Afrika mahkemelerinde hala sömürgeci İngilizlerin sembolü olan beyaz peruklar takılıyor.
İngiltere Afrika kıtasında sömürdüğü ülkelerden çekileli 50 yıldan fazla bir süre oldu. Ancak geride bıraktığı birçok uygulama ile eski sömürgelerinde hüküm sürmeye devam ediyor.
Resmî dilin İngilizce olması, trafiğin sağdan akışı, İngiliz sömürgecilerin adını taşıyan sokak ve caddeler, elit İngiliz sınıfın sürdüğü refah ve sahip olduğu çeşitli ayrıcalıklar, İngiltere'nin bu kıtadaki mirasının parçaları.
İngilizlerden kalma en tuhaf miras ise Afrika mahkemelerinde giyilmesi zorunlu olan, ne Afrika sıcağına ne de Afrika insanının ten rengine uyum sağlayan beyaz peruklar!
İşte bu peruklar belki de sömürgeciliğin en gülünç sembolleri.
Neyse ki, bazı Afrika ülkeleri son yıllarda bu lüzumsuz geleneğin artık kaldırılması gerektiğini konuşmaya başladı.
Beyaz peruk nasıl ortaya çıktı?
Beyaz perukların İngiltere mahkemelerinde kullanılması 17'nci yüzyıla dayanıyor.
O yıllarda aristokrasinin sembolü olarak giyilen peruklardan günlük hayatta zamanla vazgeçilse de kimilerine göre bir saygınlık ve güç göstergesi olan bu peruklar mahkemelerde hala kullanılıyor.
Çoğu yüzde 100 at kılından yapılan perukların maliyeti bir hayli yüksek. Bugün bir kısmı sentetik maddelerden de üretiliyor ancak fiyatlar hala astronomik.
Hakimlerin taktığı uzun perukların fiyatının 3 bin doları bulduğu, avukatların giydiği kısa perukların ise 600 dolar tutarında olduğu biliniyor.
2007 yılında yapılan tartışmalar sonucu, İngiltere bile perukları ceza mahkemeleri dışında kullanmayı bıraktı. Asli ve aile hukuk mahkemelerinde perukların giyilmesi zorunlu değil.
Sömürgeci İngiltere, Afrika topraklarında sürdüğü tahakküm yılları boyunca nice insanı haksız yere hapse ve infaza mahkûm ederken, hakimlerin ve hukukçuların başında bu peruklar vardı.
1950'lerin Kenya'sında Mau Mau isyanlarını bastırmak isteyen beyaz peruklu hakimler, binden fazla insanı kolonyal rejime karşı çıkma suçundan ölüme mahkûm etmişti.
Peruklar yalnızca İngiltere'de üretiliyor
Bugün aynı perukların hala Afrika mahkemelerinde giyiliyor olması, sömürgeci dönemin tam anlamıyla sona ermediğini düşündürüyor.
Üstelik giyilmesi zorunlu olan bu peruklar, yalnızca İngiltere'de üretiliyor.
Zimbabve'de geçen yıllarda beyaz peruklara harcanan para, ülkede geniş çaplı bir tartışmaya yol açtı.
Tanınmış Zimbabveli gazeteci ve belgesel yapımcısı Hopewell Chin'ono "Bu ülke, kaynakların kullanımı noktasında inanılmaz kötü bir yönetimden mustarip. Bir hükümetin, İngiltere'den satın alacağı peruklara 155 bin dolar bütçe ayırıp, sıra pediatri bölümlerine gelince gereken bandaj ve ilacı alamaması nasıl açıklanır? Bu insanlar bağımsızlıktan ve anti-kolonyal retoriklerden dem vurup hala o sevimsiz perukları kafalarına takıyorlar" ifadeleriyle yankı uyandırdı.
Chin'ono, sömürgeci güçlerin bu duruma gülerek "Zimbabve'yi imparatorluktan çıkarsanız bile, imparatorluğu Zimbabve'den çıkaramazsınız" diye düşündüğünü de sözlerine ekledi.
Benzer şekilde Uluslararası Hukukçular Komisyonu Afrika direktörü Arnold Tsunga'da perukların kullanılmasını eleştirdi:
Sömürgeci sistem, hukuku bir baskı aracı olarak kullandı ve biz de bu geleneği hiç sorgulamadan devam ettiriyoruz. Bu durum Afrika'nın modern mahkemeleri için bir utançtır. Sömürgeci bir gelenek olan peruk kullanımı, Zimbabve'de yüksek maliyetlere ve tartışmalara rağmen devam ediyor. Üstelik perukların adalete de en ufak bir katkısı yok.
Kimi ülkelerde, hukukçuların konuya "vazgeçilmek istenmeyen bir gelenek, anayasaya bağlılık" olarak yaklaştığı da görülüyor.
Tartışmaların yoğunluk kazandığı dönemde Gana başyargıcı Kwasi Anin Yeboah bu perukların ve cübbelerin bir üniforma ve Gana geleneklerinin bir parçası olduğunu ileri sürdü.
Tıpkı rahipler, imamlar ve keşişler gibi hukukçuların da kendine has bir giyim biçimi olması gerektiğini savundu.
Peki, Afrika kendi kadim geleneklerinden yola çıkarak ve benzersiz sanat anlayışından ilham alarak mahkemelerde giyilmek üzere çok farklı tasarımlar yapamaz mı?
Böylece hem sömürgeci yönetimin kalıntıları temizlenir hem de peruk ve cübbeye yapılan masraf başka bir alana aktarılabilir.
Elbette tek sorun somut olarak karşımıza çıkan peruk ve cübbeler değil; sömürgecinin geride bıraktığı ve kıtayla uyumsuz olan daha nice kanunun değiştirilmesi gerek.
Afrika ülkeleri sömürgeci güçlere karşı verdiği benzersiz bağımsızlık mücadelelerinin ardından, sömürgeciliğin kalıntılarına karşı da istikrarlı bir mücadele vermeli ve kendi öz kimliklerini yeniden inşa etmeli.
Ganalı ekonomist George Ayittey'in de dediği gibi, Afrika sorunları için Afrika çözümlerine ihtiyaç var.
Kaynaklar:
https://www.washingtonpost.com/world/africa/its-been-50-years-since-britain-left-why-are-so-many-african-judges-still-wearing-wigs/2017/09/14/6dc03b50-7ea6-40f8-9481-7f034498a790_story.html
https://edition.cnn.com/2019/04/05/africa/zimbabwe-judges-wigs-gbr-intl-scli/index.html
https://www.reuters.com/article/us-britain-wigs-idUSL1287872820070712
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
