Ve zaman, yine saatin tik taklarıyla akıp gitti ve takvimin yaprakları yeni bir yılı keşif için ardı ardına eksildi.
2023'ü karşılamaya hazırlandığımız bugünde, yıl boyunca binden fazla festivalin olduğu söylenen festival cenneti Hindistan'ın yeni yıl kültürünü ve festivallerini keşfe çıkmaya ne dersiniz?
Hindistan'ın kültürel ve etnik çeşitliliği, festivallerinde canlanır. Diwali, Bayram, Paskalya, Pongal, Onam, Noel ve daha nicesi... Ya da örf ve adetleri, Birliğin bir devletinden bir başka devletine değişen geleneksel yeni yıl şenlikleri...
Yeni yıl aslında Milâdî (Gregoryen) takvimin takip edildiği Hristiyan geleneğine göre dünyanın hemen her yerinde 1 Ocak'ta kutlanır.
Ülkelerin çoğu yılda 12 ay olan Gregoryen takvimini takip eder, yıl 31 Aralık'ta sona erer, 1 Ocak'ta başlar. Bu takvim, çoğu ülkede fiili takvimdir.
Hindistan, bu takvimi Hindistan ulusal takvimi Shalivahana Shaka takvimi ile birlikte kullanır, dolayısıyla Yeni Yıl 1 Ocak'ta kutlanır.
Farklı ülkeler, geleneksel veya dini Yeni Yıl Günlerini kendi geleneklerine göre, bazen Gregoryen takvime ek olarak kutlar.
Hicrî (İslami) Yeni Yıl, Çin Yeni Yılı, geleneksel Japon Yeni Yılı ve Yahudi Yeni Yılı gibi.
Hindu takvimlerinin çeşitli bölgesel varyasyonları, zaman işleyişi açısından temelde benzer bir konsepti benimser, ancak ay veya güneş döngüsüne ve ayların adları ile yeni yılın ne zaman başlayacağına ilişkin göreceli vurgularında farklılaşır.
Bunların en çok bilinenleri, Güney Hindistan'ın Deccan bölgesinde bulunan Hindistan ulusal takvimi Shalivahana Shaka ve Nepal ile Hindistan'ın Kuzey ve Orta bölgelerinde bulunan Vikram Samvat'tır.
Her ikisi de ay döngüsünü vurgular ve Yeni Yıl, ilkbaharda başlar. Tamil Nadu ve Kerala gibi bölgelerde güneş döngüsü vurgulanır ve buna Tamil takvimi ve Malayalam takvimi denir.
Hindistan Birliği'ndeki her devlet, Yeni Yılı kendi gelenek ve göreneklerine göre kutlar ve bu, yalnızca o bölgenin bir parçasıdır.
Yani, Hindu takvimine göre, Hindistan'da Yeni Yıl, yılın farklı zamanlarında farklı yerlerde kutlanır.
Hindistan'ın kültürel çeşitliliği sayesinde, Hint toplulukları Yeni Yılı hem güneş hem de ay takvimi sistemi ile kutluyor.
Ay ve güneş döngülerine dayanan Hindu takviminde, Hindu Yeni Yılı, Vikram Samvat olarak bilinir ve esasında tüm festivaller buna dayanır.
Burada kilit nokta, ekinlerin hasat dönemleridir. Dolayısıyla Hindistan'da Yeni Yıl kutlamaları esasen tarım ve iklim koşullarıyla ilgilidir.
Ay döngüsünü vurgulayan Hindu takvimine göre, Milâdî takvimin Mart-Nisan ayına denk gelen Chaitra ayı yılın ilk ayıdır.
Bu ayın ilk günü geleneksel yeni yıl olarak Hindistan genelinde coşkulu bir biçimde kutlanır. Hindistan'ın kuzey devletlerinde genel olarak Chaitra Navratri Kutlamaları olan yeni yıl; Maharashtra, Goa, Konkan gibi Hindistan'ın batı devletlerinde Gudi Padwa; Andhra Pradesh, Telangana, Karnataka gibi güney devletlerinde Ugadi veya Yugadi; Keşmir bölgesinde Navreh olarak kutlanır. Kutlamaların Sanskrit kökeni başlangıç anlamına gelir.
