Gazvani yönetiminde Moritanya'nın yüzleştiği meydan okumalar ve Nijer darbesi

On yıllardır yolsuzluk ve adam kayırmacılıktan mustarip, katı bürokratik geleneğin olmadığı bir ülkede altyapı düzeyini iyileştirme çalışmaları devam ediyor

Fotoğraf: AA

Moritanya Devlet Başkanı Muhammed Veled eş-Şeyh el-Gazvani geçen hafta Çin'in Çengdu şehrinde düzenlenen 31. Dünya Üniversite Yaz Oyunları'nın açılışına katıldı.

Ancak Çin'de olmasına rağmen Nijer'deki askeri darbenin ardından Sahel'de art arda yaşanan gelişmelerin bir kısmını da takip etti.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Nijer'deki darbe, radikalizm, terörizm, organize suçlar, kaçakçılık ve yasa dışı göçe ek olarak, uzun bir siyasi şiddet, yoksulluk, marjinalleştirme ve adaletsizlik tarihinden mustarip bu bölgenin ıstıraplarını artırmaya geldi.

Veled Şeyh Gazvani Sahel'deki durumu sadece bölgedeki son sükunet ve istikrar adası olan Moritanya'nın Cumhurbaşkanı olduğu için değil, aynı zamanda Sahel ülkelerinden oluşan G5'in dönem başkanı olduğu için de takip ediyor.

Gazvani ayrıca Mali, Burkina Faso, Çad ve ardından Nijer'in yaşadığı darbeden sonra üye ülkelerin tüm başkanları arasında seçilmiş tek cumhurbaşkanı.

Yıllardır teröre karşı yürütülen savaşların, darbeler ve karşı darbelerle yaşanan iktidar mücadelelerinin sonucunda çöken, son olarak da amansız bir uluslararası mücadele arenasına dönüşen bölgenin kompleks dosyalarını ele aldıkları Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile uzun görüşmesinin bir kısmını, Sahel bölgesinde art arda yaşanan gelişmelere ayırdığına şüphe yok.

Moritanya, Nuakşot'tan Darfur'a uzanan çöl şeridinin eteklerinde yer alıyor. Burası çok kimlikli terörist milis grupların durumu daha da karmaşıklaştırdığı yanan bir şerit veya kuşak.

Bu gruplar arasında şunları sayabiliriz; Sahra Çölü'nde bir emirlik kurmayı ve ardından Batı Afrika'ya uzanmayı arzulayan IŞİD.

Bölgeye sızan ilk örgüt ve buradaki en büyük terör mirasına sahip,, İslami Mağrip El-Kaide'si liderliğindeki kollarının çölden Gine Körfezi'ne doğru yavaşça uzandığı el- Kaide.

Bu sahnenin bir kısmı ve ancak Orta Afrika Cumhuriyeti'nden Mali ve Burkina Faso'ya kadar bu bölgede yavaş yavaş üsler kuran Wagner Grubu başta olmak üzere diğer paramiliter gruplardan bahsettiğimizde sahne tamamlanır.

Wagner ile birlikte hükümetler tarafından yaratılan ve silahlandırılan, ancak savaşı yönetemeyip iktidar ganimetiyle yetindiklerinde üzerilerindeki kontrolü kaybettikleri yerel milisler öne çıkıyor.

Böylesine değişken bir ortamda Veled Şeyh Gazvani, Kovid-19 cehennemi ile Ukrayna savaşının öfkeli alevleri arasında Moritanya'yı dört yıl boyunca yönetti.

Moritanya, bu süreçte bölgedeki krizlerin çözümünde çok daha önemli bir rol oynayabilirdi, fakat ev hapsinde bulunan ve döneminde yaşananlar için yargılanan eski cumhurbaşkanı Muhammed Veled Abdulaziz'in emelleri nedeniyle yaşanan iç yüzleşmeler bunun önüne geçti.

Bunlar yaşanmasaydı, Moritanya 60 yıl önce Fransa'dan bağımsızlığını kazandığından beri başına bela olan iki sorunu çözmek için tüm gücünü toplayıp önemli adımlar atabilirdi.

Bu sorunların ilki, imar ve kalkınma, ikincisi ise çevredeki kaos durumu ve onu karakterize eden iktidar mücadeleleri ile yüzleşmek.

Bununla birlikte, Cumhurbaşkanı Gazvani'nin iktidarda olduğu 4 yıl boyunca yarattığı siyasi ve toplumsal mutabakat, sükûnetin korunmasına yardımcı oldu.

