Birleşmiş Milletler'in (BM) Libya Özel Temsilcisi Abdullah Bathiliy'nin Libya'da seçimlerin uzlaşıya dayalı olarak yapılması için bir yol haritası hazırlamak üzere yeni bir diyalog çağrısında bulunması, Libya'nın siyaset sahnedeki aktörlerden farklı tepkilerle karşılandı.
Temsilciler Meclisi (TM) çağrıyı tamamen reddederken, diğer taraflar gerçekten bir diyalog başlatılabilip başlatılamayacağına dair şüphelerini dile getirdiler.
Bazı siyasi kurumlar ise net bir tutum sergilemeden önce konuyu tartışmaya açık olduklarını gösterdiler.
Bathiliy'nin çağrısı aynı zamanda seçilen yeni Temsilciler Meclisi'nden kalıcı bir hükümet kurulana kadar seçimleri denetleyecek ve ülkeyi yönetecek uzlaşıya dayalı bir mini hükümet kurulmasını da öngörüyor.
Bazı gözlemciler, bunu diğer tarafların özellikle de Trablus'taki Abdulhamid ed-Dibeybe'nin başbakanı olduğunu Ulusal Birlik Hükümeti'nin (UBH) çağrıya karşı çıkmasına yeterli bir sebep olarak görüyorlar.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Diyalog girişimi mi yoksa bölünme girişimi mi?
Yeni bir siyasi diyalog başlatmaya hazırlanan BM Libya Özel Temsilcisi Bathiliy, ülkenin önde gelen taraflarından beşine, aralarındaki görüş ayrılıklarını gidermek ve seçimlerin yapılmasını desteklemek amacıyla diyalog masasına çağırırken hazırlık amaçlı ön toplantılara katılacak temsilcilerini belirlemelerini istedi.
BM'nin diyalog masasına oturacak beş davetli arasında, TM Başkanı Akile Salih, Devlet Yüksek Konseyi (DYK) Başkanı Muhammed Tekele, Libya Ulusal Ordusu (LUO) Başkomutanı Halife Hafter, Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi ve UBH Başbakanı Abdulhamid ed-Dibeybe yer alıyor.
TM, diyalog masasına oturmayı reddettiğini açıklayarak BM Libya Özel Temsilcisi Bathiliy'nin girişimine ilişkin tutumunu netleştiren ilk siyasi taraf oldu.
TM'den yapılan açıklamada BM Destek Misyonu (UNSMIL), Anayasa Beyannamesi'ndeki 13. değişikliğiyle ilgili sonuçlara ve TM'nin Usame Hammad liderliğindeki Libya İstikrar Hükümeti'ne güven oyu kararına saygı duymamakla suçlandı.
Bu suçlamaya UBH'nin yasal görev süresinin sona ermesinden sonra 'güven oyu alan meşru hükümet' olarak İstikrar Hükümeti'nin diyaloga davet edilmemesi gerekçe gösterildi.
TM, açıklamasında "Libya krizinin çözümünde başarısız olduğu kanıtlanan" dediği önceki deneyimleri tekrarlamayı reddettiğini de vurguladı.
UNSMIL'in daha önceki girişimlerinin sonuçlarıyla aynı sonuçları kabul etmeyeceğinin altını çizen TM, "Libya halkının iradesine, dış müdahale ve diktelerden uzakta, sandık yoluyla ve tam bir şeffaflık içinde saygı gösterilmesinin gerektiğini" öngören siyasi ilkelerine bağlı kalmaya devam edeceğini belirtti.
İstikrar Hükümeti'nden yapılan açıklamada ise Bathiliy'nin, yasal görev süresi dolan UBH'yi davet edip TM tarafından güven oyu verilen hükümet olmasına rağmen İstikrar Hükümeti'ni diyaloga davet etmemesi kınandı.
BM Libya Özel Temsilcisini "tarafsız olmamak ve belirli taraflara karşı önyargılı olmakla" suçlayan İstikrar Hükümeti, bunu "Libyalılar arasındaki bölünmeyi ve parçalanmayı artırma çabaları" olarak tanımladı.
İstikrar Hükümeti açıklamasında, Bathiliy'nin, "Libya kriziyle başa çıkma konusunda yetersiz olduğunu ve BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'in Libya'ya başka bir temsilci ataması gerektiğini" belirtti.
Siyasal İslam kanadından diyalog çağrısına destek
Ayrıca diyaloğa davet edilen DYK, Başkanlık Konseyi, LUO ve UBH gibi önde gelen taraflardan bazıları çağrıyla ilgili resmi tutumlarına dair herhangi bir açıklamada bulunmazken Libya'daki siyasal İslam çizgisinin öne çıkan partisi Demokratik Parti Başkanı Muhammed Savan, Bathiliy'nin Libyalı tarafları seçimlere hazırlanmak üzere bir araya getirme davetinden duyduğu memnuniyeti dile getirdi.
Savan, Demokratik Parti'nin Facebook sayfasından yayınlanan açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
Siyasi süreci ve siyasi durumu ilerletmeye ve çıkmazı kırmaya yönelik her türlü çabayı desteklemeye kararlıyız. Bu girişimi ileriye yönelik adımlar atılması çerçevesinde destekleyerek siyasi süreçte ilerleme kaydetme konusunda kararlılık ve ciddiyet sahibi olmanın önemini vurguluyoruz.