Hindu Vikram Samvat takvimine göre Güneş Yeni Yılı, Vaishakhi/Baisakhi olarak kutlanıyor ve bu, Hindistan'da 20 milyonun biraz üzerinde olan Sih topluluğu için de tarihi ve dini bir festival anlamına geliyor.
Hasat festivali olan ve genellikle nisan ayı ortalarına denk gelen Vaishakhi, Odisha'da Maha Vishuba/Bishuba Pana Sankranti; Tamil Nadu'da Puthandu; Uttarkand'ın Kumaon bölgesinde Bikhu/Bikhauti; Karnataka'nın Tulu bölgesinde Bisu; Assam'da Bohag Bihu; Bihar'da JurShital, Batı Bengal'de Pohela Boishakh, Kerala'da Vishu gibi isimlerle Yeni Yıl olarak kutlanır.
Onam, genelde ağustos ayına denk gelen ve temelde on günlük bir hasat festivali olarak, Kerala'nın Malayalam halkının yeni yıl kutlamasıdır, Malayalam Yeni Yılı'dır.
Pongal ise bir diğer hasat festivali olarak, Güney Hindistan'da (esas olarak Tamil Nadu'da) ocak ayında dört gün kutlanan Tamil Yeni Yılı'dır.
Sih topluluğu için yeni yıl günü olan Baisakhi, nisan ayına denk düşer ve yine hasat mevsimine işaret eder ve bir anlamda Punjab Yeni Yılı'dır.
Punjabi çiftçileri için de yılbaşı olarak görülen Lohri ise bir kış halk festivalidir ve kışın sonu ve ekinlerin hasadını kutlar; Lohri gecesi, yılın en uzun gecesinden sonraki aya, genellikle 13 Ocak veya 14 Ocak'a denk gelir.
Yine ocak ayının ortalarında ve Hindularca kutlanan Makar Sankranti de Kuzey Hindistan Yeni Yılı anlamına gelir ve en coşkulu biçimde özellikle Rajasthan Jaipur'da uçurtma şenliği olarak kutlanır.
Hindu Yeni Yılı ise mart zamanında gerçekleşir ve Ugadi olarak bilinir. Hindistan'ın her yerinde coşkuyla kutlanır, ancak esas olarak Karnataka, Telangana ve Andhra Pradesh'te kutlanır.
Ugadi de temelde bir hasat bayramıdır ve ayrıca, Hindu mitolojisine göre, yüce tanrı Brahma'nın evreni bugünde yarattığına inanılır.
Ugadi, Hindistan'ın batısı Maharashtra'da Gudi Padwa olarak kutlanır. Hindistan'ın kuzeydoğusu Assam'da ise Yeni Yıl, Bihu'dur; Assam Yeni Yılı, yine hasat bayramıdır ve nisan ayına denk düşer.
Hindistan'da Tibet Yeni Yılı Losar, özellikle Himachal Pradesh, Leh ve Ladakh'ta Tibet halkı için en büyük Hint festivali ve kutlamasıdır.
Tibet ay-güneş takviminin 1. ayının ilk gününde, genellikle 5 Şubat-5 Mart dönemine denk düşen Losar, Tibetli Budistler tarafından eski bir yılın bitişi ve yeni bir yılın başlangıcı olarak kutlanır.
Jainizm'de Yeni Yıl, Diwali festivali sırasında kutlanır. Ayrıca, Gujarat ve Hindistan'ın bazı kuzey devletlerinde Diwali, Yeni Yıl olarak kutlanır.
Buraya kadar sözü edilen, yeni başlangıçları ve hasat dönemlerini tema edinen Onam ve Pongal gibi mevsimsel festivaller ya da Yeni Yıl kutlamaları ile birlikte Hint festivallerini kabaca beş kategoride değerlendirebiliriz.
Diğer dördü ise İyiliğin kötülüğe karşı zaferinin kutlandığı ve başlıcaları Diwali ve Holi olan festivaller, tanrıların ve önemli kişilerin doğum günleri veya yıl dönümleri, aile ilişkilerini kutlayan şenlikler ile 26 Ocak Cumhuriyet Bayramı ve 15 Ağustos Bağımsızlık Günü gibi milli günlerdir.
Yılın ekim veya kasım aylarına denk gelen ve beş gün süren, Işık Festivali olarak da bilinen Diwali, iyinin kötülüğe ve ışığın karanlığa karşı zaferini kutlayan, Hindistan'da yılın en önemli, en büyük, en ihtişamlı ulusal festivalidir ve diğer tüm festivallerin başında gelir.
