İran'da yaklaşık bir ay süren hükümet karşıtı protestolarda İran güvenlik güçlerinin, tanık ifadelerine ve video analizlerine dayanarak gösterilere sızmak ve protestocuları gözaltına almak için ambulans kullandığını ortaya koyuldu.
New York Times tarafından ekim ayı başlarında yayınlanan habere göre bir Tahranlı, öğrenci liderliğindeki bir gösteri sırasında en az üç protestocunun (görünüşe göre yaralanmamış) bir ambulansa bindirildiğini aktardı. Tahran'da üniversite öğrencisi olan Niki, güvenlik güçlerinin bir yol ayrımında protestocuları tutuklamak için ambulans kullandığını gördüğünü söyledi.
Niki açıklamaında şu ifadeleri kullandı:
"Protestocuları tutukladılar, ambulansa koydular ve ışıkları kapattılar. Arkada bir sürü insan vardı. Sonra ambulans caddeden aşağı gitti. Protestocuların nereye götürüldüğünü görmedim ama içeride vatandaşlar vardı. Mesela genç kızlar gördüm.”
Eylül ayında patlak veren sosyal ve siyasi değişim talep eden protestolarda, Birleşmiş Milletler'e göre 14 binden fazla kişi tutuklandı. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre İran güvenlik güçleri acımasız bir baskı uyguladı. Norveç merkezli bir STK olan İran İnsan Hakları Örgütü'ne göre en az 326 kişi öldürüldü.
Mahsa Amini'nin İran ahlak polisi nezaretinde öldürülmesinin ardından başlayan gösteriler, ağırlıklı olarak kadınlar tarafından sürdürüldü. Tanıklara ve Amerikan gazetesi tarafından incelenen düzinelerce video ve fotoğrafa göre bu kampanyanın bir kısmı, güvenlik güçlerinin protestolara sızmak ve protestocuları gözaltına almak için ambulans kullandığını ortaya koydu.
New York Times’ın görüştüğü tanıkların neredeyse tamamı, hükümetin misillemesinden korktukları için isimlerinin açıklanmaması şartıyla konuştu. Gazetenin haberinde şu ifadeler yer alıyor:
“Uzmanların uluslararası tıbbi dürüstlük standartlarını ihlal ettiğini söylediği ambulansların bu şekilde kullanılması hükümetin ülke genelindeki gösterileri bastırmak için ne kadar ileri gittiğini gösteriyor.”
Kaliforniya Üniversitesi Halk Sağlığı Okulu'nda yardımcı doçent olan Ruhini Har şunları söyledi:
“İnsanlar sağlık hizmeti aramaya korkacaklar, yani bu ambulansları yanlış kullanmanın bir sonucu olarak daha fazla insan ölecek."
37 yaşındaki bir restoran çalışanı, ‘Şifreli Mesajlar’ uygulaması aracılığıyla gerçekleştirdiği bir röportajda, protestolar sırasında hemen her gün ambulansların üniversite kampüslerine girdiğini ve içlerinden üniformalı güvenlik güçlerinin çıktığını gördüğünü aktardı.
Tahran'daki protestolarda yer alanlar sivil giyimli polis memurları gördüklerini, ahlak polislerinin 2 Ekim'de Şerif Üniversitesi'nde gösteri düzenleyen öğrencileri zorla bir ambulansa bindirdiklerini kaydettiler.
Tanıklardan biri ‘Şifreli Mesajlar’ uygulaması üzerinden yaptığı açıklamada “Ahlak polisinin bir öğrenciyi dövdüğünü gördüm. Başka bir protestocuyla ambulansa zorla bindirilmeden önce aldığı cop darbeleri nedeniyle yerde yara bere içindeydi” ifadelerini kullandı.
Bir Twitter kullanıcısının aktardığı ve New York Times gazetesi tarafından doğrulanan görüntülerden birinde bir ambulansın içinden görüntülenen protestocular, içeride tutulan kızları kurtarmak için ambulansı ateşe verdiği gözler önüne serildi. İran Polisi üniforması giymiş biri ambulanstan kaçtı. Bir grup insan bir süre onun peşinden koştu.”
New York Times, görüntüleri Kaliforniya, Monterey'deki Denizcilik Yüksek Lisans Okulu'nda doçent olan ve İran'ın ulusal güvenliği konusunda çalışmalar yürüten Afshon Ostovar'a gösterdi. Ostovar görüntülere dair şunları söyledi:
“Bu kesinlikle bir memura (polise) benziyor. O bir sağlık görevlisi değil. Sağlık görevlileri güvenlik üniforması giymezler ve ateşli silah taşımazlar (videoda adamın ambulanstan kaçarken sırtındaki kılıfında silah olduğu görülüyor).”
Görüntüler, ambulansı kimin ateşe verdiğini net olarak göstermese de farklı bir açıdan alınan bir görüntü, aynı ambulansın bir kalabalık tarafından itildiğini ortaya koydu. New York Times, ambulansların polis karakollarına girip çıktığını gösteren görüntüleri analiz etti ve bir ambulansın açıkça karakola girdiği tespit edildi.
Tahran'da daha önce Lokman el-Hekim ve Tarfa Hastanelerinde çalışan Dr. Amir Ali Şahi Tebriz konuya dair şunları söyledi:
“Polis karakollarında ambulans bulundurmak için meşru bir tıbbi neden yok. İnsanlar acil bakıma veya hastanelere gitmek konusunda kendilerini güvende hissetmiyorlar. Birliklerin kendilerini yakalamak için beklediğini biliyorlar. Hastalarımız yardıma ihtiyaç duyduğunda gece yarısı sağlık merkezlerine gönderiyoruz.”
İnsanları gözaltına almak için ambulansların kullanılması, İran tıp camiası ve sağlık çalışanları arasında öfkeye neden oldu.
4 Ekim'de Twitter'da yayınlanan ve New York Times tarafından doğrulanan bir görüntüye göre sağlık çalışanları Reşt'teki Razi Üniversite Hastanesi’nin önünde gösteri yaptılar. Sağlık çalışanları ‘Ahlak polisi öğrenci değildir ve hastaları taşımak için ambulanslar kullanılmalıdır’ yazılı pankartlar taşıdılar.
Reşt ve Meşhed'deki protestolarda sağlık çalışanları, ambulansların kötüye kullanılmasıyla ilgili endişelerini dile getirdiler. Sağlık çalışanları için lisans ve düzenleyici kurum olan Medical Council, ambulansların tıbbi olmayan ulaşım için kullanılmasıyla ilgili endişe duyulduğunu açıkladı.
İran'daki birçok kişi için protestoları bastırmak amacıyla ambulansların kullanılması, ülkenin sağlık sistemine olan güvensizliğini artırıyor.
Protestolarda yaralanan İranlıların hastanelerde tedavi gördükten sonra tutuklandığına dair raporlar bulunuyor. Tahran'daki bir protestocu duruma dair şunları söyledi:
"Polisi gördüğümüzde kendimizi güvensiz hissettik. Yeni bir korku seviyesi açık. Şimdi en büyük acıyı ambulansları gördüğümüzde hissediyoruz. Ya bizi öldürürlerse?"
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
Şarku'l Avsat