Savan, başta Seçim Yasalarını Belirleme (6+6) Komitesi tarafından yapılan görüşmelerde alınan kararlar olmak üzere varılan mutabakatların bozulmasını amaçlayan tüm engelleme girişimlerini reddettiklerini de vurguladı.
Yüzeysel olarak yapılan istişarelerin ötesine geçip etkili katılım çemberinin genişletilmesi gerektiğini söyleyen Savan, "Bathiliy'nin mevcut durumun sürmesinde payı olan beş tarafı pratik ve ciddi adımlar atmaya iten belirleyici unsurun uzlaşı ve bölünmenin sona erdirilmesi olduğu gerçeğini gözden kaçırmamasını umuyoruz. Ancak bu şekilde seçimlerin önü açılabilir" şeklinde konuştu.
Bathiliy'nin Libyalı tarafları seçimlerin yapılmasını engelleyen siyasi sorunları çözmek üzere bir araya getirme çağrısı ABD, Fransa, Almanya, İtalya ve İngiltere tarafından memnuniyetle karşılandı.
Bahsi geçen ülkelerin büyükelçilikleri tarafından yapılan ortak açıklamada, Libyalı taraflara, Libyalılar için uzun vadeli istikrar ve refahın sağlanması amacıyla bu fırsattan yararlanmaları çağrısı yapılırken bu girişimi destekleyeceklerini vurguladılar.
Zor olan yolu seçti
Bathiliy'nin yeni tarafları seçim yasalarının tartışılmasına ve bunların değiştirilmesi ve hazırlanmasına katılmaya davet etmesi, uzun yıllardır siyasi sürece yön veren TM ve DYK üyelerinin tarafından yoğun eleştirilerle karşılandı.
DYK Üyesi Ebu'l-Kasım Kazit, "Seçim yasalarının yeniden tartışılması ve konunun yeniden tartışmaya açılması uzun zaman alabilir. Bathiliy, hedefe ulaşmak için en kısa ve en az zor olanı seçmek yerine, her zaman olduğu gibi en zor ve en uzun yolu seçti" ifadelerini kullandı.
Bathiliy'nin diyalog masasına davet ettiği beş tarafa bu çağrının yapılmasının önemli ve gerekli olduğuna dikkati çeken Kazit, "Ancak siyasi ağırlık ile Libyalıları temsil eden tarafın meşruiyeti arasında büyük bir tutarsızlık söz konusu. Suheyrat Anlaşması'nı kabul ettiğimiz sürece bu görev yalnızca TM ve DYK'ya kalmaya devam ediyor" dedi.
TM üyesi Ali es-Sul ise Bathiliy'nin TM, DYK, Başkanlık Konseyi, LUO ve UBH'ye karşı karşıya oldukları siyasi sorunların çözümü için bir araya gelmeleri çağrısıyla ilgili değerlendirmesinde "Krizi yönetmek, krize çözüm üretmek değildir" yorumunda bulundu.
Libya Siyasi Anlaşması (LSA) uyarınca siyasi diyaloglarla ilgili konuşmaların yalnızca TM ve DYK'nın yapabileceğinin altını çizen Sul, UNSMIL'in görevlerinin müzakerelere arabuluculuk yapmaktan ibaret olduğunu söyledi. Sul, Bathiliy'nin siyasi diyaloğa dahil olmasını ise 'krize çözüm üretmek değil, krizi yönetmek' olarak değerlendirdi.
Ayrıca TM ve DYK dışındaki taraflar, siyasi diyaloğa katılım çemberinin genişletilmesinin, özellikle bazı isimlerin TM ve DYK kararları üzerinde açık bir etkiye sahip olması nedeniyle, Libya'da tam değil, eksik bir çözüm doğurabileceği tahmininde bulundular.
Libya Ulusal Topluluğu Partisi Kurucu Meclisi Başkanı Esad Ziho, Bathiliy'nin kamuoyu yoklaması aşamasının ve ülkenin önde gelen liderleri arasında yapılacak bir toplantıya arabuluculuk yapmasının, BM Libya Özel Temsilcisi'nin daha sonra genişletilmiş bir diyalog masası kurmasının ön adımı olduğunu söyledi.
Ziho, sözlerini şöyle sürdürdü:
Bathiliy, Akile Salih, Halife Hafter, Muhammed el-Menfi, Muhammed Tekala ve Abdulhamid ed-Dibeybe'nin kendi aralarında geçici olmayan anlaşmalara varmalarını istiyor. Bu anlaşmaların başında ise TM'de kısa bir süre önce onaylanan yasaların yürürlüğe gireceği, herkesin seçim sürecinin yönetecek geçici bir hükümet kurulması konusunda mutabakata vardığı ve en önemlisi seçimlerin yapılmasını güvence altına alma ve sonuçlarını kabul etme sözü vermesi geliyor. Bathiliy'nin uygulanabilir seçim yasalarına sahip olmanın önemini vurgulayan açıklamalarda bulunmaya devam etmesi, bu yasalarla ilgili tartışmanın yeniden başlatılması anlamına gelmiyor. Bu daha çok, bazı tarafların, bu beş yıllık diyalog sürecinin sonuçlarını, henüz daha gerçekleşmeden kendilerine dayatılan bir oldu-bitti olduğunu söylemelerini engelleme girişimidir.
Independent Arabia