Cezayir neden uluslararası tahkimdeki davalarını kaybediyor?

Son yıllarda 10 milyar dolardan fazla mali tazminata maruz kaldı

Sonatrach Akaryakıt Şirketi Binası / Fotoğraf: Twitter

Uluslararası tahkim davalarının kaybedilmesi ve yabancı şirketlerin büyük mali getiriler elde etmesi nedeniyle son yıllarda devlet hazinesinin uğradığı mali kayıplar Cezayir'de yeniden gündeme geldi. 

Cezayir Parlamentosu'ndaki bazı milletvekilleri, yabancı ticari yatırım şirketleriyle yaşanan anlaşmazlıklar nedeniyle, çoğu kararları ülkenin aleyhine olan uluslararası tahkime başvurulmasıyla Cezayir'in kaybettiği para miktarı hakkında açıklama talep ettiği hükümete soru önergesi yöneltti.

Uluslararası tahkim, uyuşmazlıkların mahkemeler dışında çözülmesinin en önemli yollarından biri.

Taraflar, ihtilaflarını uzman mahkemenin incelemesine sunmamayı, bunun yerine karar vermesi için hakemlere teslim etmeyi kabul ederler.

Bu hakemler uyuşmazlığın çözümü olarak neye karar verirlerse, uyuşmazlığın tarafları da bu karara saygı göstermekle yükümlüdürler.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

50 uluslararası ihtilaf

Barış Toplumu Hareketi'nin Parlamenter Bloku, Maliye Bakanı Aziz Fayed'e sözlü soru önergesi yöneltti:

Cezayir davaların çoğunu kaybetti. Yabancı şirketlerin bu davaları kazanması nedeniyle son yıllarda 10 milyar dolardan fazla mali tazminat ödendi. Bu rakam bizim bu davalarda kazandığımızdan çok daha fazla, ne yazık ki.


Sorgu önergesinde, bazı tahminlerin Cezayir'in ana taraf olduğu 50'den fazla uluslararası ihtilafın bulunduğunu gösterdiği belirtildi.

Önergede Uluslararası Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü Merkezi nezdindeki uluslararası tahkim sırasında ülkenin sürekli kaybettiği para miktarının gerekçelendirmesine yönelik bir talep de yer aldı.

Resmi rakamlara göre Cezayir, yalnızca 2023 yılında 1,3 milyar dolar değerindeki tahkim davalarını, hükümetle ticari anlaşmazlığa giren yatırım şirketlerine ve yabancı ticari taraflara kaptırdı.

Ülkenin bu kapsamda kaybettiği dava sayısı arttı. Bazı davalar eski Cumhurbaşkanı Abdülaziz Buteflika'nın yönetimine kadar uzanıyor.

Önergede ayrıca, Cezayir'in taraf olduğu ve ticari ve yatırım uyuşmazlıkları alanında uluslararası tahkime ilişkin davaların sayısının son yıllarda arttığı belirtildi.

 
Suç ortaklığı ve rahatlık

Soru önergesi, yabancı şirketlerin komisyon karşılığında davaları kendi lehlerine kazanmalarına olanak tanıyan "bazı yetkililer veya başkaları ile yapılan gizli anlaşma" olasılığına işaret etti.

Bu, Cezayir'in son on yılda kaybettiği çok sayıda davayı kapsayan bir iddia.

Soru önergesinde, "Cezayir'in bu gibi davalarda uluslararası tahkimde kayıp yaşamasının gerçek nedenlerinin ortaya çıkarılması ve bu kayıpları azaltmak için alınan önlem ve çözümlerin açıklanması" istendi.

Önergede "Halihazırdaki durumun temel sebebinin kötü yönetim, öngörü eksikliği ve bazı yetkililerin kayıtsızlığı olduğu" ifade edildi. 

Cezayirli Milletvekili Abdulvehhab Yakubi resmi sayfasındaki bir paylaşımında şu ifadeleri kullandı:

Bu kaybın olası nedenleri arasında şart ve koşulların yetersiz hazırlanması, sıkı proje yönetiminin uygulanmaması vb. etkenler yer alabilir. Bunun sorumluluğunu kim üstlenecek.


2023 Düzeltici Bütçe Kanunu, anlaşmaların kalite ve keyfiyetindeki eksikliklerin varlığını kabul ederek, bu eksikliklerin Cezayir'in uluslararası ticari tahkim davalarında 2023 yılında 18,22 milyar dinar (1,3 milyar dolara eşdeğer) kaybetmesine neden olduğunu kaydetti.
 

