Arjantin'de ön seçimlerin (PASO) sonuçlanması ile beraber siyasi arenada büyük bir şaşkınlık mevcut.

Gerek yaklaşık yüzde 28 oy alan merkez sağ ittifakı olan "Juntos por el Cambio'' (Değişim için beraber), gerekse yaklaşık yüzde 26 oy alan merkez sol ittifakı olan eski ismiyle "Frente para Todos'' (Herkesin Cephesi) yeni ismiyle "Unión por la Patria'' (Vatan için birlik) gibi iki köklü ittifak da şok içinde. 

Her ne kadar seçimde ilk tura gidecek adaylar netleşmiş olsa da iki tarafta, özellikle ana muhalefet olan merkez sağda sessiz bir öfke hâkim.

"La Libertad Avanza'' (Özgürlük Yükseliyor/İlerliyor) ittifakının başkan adayı Javier Milei ön seçimlerde yüzde 30 oy ile şahıs olarak en yakın rakibine yaklaşık yüzde 9 farkla önde bitirdi.

Özellikle Buenos Aires Eyaleti ve diğer birkaç eyalet dışında ülkenin çoğunluğunun ve bu eyaletlerin yoksul bölgeler olduğunu da göz önünde bulundurduğumuzda, halkın denenmemiş olan, üçüncü bir opsiyon olarak Milei'den bir umudu ve beklentisi olduğu varsayımını çıkartabiliriz. 

Gerek IMF'den 50 küsur milyar dolar borç alan merkez sağ "Juntos por el Cambio'' ittifakı hükümetinin ekonomiyi getirdiği durum, gerekse 2020 yılında direksiyona geçen merkez sol "Frente para Todos'' ittifakının ekonomik kötü gidişatı durduramaması halk için dayanılmaz bir hal almış durumda.

Özellikle Peronizm siyasi akımının temsilcisi durumunda olan merkez sol ittifakı Arjantin siyasi tarihinde en az oy aldığı seçimi yaşadı.

Devletin müdahil olmadığı, rekabetçi serbest ekonomi piyasası oluşturmak, pesoyu ortadan kaldırıp Ekvador ve Panama örneğindeki gibi, resmi para birimini ABD doları yapmak gibi birçok ekonomi üzerine vaadi olan Javier Milei, hem yerelde hem de uluslararası birçok medya kuruluşlarınca aşırı sağcı olarak nitelendiriliyor.  

Özellikle bir demecinde insanların kendi organını dilerse satma özgürlüğüne sahip olması gerektiğini savunan Milei, ülkede birçok kesim tarafından eleştirildi.

TV programlarında ekonomi üzerine yaptığı konuşmalar ile ünlü olan ekonomist Milei girdiği ilk seçim olan 2019 yılı milletvekilliği seçimlerini kazanmış ve parlamentodaki yerini almıştı.

Bugün ise, her ne kadar üç ittifak birbirine çok yakın oy oranlarına sahip olsalar da ilk girdiği başkanlık ön seçimlerinde Milei şahıs olarak açık ara bir fark ile süreci tamamladı. 

Başkan olması durumunda bugünkü merkez sol hükümetinden çok farklı bir iç ve dış politika izleyeceğini tekrar tekrar detaylıca her katıldığı programda belirten Milei, ülkenin uluslararası sahada siyasi ve ticari pozisyonunu da etkileyeceğinden gerek bölge ülkeleri gerekse ABD ve Çin, Arjantin seçimlerini yakından takip ediyor. 

Seçim arifesinde BRICS daveti

Bugünlerde BRICS tarafından Mısır, İran, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, Etiyopya ve Arjantin'e 2024 itibari ile tam üyelik teklifi geldi.

Kabul etmeleri halinde 1 Ocak 2024 itibari ile resmen üye olacak olan davetli devletlerin arasında aslında Arjantin'in olması sürpriz değil.

Brezilya Devlet Başkanı Lula da Silva, Arjantin'in bu birliğe katılabilmesi için uzun bir diplomasi trafiği yürüttüğü ve bundan dolayı Arjantin hükümetinin buna müteşekkir olduğu bugünlerde sıkça konuşulan bir mevzu.

Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin tarafından 2006 yılınca kurulan "BRIC'', 2010 yılında Güney Afrika Cumhuriyeti'nin de katılımıyla BRICS'i oluşturmuştu.

Uluslararası pazarda daha güçlü bir yere ve söz hakkına sahip olmak ve özellikle batı bloğuna karşı ayakta durabilmek amacı ile kurulan BRICS en son Güney Afrika'da toplandı ve birçok gelişmekte olan ülkeye tam üyelik davetinde bulunma kararı aldı.

Dünya ekonomisinin yaklaşık yüzde 37'sini temsil eden BRICS, davet edilen ülkelerin katılması durumunda yüzde 46 gibi önemli bir pazarı temsil edecek. 

Sağ bir hükümet geldiğinde ABD ve Avrupalı ülkelerin etkisine giren Arjantin, sol bir hükümet seçilmesi durumunda Çin ve Rusya endeksli dış politika sergiliyor.

Arjantin'in ön seçimlerde öne çıkan üç adayı olan Patricia Bullrich (Merkez sağ), Sergio Massa (Merkez sol) ve Javier Milei (Aşırı sağ) BRICS'e katılım hususunda farklı görüşlere sahipler.

Massa BRICS'e katılımdan yana iken Bullrich ve Milei ise BRICS'e katılımın Arjantin'i batı dünyasından uzaklaştıracağına inanıyor ve göreve gelmeleri durumunda katılmayacaklarını vurguluyorlar.

Lula etkisi: Brezilya ve Arjantin solunun yakın siyaseti

Arjantin'in BRICS e davet edilmesindeki en önemli rolü oynayan Brezilya Devlet Başkanı Lula da Silva olduğu, bu yüzden şu anki Arjantin hükümet yetkililerinin Silva ile yakın temas halinde olduğu ve kendilerine müteşekkir olduğu bölge medyasında bugünlerde sıklıkla konuşuluyor.

Kısa bir zaman önce Brezilya ve Arjantin arasında muhtemel tek para birimi anlaşması çalışmalarının da başlamış olması, eğer Arjantin'de yine merkez sol hükümeti seçilmesi durumunda iki ülke arasında özellikle ekonomi ve dış politika hususunda ikili ilişkilerin giderek artacağı aşikâr.

Arjantin'de yönetim biçimine göre BRICS'e katılım için yasama organı olan meclisten onay alınması gerekmiyor.

Dönem hükümetinin onaylaması durumunda ocak ayı itibari ile Arjantin resmen BRICS bloğunun bir parçası olacak.

En fazla oy alan üç ittifakın da yüzde 30 civarı oy almış olması ve ufukta ittifaklar arasında diyalog isteği olmaması ilk turda seçimin kazananın olmayacağını gösteriyor.

Dolayısı ile Arjantin'in doğu bloğuna katılıp katılmaması olasılığının kasım ayındaki ikinci tur seçimlerinde daha net bir şekilde göreceğiz.

Yoksulluğun çok arttığı, yağma ve soygun risklerinin çoğaldığı Arjantin'de ekim ayında seçimin ilk turunu yaşayacak olan Arjantinliler, sadece önümüzdeki 5 yıl kimlerin ülkeyi yöneteceğini değil, aynı zamanda Arjantin'in Doğu'ya mı yoksa Batı bloğuna mı yakın markajda uluslararası siyaset yürüteceğini belirlemiş olacaklar. 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.