstericiler, yeniden seçime gidilmesini talep ediyor (Vano Shlamov/AFP)

• 25/30

  24 Kasım 2024 - Filistinliler, bir yardım kuruluşunun mutfağından yemek almak için toplanıyor. Gazze'deki ailelerin, yardım ekiplerinin nispeten daha fazla erişimi olduğu bölgelerde bile genelde günde sadece bir kez yemek yiyebildiği bildiriliyor. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı, Gazze'de devam eden insani krize önlem alınmazsa bu durumun yakında kıtlığa dönüşebileceğini aktarıyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin, İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı hakkında bu hafta çıkardığı tutuklama emri gerekçeleri arasında "bir savaş yöntemi olarak aç bırakma" suçu da vardı (Mohammed Salem/Reuters)

• 26/30

  23 Kasım - Birleşmiş Milletler'in belirlediği 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü öncesinde İtalya'da binlerce kişi sokağa döküldü. Birleşmiş Milletler'e göre, kadınlara ve kızlara yönelik şiddet dünyadaki en yaygın insan hakları ihlallerinden biri. Dünya çapında, neredeyse üç kadından biri hayatında en az bir kez fiziksel veya cinsel şiddete maruz kalıyor. İtalyda'da "Non Una di Meno (Bir Kadın Daha Eksilmesin)" adlı sivil inisiyatifin girişimiyle gerçekleştirilen yürüyüşte kadınlar "Ataerkilliği silahsızlandıralım" yazılı pankart taşıdı (Yara Nardi/Reuters)

• 27/30

  22 Kasım 2024 - Sırbistan'ın Novi Sad kentindeki bir tren istasyonunun çatısının çökmesiyle 15 kişinin hayatını kaybetmesinden üç hafta sonra, göstericiler Belgrad'ın merkezinde sessiz bir protesto düzenliyor. Tren istasyonundaki büyük beton çatı, 1 Kasım'da aniden çökmüştü. Yetkililer geniş kapsamlı bir soruşturma sözü vermiş ve Sırbistan İnşaat, Ulaşım ve Altyapı Bakanı Goran Vesic istifa etmişti. Eylemciler, ölümcül kazanın sorumlularının tutuklanmasını talep ediyor (Andrej Isakovic/AFP)

• 28/30

  21 Kasım 2024 - Lübnan'da itfaiye, başkent Beyrut'un güneyindeki Haret Hreik mahallesine İsrail'in düzenlediği hava saldırısı sonucu çıkan yangınlara müdahale ediyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki çatışmalar sürerken bugün Uluslararası Ceza Mahkemesi, Gazze'de savaş suçu işledikleri gerekçesiyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama kararı çıkardı. (Lahey'deki mahkeme, açıklamasında Hamas lideri Muhammed Deif hakkında da tutuklama emri çıkardığını duyurdu (AFP)

• 29/30

  20 Kasım 2024 - Yunanistan'da ekonomik koşulların iyileştirilmesi çağrısıyla ülke genelinde işçiler 24 saatlik genel greve gitti. Grev ülke genelinde toplu taşımayı aksattı ve hayatı durma noktasına getirdi. Yunanistan Genel İşçi Konfederasyonu açıklamasında "Fiyatlar ve kiralar fırladı, maaşlarsa düşük kaldı" ifadelerini kullandı (Aris Messinis/AFP)

• 30/30

  19 Kasım 2024 - Birleşik Krallık'ta çiftçiler başkent Londra'da protesto düzenledi. Sokaklara dökülen binlerce çiftçi, veraset vergisinin değiştirilme planının geri çekilmesi talep etti. Protestocular arasında ünlü Top Gear programının sunucusu Jeremy Clarkson da yer aldı (Ben Stansall/AFP)

Bölgesel güvenlik krizini çözmenin birden fazla yolu var.

Mesela ABD'nin Kuzey ve Güney Amerika ya da Çin'in Pasifik bölgesi ile Çin Denizi'ndeki durumu gibi, bir grubun baskın bir devletin gücüne dayanması, bunun örneklerinden biridir. Birinci yol budur.

İkinci yol, sınıfsal olarak benzer ya da demokratik barış teorisinde ortak rejimler arasındaki ittifaktır.

Avrupa Birliği'nde bu ittifakın siyasi biçimini, NATO örneğinde ise askeri biçimini görüyoruz.

Birinci Dünya Savaşı'ndan günümüze kadar izleri sürülebilen çeşitli biçimler de mevcut ancak Arap dünyasındaki iki temel sorun, ülkeler arasındaki güven eksikliği ve aralarındaki koordinasyonun düşüklüğünün yanı sıra, riskler ve bunların doğası hakkındaki genel izlenimdir.

Arapların bölgesel güvenliğe yönelik düzenlemeleri ile dünyanın diğer bölgelerindeki diğerleri arasındaki fark, diğer bölgesel ittifakların, ortak tehdidin doğası ve onunla başa çıkma yolları konusunda ortak bir zeminde buluşan bir grup ülkenin varlığı gerçeğine dayanmasıdır.

Arap dünyasında ise tehdit anlayışı farklı ve çeşitli, bu konuda bir fikir birliği yok.

Bu nedenle her ülke, anlık ve acil güvenlik ihtiyaçlarına ilişkin anlayışı çerçevesinde bölgesel güvenliği ayrı ayrı ele alıyor.

Burada söylemek istediğim ve bu konuyla ilgili başka bir yazı ile anlatmaya devam etmeyi umduğum husus, Gazze'nin Arap bölgesel güvenliğindeki süreksizlik ve şartlara bağlı dalgalanmalar açısından boşlukları ortaya çıkardığıdır.

Gazze ayrıca tehdidin anlaşılması ve onunla başa çıkma yollarında asgari ortak zeminin en iyi ihtimalle sınırlı olduğunu da ortaya koydu.

Daha da tehlikelisi, Gazze'deki açlığın da gösterdiği gibi, insani ulusal güvenlik ile ilgili insani müştereklerin sınırlı olmasıdır.

Arap Birliği'nin dosyalarında ortak Arap savunması konusunda kağıt üzerinde bir anlaşmamız var ama bunun ne zaman devreye gireceği, nasıl olacağı Arap dünyasını çevreleyen tehlikelere yakışır bir ciddiyetle tartışılmıyor.

Gazze'de kurtarılabilecek olanı kurtarma arzumuz var ama somut bir başarı yok.

Asgari düzeyde ortak nokta yaratan kapsayıcı, esnek bir çerçeve içinde her ülkenin güvenliğini bireysel olarak düşünmeye olanak tanıyan esnek kurumları nasıl inşa edebiliriz?

Bu bir sonraki makalenin konusudur.

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. 

Şarku'l Avsat