Nükleer fizikçi Marie Curie, cevherden radyum gibi radyoaktif elementler elde etmek için Paris’in Latin Mahallesi’ndeki laboratuvarında daha fazla alana ihtiyaç duyduğundan Paris Üniversitesi 1933’te Arcueil’de bir araştırma merkezi kurdu. Paris’in güneyinde bulunan Arcueil köyü bugün kalabalık bir işçi sınıfı banliyösüne dönüşüyor. 17. yüzyılda inşa edilen su kemerinin yakınında, bitkilerle kaplanmış harabe laboratuvara bazen Sen’in Çernobil’i diye atıfta bulunuluyor. 

Bloomberg’den Tara Patel’in haberine göre, 1978’de kapatılan laboratuvarda bugüne kadar herhangi büyük bir kaza gerçekleşmese de radyoaktiviteyle dolu laboratuvar sağlık açısından tehdit barındırıyor. Fransa’nın nükleer denetçisi alana koruyucu giysi giymeden girilmesini yasakladı. Laboratuvarın etrafı tel örgüyle ve güvenlik kameralarıyla kaplı. Monitörler sürekli radyasyonu inceliyor ve yerel yetkililer düzenli olarak nehri test ediyor.

Arcueil Belediye Başkanı Christian Metairie, “Fransa’nın ciddi düzeyde nükleer atık sorunu olduğuna dair kanıtımız var. (...) İçinde bulunduğumuz durum ülkenin bununla baş edebilebilecek donanıma sahip olup olmadığına dair soru işaretleri doğuruyor” dedi.

Fransa elektriğinin neredeyse dörtte üçünü nükleer enerjiden elde ediyor. Arcueil’deki bölgeyi de içeren ülkenin 906 nükleer atık alanından yayılan en tehlikeli atıklar için sürekli bir çözüm mevcut değil. Radyumun radyoaktivitesinin yarıya inmesi için bin 600 yıl gerekiyor ve Curie’nin laboratuvarına sonradan eklenen binada radyoaktivitesinin yarıya inmesi için 4,5 milyar yıl gereken uranyum izotopunun kalıntıları bulunuyor. Greenpeace kampanya yöneticisi Yannick Rousselet, “Fransa’nın nükleer endüstrisi iniş pisti olmadan bir uçağın havalanmasına benziyor” ifadelerini kullandı.

Marie Curie, Radyum Enstitüsü'nde çalışıyor. Radyoaktivite laboratuvarı 1925'te Curie için Pasteur Enstitüsü ve Paris Üniversitesi tarafından kurulmuştu (Pinterest)

Laboratuvarın ana binası kalabalık bir bulvarın yakınında, ölü asmalar ve duvarla çevrili ve grafiti sanatçılarını kendine çekiyor. Radyasyon kaynaklarının çoğu 1992’de temizlenmiş olsa da, şehrin yetkilileri daha fazlasının yapılması gerektiğini belirtiyor. 1997’de yapılan bir çalışma yayaların ve çevredeki apartmanların sakinlerinin radyasyon zehirlenmesi riski altında olmadığı sonucuna varmıştı fakat yetkililer alanın tehlike arz etmeye devam ettiğini söylüyor. 

Temizleme işleminin maliyetinin şu ana kadar yaklaşık 10 milyon euro (yaklaşık 64,35 milyon TL) tuttuğunu belirten Metairie son faturanın muhtemelen daha yüksek olacağını ifade etti. 

Fransa’nın ulusal radyoaktif atık yönetimi kurumu Andra’da çalışan Fabien Hubert, “Burada yapılan çalışmaya dair bilginin dağınık olması işlemi karmaşıklaştırıyor” dedi.

Çalışmaları 1920’lerde ilgi çeken Marie Curie, biri fizik diğeri kimya alanında iki Nobel ödülü sahibi. Her ne kadar o dönemde radyumdan yapılan ürünlerin toksik olduğu kanıtlanmış olsa da radyoterapi anahtar kanser tedavisi olmaya devam ediyor. Metairie, “Radyum çok büyük bir keşifti fakat radyoaktivite iki tarafı keskin bir kılıç” dedi. 

Independent Türkçe için derleyen: Esra Güngör