Hindu, Jain, Sih ve bazı Budist toplulukları gibi bir milyardan fazla kişi tarafından gözetilen Diwali'nin önemi, Batı'daki Noel'in önemi gibidir.
Her birinin kutlamaya dair farklı dayanağı vardır, ancak çoğu Hint için Hint takvimine göre 8. ayın 15. günü olan yeni ay gecesinde (Diwali gecesi) okyanustan çıktığı söylenen bereket, şans ve güzellik tanrıçası Lakshmi'nin doğumunu kutlar (kabaca 17 Ekim - 14 Kasım döneminde / beş günlük Diwali'nin ana günü olan üçüncü gün, Lakshmi'ye ibadet günü).
Genellikle yılın mart ayına denk gelen, iki gün kutlanan ve Renk Festivali olarak bilinen Holi de bir anlamda iyiliğin kötülüğe karşı zaferinin kutlandığı bir festivaldir.
Diwali ile birlikte iki ünlü Hint festivalinden biri olan Holi'de ise şeytan Holika'nın yenilgisi ve baharın gelişi kutlanır.
Üç tanrıçanın onuruna 9 gecelik bir festival olan Navaratri de Hindistan genelinde kutlanan önemli bir Hindu festivalidir.
Navaratri'den sonra gelen önemli bir diğer festival Dussehra ise onuncu gün zaferi anlamındadır ve Lord Rama'nın 10 günlük savaşlardan sonra 10 başlı şeytan Ravana'ya karşı kazandığı zafere işaret eder.
Özellikle Hindistan'ın kuzey, orta ve batı devletlerinde kutlanır. Çoğunlukla Kalküta ve Batı Bengal'de kutlanan Durga Puja ise iyiliğin kötülüğe zaferini tema edinen bir başka önemli festivaldir (Tanrıça Durga'nın şeytan Mahishasura'ya karşı zaferi kutlanır).
Tüm bu festivaller genellikle yılın ekim ayına denk gelir.
Hint mitolojisinde en tanınmış ve en beğenilen bilgelik ve şans tanrısı olan Fil Başlı Tanrı Lord Ganesha'nın doğumunu kutlayan 10 günlük festival Ganesh Chaturthi, Hindularca yılın eylül ayında kutlanır.
Hindistan'ın her yerinde sevilen bir tanrı olmasına karşın, Mumbai şehri ona özel bir sevgi besler ve her yıl onuruna büyük bir festival düzenler.
Yılın ağustos veya eylül ayına denk düşen Krishna Janmashtami festivali, iki gün boyunca, Tanrı Vishnu'nun sekizinci avatarı olan Krishna'nın doğuşunun kutlandığı bir şenlik.
Mahashivratri, yani Shiva'nın Büyük Gecesi ise yıkım tanrısı Shiva'ya adanmış bir festivaldir. Hinduizm'de Shiva'ya evreni yaratan, koruyan ve dönüştüren yüce bir varlık olarak tapılır.
Hanuman Jayanti, Maymun Tanrı Lord Hanuman'ın doğumunu kutlayan bir başka önemli bir Hindu festivali.
Bir diğer popüler Hindu festivalinde, güneş tanrısı Surya'ya teşekkür edilir ve adına Chhath Puja denir.
Dört gün süren Chhath Puja festivali, özellikle Kuzey Hindistan'da, Uttar Pradesh ve Bihar'da genellikle kasım ayında kutlanır.
Saraswati Puja olarak da adlandırılan Basant Panchami, Yaratılış Tanrısı Brahma’nın eşi olan Tanrıça Saraswati'ye adanmış önemli bir başka Hindu festivalidir. Ocak veya şubat aylarına denk gelir ve tüm Hindistan genelinde kutlanır.
Hindularca önemli olan bir diğer festival ise Ratha Yatra olarak isimlendirilir. Haziran veya temmuz aylarına denk düşen Ratha Yatra, Odisha Puri'deki ünlü Jagannatha Tapınağı'nda Vishnu'nun bir avatarı olan Lord Jagannath'a adanmış bir festivaldir.
Hindistan'ın 10 milyona yakın Budist topluluğu için ve Budizm felsefesinde önemli bir yere sahip olan Gautama Buddha'nın doğumunu kutlayan Buddha Jayanti, Hindistan'daki en kutsal Budist festivallerinden biridir.