 
Büyük kayıplar

2016 yılında yayınlanan bir rapor, Cezayir'in yurt dışında açılan toplam 32 uluslararası tahkim davası ve ticari uyuşmazlıktan 28'ini kaybettiğini ortaya koydu.

Cezayir buna karşılık yalnızca 4 davayı kazandı. Kaybdeilen davaların en büyüğü akaryakıt şirketi Sonatrach'ın İtalyan Edison şirketine kaptırılmasıydı. İtalyan tarafına 300 milyon eurodan fazla para ödendi.

Kaybedilen bir diğer büyük dava ise Kanadalı bir şirketin, Cezayir Havayolu'nun yeni merkezini inşa etme sözleşmesini feshettiği dava.

Cezayirli avukat Hassan Berahmi şunları söylüyor: 

Uluslararası ticari tahkim, her yabancı yatırımcıya parasını ülkeye getirebilmesi için verilen bir garanti ve yatırım haklarından biridir. Gelecekte ortaya çıkabilecek olası ihtilafların, küresel olarak tanınan uluslararası düzeyde tarafsız bir yargıya tabi olması, herhangi bir yatırım sözleşmesinde ilk koşuldur.


Berahmi yaptığı bir basın açıklamasında şu ifadeleri kullandı:

Yabancı yatırımcı, anlaşmazlıkların çözümünde her zaman tahkime başvurmayı vurguluyor. Bu uluslararası ilkelere, kanunlara ve anlaşmalara dönülerek ulaşılacak bir durumdur. Cezayir'in imzalayıp onayladığı Birleşmiş Milletler Uluslararası Tahkim Kararlarının Tanınması ve Tenfizine İlişkin Anlaşma veya 1958'de yayınlanan New York Anlaşması olarak bilinen anlaşma, 1965 yılında Washington'da imzalanan Devletler ile Diğer Ülke Vatandaşları Arasında Yatırımlara İlişkin Uyuşmazlıkların Çözümü Anlaşması ve 27 Mart 1983'te yayınlanan ve iki ülkedeki ekonomik operatörlerin tahkime başvurma hakkını öngören Cezayir-Fransız anlaşması bu duruma örnektir.


Farkındalık eksikliği

Cezayirli uluslararası tahkim uzmanı Fatih Cabi ise şunları söyledi:

Cezayir'in uluslararası tahkim davalarındaki kaybının ilk nedeni, Cezayir devleti ile yabancı yatırımcılar arasında yapılan sözleşme ve anlaşmalarda hukukçuların ve uzman avukatların yer almamasıdır.


Cabi, OIndependent Arabian'a yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:

Yabancı şirketler yerel kanunlara güvenmedikleri için tahkime başvurmayı zorunlu kılmakta, bazıları ise uyuşmazlık halinde tahkim şartının sözleşmenin başında yazılmasını şart koşmaktadır. Bazıları da hukuki uyuşmazlıkların ortaya çıkmasından sonra dikkate alınacak maddelerin hazırlanmasını talep ediyor.


Cezayirli uluslararası tahkim uzmanı sözlerini şöyle sürdürdü:

Cezayirli ekonomi şirketleri uluslararası tahkimin önemi konusunda bilinçsiz. Bu da şirketlerin haklarını kaybetmesine ve önemli miktarda para kaybına neden oldu. Eğer konuya gerekli özen gösterilseydi bu para kurtarabilirdi. Uluslararası tahkimde 300 Cezayirli şirket davalarını kaybetti.

Cezayir hakemlerine güvenmemek ve hukuki uyuşmazlıklar ortaya çıktığında yabancı hakemlere başvurmak utanç verici bir durumdur. Herhangi bir önemli karar verirken, uluslararası tahkimin hazırlıksız kararlarından kaynaklanan büyük masraflardan kaçınmak için sözleşme yoluna başvurmak gerekir.


Şirketler arasındaki anlaşmazlıkların çözümü için Cezayirli danışmanların uluslararası tahkime dahil edilmesi çağrısında bulunan Fatih Cabi, “Çünkü avukatlar bu alanda yeterli deneyime sahip değil.” dedi.

 

 

Independent Arabia

DAHA FAZLA HABER OKU