Hem de yoğunluğu Moritanya ile Mali arasındaki sınır şeridine ulaşan bir savaşın alevlendiği ülkenin güney ve doğudaki komşularının sükunetten mahrum olduğu bir bölgede.

Moritanya'nın bölgedeki ancak istisnai olarak tanımlanabilecek durumu, birçok ülkeyi Moritanya'yı Afrika Sahel bölgesindeki güvenlik sorunları karşısında stratejik bir üs olarak görmeye yönelten husus olabilir.

Bu tarafların en başında da liderlerinin Veled Şeyh Gazvani ile yaptıkları görüşmelerde Moritanya'yı açıkça genel olarak Batı Afrika bölgesindeki "stratejik ortak" olarak tanımlayan Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) geliyor.

Gerek Nuakşot gerekse Avrupa başkentlerinde düzenlenen bu görüşmelerin sık sık tekrarlandığını kaydedelim.

Sadece NATO değil, Nuakşot'un aylardır Batılı ülkelerden gelen çok sayıda askeri ve güvenlik heyetlerinin gözde bir destinasyonu haline geldiği söylenebilir.

Ziyaretlerin amacı, Afrika'nın çeşitli bölgelerinde görev yapan barışı koruma güçlerinin güvenlik sisteminde dikkate değer bir varlık kaydetmesi, ordusunun, terörizm ve organize suçla mücadelede bölgedeki en disiplinli ve deneyimli ordulardan biri haline gelmesinin ardından, Moritanya ile bir güvenlik ortaklığının temellerini atmak.
 


Milenyumun ilk on yılında Moritanya'yı hedef alan saldırılar selini durduran, önce genelkurmay başkanlığı, ardından savunma bakanlığı görevlerini üstlenen ve şimdi de cumhurbaşkanı olan halihazırdaki Cumhurbaşkanı'nın inşa ettiği askeri ve güvenlik stratejisiydi.

Bu strateji, terörle mücadele haritasında Moritanya'yı, çöl şeridinde Çad ile birlikte terör sistemine nüfuz edip onu yenebilecek bir askeri güce sahip tek ülke konumuna yerleştirdi.

Ancak, Nijer darbesinin daha geniş bir patlamanın eşiğine getirdiği karmaşık bir sahnenin kompleksleri karşısında güçlü silahlara sahip olmak yeterli değil.

Darbe, G5 Sahel devletlerini himaye eden birçok ülkenin kafasını meşgul eden bir konu. G5 siyasi olarak parçalanmış olsa bile, iki üyesi, yani terör ve darbeler ateşiyle yanan ülkelerin oynamakta başarısız olduğu rolleri oynama kudretine sahip Moritanya ve Çad'ın varlığıyla, ülkeleri tehdit eden terör ve darbe kanserinin yayılmasını durdurabilecek bir güce sahip.

G5 Sahel ülkeleri dönem başkanlığını üstlendiğinde Veled Şeyh Gazvani'nin projesi daha en başından belliydi; Malilileri gruba geri dönmeye ikna ederek üye ülkeleri yeniden birleştirmek. 2021'de kendisine uygulanan ambargo sırasında Mali'nin yanında sadece o durdu.

Batı Afrika limanlarının Mali'nin yüzüne kapatılmasının ardından, finans piyasalarına gıda ve yiyecek tedarik etmesi için Nuakşot Limanı'nı ona açan da oydu.

Dört yıllık iktidarı döneminde Veled Şeyh Gazvani'nin Moritanya'yı yönetirken benimsediği bu denklem, istisnasız herkesle istişare yoluyla siyasi sükunete, dünyayı vuran ekonomik krizin üzerlerindeki etkilerini hafifletecek sosyal programlarla marjinalleştirilenlere ilgi göstermeye dayanıyor.

Tüm bunlara paralel olarak, on yıllardır yolsuzluk ve adam kayırmacılıktan mustarip, katı bürokratik geleneğin olmadığı bir ülkede altyapı düzeyini iyileştirme çalışmaları devam ediyor.

Veled Şey Gazvani, Moritanya'da öfke ve gerilim dönemini bitirdi ve bunun sonucunda insanlar ve onlarla birlikte ülke sakinleşti.

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. 

Independent Türkçe için çeviren: Beyan İshakoğlu

Şarku'l Avsat

DAHA FAZLA HABER OKU