Kutlamalar, nisan mayıs veya haziran ayına denk düşer. Sihizm'in kurucusu Guru Nanak'ın doğumu ise Guru Nanak Jayanti (Gurpurab) olarak genellikle kasım ayında kutlanır.
Tibet Tantrik Budizmi'nin kurucusu Lord Padmasambhava'nın doğum günü kutlaması olan Hemis festivali, Ladakh'ın Leh bölgesinde haziran veya temmuz ayında Budistlerce kutlanır.
Jainizm'deki en önemli dini bayram olan Mahavir Jayanti, bugün Hindistan'da sayıları 5 milyonu aşan Jainlerin olduğu her yerde, çoğunlukla Gujarat ve Bihar'da Jainizm'in kurucusu Lord Mahavir'in doğuşunu kutlar.
Hint ulusunun babası Mahatma Gandhi'nin doğum günü Gandhi Jayanti, 26 Ocak Cumhuriyet Bayramı ve 15 Ağustos Bağımsızlık Günü ile birlikte Hindistan'ın üç ulusal bayramından biridir.
Rakhi olarak da adlandırılan Raksha Bandhan, kardeşler arasındaki bağı kutlayan geleneksel bir Hindu festivalidir.
Esas olarak kuzey, orta ve batı Hindistan'da kutlanan Raksha Bandhan, Sanskrit'te koruma düğümü atmak anlamına gelir ve bunun temeli, kız kardeşin, erkek kardeşinin güvenliği ve refahı için bileğine bileklik bağladığı festivalin ana töreninden gelir.
Bayramda kullanılan bileziklere rakhi adı verilir ve renkli dokuma ipliklerden yapılır, boncuk ve taşlarla süslenir.
Bugün, Hindistan'da Raksha Bandhan sadece erkek ve kız kardeşler arasında değil, aynı zamanda arkadaşlar, kuzenler ve kardeş benzeri ilişkisi olan herkesçe kutlanır.
Hindu Kadınlar Festivali olarak bilinen Karwa Chauth ise evlilik bağlarına vurgu yapan geleneksel bir festivaldir.
Ekim veya kasım aylarına denk gelen bu festival, özellikle kuzey ve batı Hindistan'da kutlanır ve eşlerinin güvenliği ve uzun ömürlülüğü için gün doğumundan ayın doğuşuna kadar oruç tutan Hindu kadınlar, özellikle evli kadınlar için bir festivaldir, ancak bekâr olan kız ve erkek Hindular da kutsanmış bir hayat arkadaşı ararken bu bayramı kutlar.
Bikaner Deve Festivali, her yıl ocak ayında Rajasthan Bikaner'de; Pushkar Deve Festivali ise her yıl kasım ayında Rajasthan Pushkar'da gerçekleştirilen kültürel kutlamalardır.
Rajasthan kültürünü yansıtan bir başka festival örneği olarak Mewar festivali, özellikle Rajasthan Udaipur'da bahar mevsiminin gelişini kutlamak için mart-nisan zamanında gerçekleşir.
Bunların dışında 30 milyonun üzerinde Hint Hristiyanların kutladığı Noel, Kutsal Cuma ve 200 milyonun üzerinde Hint Müslümanların kutladığı Ramazan Bayramı, Kurban Bayramı (Hindistan'da Bakrid olarak bilinir.) ve Mevlid Kandili (Hindistan'da Eid Milad Un Nabi, Veladet/Doğum Günü Bayramı olarak telaffuz edilir.) gibi diğer özel dini kutlamalar da Hindistan'ın heterojen birliğine çeşitlilik katan değerlerdir.
Sonuç olarak, kuşkusuz tüm bu kutlamalar, köklü bilimsel, sosyal ve psikolojik motifleri olan geleneklerle, ritüellerle desteklenmektedir.
Aynı gün, Hint kültürünün heterojenliğini temsil eden farklı bölgelerde farklı isimlerle kutlanmaktadır.
Kutlamaların, ritüellerin icrası, yalnızca varoluşu sosyal, ruhsal ve psikolojik boyutlarda zenginleştirmeye yöneliktir.
Tüm bu kutlamalar ve ilgili faaliyetler, kültürel yönü korumak için akıllıca tasarlanmıştır.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
